برگزاری سیزدهمین اجلاس سران اکو با حضور کارشناسان و سران سیاسی کشورهای عضو این سازمان در شهر اسلام آباد پاکستان، برای گسترش همکاری ها میان اعضا در زمینه‌های اقتصادی و انرژی اهمیت فوق العاده‌ای دارد.
روزنامه وقایع اتفاقیه از برگزاری سیزدهمین اجلاس سران اکو با حضور مقامات ایرانی به ارایه گزارش پرداخت و نوشت: برگزاری سیزدهمین اجلاس سران اکو با حضور کارشناسان و سران سیاسی کشورهای عضو این سازمان در شهر اسلام آباد پاکستان، برای گسترش همکاری ها میان اعضا در زمینه‌های اقتصادی و انرژی اهمیت فوق العاده‌ای دارد.
در ادامه این گزارش می خوانیم: در شرایطی که در چند سال گذشته خشونت و جنگ منطقه خاورمیانه را در بر گرفته و بیش از آنکه رویکرد صلح و همکاری منطقه ای مورد توجه قرار بگیرد، تفرقه و درگیری بر فضای سیاسی منطقه حاکم بوده است. در این شرایط، برگزاری نشست سران اکو یعنی سازمان همکاری‌های اقتصادی (Economic Cooperation Organization) در نوع خود با فراهم‌کردن زمینه های گفت و گو میان 10 کشور می‌تواند استثنایی بر قاعده تقابل و تفرقه در خاورمیانه باشد.
در این میان، نقش مذاکرات میان کشورهای بنیانگذار اکو بسیار دارای اهمیت است. ایران، پاکستان و ترکیه در سال 1343 (1964) سازمان همکاری‌های اقتصادی را پایه‌ریزی کردند و بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال 1991، کشورهای ترکمنستان، قرقیزستان، ازبکستان، قزاقستان، تاجیکستان و جمهوری آذربایجان و در نهایت افغانستان به این سازمان همکاری منطقه‌ای پیوستند.
بخش عمده اهداف اکو بر مبنای ارتقای شرایط برای توسعه اقتصادی پایدار و افزایش سطح زندگی و رفاه مردم، گسترش تجارت و توسعه زیربناهای حمل‌و‌نقل و ارتباطات کشورهای عضو است. با تمامی این ملاحظات، اسلام‌آباد، پایتخت پاکستان، روز سه‌شنبه، میزبان بیست‌ودومین نشست وزیران امورخارجه عضو سازمان همکاری‌های اقتصادی (اکو) و روز چهارشنبه نیز میزبان سیزدهمین اجلاس سران اکو خواهد بود. این امر در شرایطی است که بیست و یکمین نشست شورای وزیران اکو در آذر سال 1392 به میزبانی تهران برگزار شد.
برگزاری نشست های کارشناسانه، مقدمه سیزدهمین اجلاس سران اکو از روز یکشنبه هفته جاری (8 اسفند 1395) نشست کارشناسان ارشد اکو برای نهایی‌کردن مقدمات لازم به‌منظور برگزاری سیزدهمین اجلاس سران اکو آغاز شد. نشست کارشناسی سیزدهمین اجلاس سازمان اکو درحالی کار خود را آغاز کرد که مجید بیزمارک، مدیرکل محیط زیست و توسعه پایدار وزارت امورخارجه سرپرستی هیأت ایرانی در این نشست را برعهده داشت. مذاکرات و نشست هایی دو روزه گروه کارشناسان روز دوشنبه به پایان رسید و بر‌اساس برنامه تعیین شده، امروز (سه‌شنبه) وزیران امورخارجه کشورهای عضو اکو در بیست و دومین نشست وزیران این سازمان منطقه‌ای گرد هم می‌آیند و در این نشست، ایران به‌عنوان رئیس دوره ای کنونی شورای وزیران اکو، ریاست دوره‌ای را به پاکستان واگذار می‌کند. در نشست وزیران اکو همچنین تصمیم های اتخاذشده در نشست قبلی و روند پیشرفت و اجرایی‌شدن این تصمیم ها مرور خواهد شد و شرکت‌کنندگان درباره ادامه فعالیت‌های شورای وزیران اکو و اتخاذ تصمیم‌های جدید، به گفت‌وگو و تبادل‌نظر خواهند پرداخت.
در همین ارتباط، بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت امورخارجه کشورمان اعلام کرد: «محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه کشورمان دیروز برای شرکت در بیست و دومین نشست وزرای امور خارجه سازمان همکاری های اقتصادی اکو به پاکستان رفت و در نشست وزرای امور خارجه روز سه‌شنبه شرکت خواهد کرد.
بر‌اساس برنامه تعیین‌شده در اجلاس روز چهارشنبه، حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران حضور خواهد یافت. به همین منظور، حسن روحانی، رئیس‌جمهوری کشورمان نیز به‌منظور شرکت در اجلاس سران اکو که روز چهارشنبه برگزار می‌شود، راهی اسلام‌آباد خواهد شد. این دومین سفر روحانی به اسلام‌آباد در سال جاری است. رئیس‌جمهوری کشورمان در فروردین امسال هم سفری دوجانبه به اسلام‌آباد داشت.
** ابعاد اهمیت حضور مقامات ارشد ایرانی در اجلاس سران اکو
در ارتباط با نشست اخیر اکو، این مسئله مطرح است که حضور مقامات سیاسی ارشد ایرانی، به‌طور خاص حسن روحانی، چه اهمیتی می‌تواند داشته باشد. بر‌اساس برنامه‌های اعلام‌شده در نشست اخیر وزیران اکو، تصمیم‌های اتخاذشده در نشست قبلی و روند پیشرفت و اجرایی‌شدن این تصمیم‌ها مرور خواهد شد و شرکت‌کنندگان درباره ادامه فعالیت های شورای وزیران اکو و اتخاذ تصمیم های جدید، به گفت‌وگو و تبادل‌نظر خواهند پرداخت.
با نظر به این موضوع، حضور روحانی در اجلاس سران اکو در چهارشنبه از اهمیت پرستیژی و سیاسی فوق‌العاده‌ای برخوردار است. از یک‌سو، ایران حسن‌نیت خود را به همسایگانش ازجمله ترکیه و پاکستان نشان خواهد داد و از سوی دیگر، حضور روحانی نشانگر آن است که پاکستان به‌عنوان همسایه شرقی قدرتمند برای تهران بسیار دارای اهمیت بوده و مقامات سیاسی ایرانی بر افزایش همکاری‌های اقتصادی و امنیتی خود با آن اهمیت زیادی قائل هستند. در همین ارتباط، اکرم ذکی، سفیر سابق پاکستان در آمریکا و چین در گفت‌وگو با ایرنا، حضور رئیس‌جمهوری ایران در نشست اخیر اکو را این‌گونه ارزیابی می‌کند: «حضور روحانی در اسلام‌آباد نه‌تنها عاملی مهم برای افزایش اعتبار و جایگاه نشست سران اکو محسوب می‌شود بلکه حضور دوباره او در اسلام‌آباد در مدت کمتر از یک سال، خود نشانه‌ای از روند رو‌به‌رشد و گرمای روابط دو همسایه است.
این دیپلمات با بیان اینکه اهداف اصلی اکو، ارتقای روابط تجاری و اقتصادی میان کشورهای عضو این سازمان منطقه‌ای است، گفت: مسائل و مشکلات جاری در برخی کشورهای عضو ازجمله افغانستان، باعث شده تا این سازمان نتواند آن‌گونه که باید، در مسیر تحقق اهداف خود گام بردارد. کمک به حل مسائل افغانستان، باید یکی از اولویت‌های اکو باشد.» ذکی همچنین در گفته‌های خود با اشاره به موضوع راهروی اقتصادی مشترک چین- پاکستان، این طرح را دارای فرصت‌های فراوان برای تمام کشورهای اکو دانست و ضمن ابراز خرسندی از ابراز تمایل ایران برای پیوستن به این طرح اقتصادی، اظهار امیدواری کرد که اجلاس سران اکو در پاکستان، فرصتی برای پرداختن به این طرح و ترغیب کشورها برای ملحق‌شدن به آن باشد.
سفر روحانی به پاکستان، به‌منظور میانجیگری میان تهران- ریاض نیست
یکی از موضوعاتی که متعاقب اعلام وزارت امور خارجه بر مبنای حضور رئیس‌جمهوری کشورمان در اجلاس سران اکو در چهارشنبه هفته جاری مورد توجه جدی قرار گرفته، مطرح‌کردن این موضوع است که روحانی با سفر به پاکستان این هدف را دنبال می‌کند که اسلام‌آباد برای بهبود مناسبات میان ایران و عربستان میانجیگری کند.
در این ارتباط، بهرام قاسمی، سخنگوی دولت گفت: «نفوذ منطقه‌ای جمهوری‌اسلامی ایران بالاست و عربستان در مظان کمک به داعش، القاعده و گروه های تکفیری و سلفی قرار دارد و باید به نوعی از خود دفاع کند که با پول و اسلحه او، تروریست‌ها تقویت می‌شوند.» در همین خصوص، محمدباقر نوبخت، معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان برنامه و بودجه گفت: درباره عربستان موضع ما روشن است و سیاست جمهوری‌اسلامی ایران در‌این‌زمینه فعالانه است، نه منفعلانه. ما دست پر داریم و نفوذ منطقه‌ای ما بالاست.
ایراد این اظهارات به این معناست که به هیچ عنوان سفر روحانی به‌منظور درخواست از نواز شریف، نخست‌وزیر پاکستان برای میانجیگری میان تهران و ریاض نخواهد بود زیرا این نوع رفتار در شرایطی است که تهران دیپلماسی منفعلی را نسبت به حکومت عربستان‌سعودی در منطقه داشته باشد اما شواهد نشانگر آن هستند که تهران چنین رویکرد را نداشته و در آینده نیز درپیش نخواهد گرفت.
** چشم انداز پیش روی اجلاس سران اکو
علاوه بر موضوعات امنیتی، یکی از محورهای اساسی که در ارتباط با برگزاری اجلاس سران اکو در اسلام‌آباد ضروری بوده که مورد توجه قرار گیرد، چشم اندازهای احتمالی پیش‌روی سازمان همکاری‌های اقتصادی است. واقعیت تاریخی روند همکاری ها و سیاست گذاری ها در اکو نشانگر آن است که این سازمان در تحقق اهداف و کمک‌رسانی به کشورهای عضو تا حدود زیادی موفق نبوده و در نتیجه، باید رویه‌ای جدید برای رفع موانع و محدودیت همکاری ها انجام شود.
در همین ارتباط، ابراهیم رحیم‌پور، معاون آسیا و اقیانوسیه وزارت امور خارجه با اشاره به قرابت‌های فرهنگی کشورهای عضو اکو گفت: «متأسفانه هنوز کشورهای عضو اکو به یک انسجام اقتصادی مناسب با یکدیگر دست پیدا نکرده‌اند. گرچه از نظر ترانزیت، همکاری‌ها بین این کشورها بهتر از قبل شده است.
این مقام مسئول در وزارت امورخارجه حجم روابط اقتصادی بین کشورهای عضو اکو را متناسب با پیوندهای تاریخی و فرهنگی کشورهای عضو نمی‌داند و معتقد است که در این اجلاس، کشورهای عضو اکو آخرین پیشنهادات خود را برای گسترش روابط اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، ترانزیتی، توریسم و همچنین تسهیلات بیشتر ویزایی و کنسولی برای اتباع کشورهای عضو اعلام می‌کنند.»
رحیم‌پور با ابراز امیدواری مبنی‌بر اینکه اجلاس اسلام‌آباد، اجلاسی مفید، مناسب، مثبت و غیرسیاسی باشد، اضافه می‌کند: ما تأکید داریم که تنش‌های منطقه‌ای نباید به آنجا کشیده شود. روابط بین 10 کشور عضو، روابط خوبی هستند اما در حاشیه، یکسری مسائل وجود دارند و جمهوری‌اسلامی ایران علاقه مند نیست که این تنش‌ها و مسائل حاشیه‌ای به داخل اکو کشیده شود. معتقدیم که باید اکو منادی وحدت و اتفاق‌نظر کشورهای عضو باشد.
علاوه بر رحیم‌پور، اکرم ذکی، دیپلمات پاکستانی در ارتباط با چشم‌انداز پیش روی نشست اخیر اکو را با اشاره به تهدیدها و چالش های پیش‌روی منطقه اکو، حضور گروه تروریستی داعش در افغانستان و خطر سرایت آن به دیگر کشورهای منطقه را تهدیدی جدی می‌داند و عنوان می‌کند در اجلاس سران اکو و حاشیه‌های آن، راهکارهای مبارزه مشترک با داعش نیز باید مورد توجه قرار گیرد.
او با اشاره به اینکه ایران و پاکستان هر دو تجارب ارزشمندی در حوزه مبارزه با تروریسم دارند و نقش مهمی در تأمین امنیت و ثبات منطقه ایفا می‌کنند، گفت ادامه و تقویت این همکاری‌ها به‌طور مشترک بین تمام کشورهای عضو اکو، اهمیتی اجتناب‌ناپذیر دارد.
*منبع: روزنامه وقایع اتفاقیه،1395.12.10
نظر شما
