ارتش، خیال انقلاب را آسوده کرد

 روزنامه ایران درباره همراهی ارتش با مردم در جریان انقلاب اسلامی 1357 خورشیدی به ارایه گزارشی پرداخت و نوشت: با گذشت 38 سال از بزرگ‌ترین رویداد جهانی قرن بیستم یعنی وقوع انقلاب اسلامی در ایران هنوز به برخی از زوایای این واقعه بزرگ آنگونه که باید پرداخته نشده است و بدون شک یکی از مهم‌ترین زوایای مغفول مانده، نقش ارتش در پیروزی و به ثمر نشستن انقلاب اسلامی ایران است.

در ادامه این گزارش که به قلم محسن قرهی پژوهشگر تاریخ منتشر شد، می خوانیم: جنگباور اینکه چگونه درست در زمانی که رژیم شاه نیازمند حمایت ارتش بود این نیروی عظیم به طور غیر منتظره‌ای به او پشت کرده و با شرکت در حماسه بزرگ انقلاب اسلامی ایران حماسه‌ای نو پدید آورد تا همواره و همیشه در حافظه تاریخی ایران یاد و نامش در کنار مردم، پر آوازه و خوشنام بماند، به ‌طور یقین مستلزم بررسی و تحقیق بیشتری است و کم و بیش بخش ‌هایی از آنها تاکنون بیان شده ولی همه اینها فقط بخش کوچکی از ماجراست.

وقوع انقلاب و دگرگونی ‌هایی از این دست در همه جای دنیا با تلفات و آسیب‌ های فروان انسانی توسط بازوان مسلح نظام حاکم صورت می‌گیرد، در سال 1962 انقلابیون الجزایری برای به‌دست گرفتن زمام امور کشور خود پس از 8 سال مبارزه و تحمل یک میلیون شهید از جمعیت 8میلیونی خود توانستند انقلاب خود را به پیروزی رسانده و به استقلال و تعیین سرنوشت کشورشان دست یابند اما انقلاب اسلامی ایران اگرچه از 15 خرداد 1342 تولد یافت ولی اوجگیری آن در اصل با تظاهرات مردمی در پی اهانت روزنامه اطلاعات به ساحت مرجعیت شیعه، حضرت امام خمینی(ره) از 19 دی ماه 1356 آغاز و به فاصله 13 ماه بعد در 22 بهمن ماه 1357 به پیروزی نشست و در این مقطع 13 ماهه که همه شهر‌های کشور درگیر تظاهرات شدند و تهران و 11 شهر بزرگ در مدت 6 ماه حکومت نظامی اعلام شد تعداد شهدا برابر آمار ثبت شده توسط بنیاد شهید انقلاب اسلامی تعداد 2838 نفر بوده است.

حال چگونه ارتشی که با مجهزترین سلاح‌ های روز و برترین آموزش ‌ها در کشورهای پیشرفته دنیا به قویترین ارتش منطقه تبدیل شده و مایه مباهات و فخر فروشی شاه نسبت به حکام منطقه خاورمیانه بود و به تازگی از رئیس جمهوری وقت امریکا (جیمی کارتر) عنوان جزیره ثبات را هم گرفته بود نتوانست و نخواست در مقابل موج مردمی انقلاب ایستادگی و تاج و تخت شاهی را برای محمد رضا پهلوی حفظ کند.

در ادامه به طور خلاصه به سه علت اتفاق این امر اشاره می‌شود.

1- باور‌های مذهبی ارتشیان

با نگرش به بافت تشکیل دهنده نیروی انسانی ارتش که عموماً از طبقات زحمتکش و مذهبی جامعه بودند می‌توان به علل و ریشه‌های پیوستن نظامیان ارتش به حرکت توفنده ملت مسلمان ایران در به بار نشستن نهال انقلاب اسلامی و شکستن پیکره حکومت طاغوت به‌خوبی پی برد که این حرکت ریشه در باورهایی عمیق از مکتب حیات بخش اسلام دارد.

شهید سپهبد صیاد شیرازی در خاطرات خود بیان می‌کند؛ «در نخستین روز‌های حضور در دانشکده افسری در سال 1343 وقتی با شنیدن سخنان فرمانده گردان که می‌گفت کسانی که برای مراسم جشن سردوشی خانواده خود را دعوت می‌کنند بدانند خانم‌ها نباید با چادر در مراسم شرکت کنند من به فکر فرو رفتم که نکند اشتباهی آمده‌ام تا اینکه سخنان فرمانده مستقیم ما بلافاصله بعد از سخنان فرمانده گردان که اینچنین گفته بود مرا به خود آورد او با شجاعت گفت که ما افتخار می‌کنیم همسر و مادر و خواهرانمان چادری هستند.»

پیوستن ارتش به صفوف مبارزات قهرمانانه ملت سلحشور ایران اسلامی در روزهای پرتلاطم انقلاب اسلامی در حقیقت نشأت گرفته از روحیه اعتقادی و اسلامی آنان به منظور پیاده کردن احکام الهی در این سرزمین بود.

وجود اماکن مذهبی مانند مساجد و حسینیه‌ها در همه پادگان‌های ارتش حتی در دورافتاده‌ترین مناطق نشان‌دهنده باور‌های مذهبی و تعظیم شعائر اسلامی در جامعه ارتش آن زمان بود و رژیم شاه نتوانسته بود وابستگی فرهنگی پرسنل ارتش را به علایق دینی از آنها جدا کند و همین علایق موجب آمادگی و پذیرش سریع انقلاب اسلامی در بین کارکنان ارتش شد.

حضور نظامیان با لباس شخصی در تظاهرات بارها و بارها توسط مسئولان اطلاعاتی ارتش شاه و در گزارش‌های آنان برای فرماندهان آورده شده است که به علت عمومیت یافتن آن و مسائل به ظاهر مهمتر برخوردی با آن صورت نمی ‌پذیرفت. پس یکی از مهم‌ترین عوامل در پیوستن ارتش به انقلاب صبغه مذهبی خود و خانوادگی

آنان بود.

2- دعوت حضرت امام(ره) برای جذب ارتش

اگر چه در رأس هرم ارتش برخی از وابستگان به رژیم شاه حاضر به هرگونه سرسپردگی بودند ولی باید اذعان داشت در سطوح پایین‌تر از جمله درجه داران و افسران جوان و کارکنانی که به دلیل عدم وفق با فرهنگ ستمشاهی نتوانسته‌ یا نخواسته بودند به سطوح بالا و رده‌های تصمیم‌گیری راه یابند جزئی از توده‌های ستمدیده میلیونی مردم بودند که به قول امام خمینی(ره) با ملت و از ملت بودند و سرنوشت آنها نیز در ستم دیدن و استثمار و استضعاف جدای از سرنوشت جامعه نبود و امام خمینی(ره) با همین بینش در مقابل ارتش جبهه‌گیری نکرد و آنان را دعوت به پیوستن به مردم کرد.

امام خمینی(ره) طی بیانیه‌ای در تاریخ چهارم آبان‌ماه 57 خطاب به ارتش می‌فرمایند: «سلام اینجانب را به رؤسای محترم ارتش برسانید و به نیروهای زمینی، دریایی و هوایی پس از تهنیت و سلام بگویید ایران کشور شماست و ملت ایران ملت شماست به ملت بپیوندید من می‌دانم شما به ملت و کشور و اسلام وفادار هستید.»

امام خمینی(ره) در طول مبارزات دوران انقلاب و در قبل از پیروزی آن هرگز با اقدامات مسلحانه علیه ارتش موافق نبود و کسانی که با این ایده به دنبال گرفتن تأیید ایشان بودند هرگز موفق به همراهی امام با خود نشدند و گذر زمان نیز ثابت کرد آن گروه‌ها خیرخواه نهضت اسلامی مردم ایران نبودند و به دنبال کسب قدرت و امیال گروهی و حزبی خود می‌گشتند.

دعوت پیامبر گونه امام از ارتش برای همراه شدن با انقلاب اسلامی یکی دیگر از عوامل پیوستن ارتش به مردم بود و نقش تعیین‌کننده‌ای در پیروزی زودهنگام

انقلاب داشت.

3- تشکیل هسته‌های مقاومت و گروه‌های انقلابی در ارتش

هنگامی که خبرنگار روزنامه تایمز انگلیس در نوفل لوشاتو از امام(ره) در مورد احتمال وقوع کودتا از سوی ارتش پرسید و اینکه آیا شما اعلام جنگ مسلحانه

خواهید کرد؟ امام خمینی (ره) پاسخ داد (با شناختی که من از ارتش دارم به این مرحله نخواهد رسید) حال اینکه منبع شناخت امام(ره) چه بوده کاملاً مشخص نیست ولی قطعاً از جمله، نظامیانی بوده‌اند که با ایشان ارتباط داشتند؛ ارتباطی که خود حضرت امام(ره) نیز به آن اشاره کرده و فرمودند «بعضی از صاحب‌منصب‌ها گاهی همین‌جا قاچاقی(پنهانی) پیش من می‌آیند» و این نشان می‌دهد که برخی از افسران ارتش در سال های قبل از پیروزی انقلاب به‌ طور مستمر با امام(ره) ارتباط داشته ‌اند.

ایشان همچنین سال‌ ها قبل و در شهریور 46 فرموده بودند «صاحب منصبان ارتش بسیارشان مردم خوبی هستند. با من هم گاهی رابطه دارند، یعنی رابطه‌ای که پیغام می‌دهند.»

در خاطرات نظامیان مبارز که در قبل از پیروزی انقلاب از مخالفان رژیم بوده و تعدادی از آنها به زندان محکوم شده و بعضی از خدمت اخراج یا بازنشسته زودهنگام شده بودند و بلافاصله در پس از پیروزی انقلاب اسلامی عهده دار مسؤلیت فرماندهی در ارتش شدند ازجمله شهید سپهبد ولی قرنی، شهید (سرلشکر) فلاحی، مرحوم ظهیر‌نژاد، شهید سید موسی نامجوی، شهید جواد فکوری، سرلشکر شاکر، سرلشکر فربد، سرهنگ فروزان، مرحوم سلیمی، سرتیپ محمد رضا رحیمی و مرحوم سرلشکر شاد مهر.... به صورت جسته و گریخته به این ارتباط با امام در سال هایی که در نجف در تبعید به سر می‌بردند اشاراتی شده است.

تشکیل کمیته نظامی استقبال از امام خمینی(ره) و حضور سرتیپ محمد رضارحیمی در آن و برقراری امنیت پرواز انقلاب که حامل امام و همراهانشان بود در فرود گاه مهرآباد و ایجاد تأمین در سالن فرودگاه به نحوی که در تصاویر و فیلم‌های باقی مانده از آن روزهای پرشکوه کاملاً آشکار است و بخصوص افسران و همافران نیروی هوایی که مانند نگینی رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی را در بر گرفته‌اند تا آسیبی به ایشان نرسد و پس از آن وقتی فشار جمعیت سبب توقف خودرو حامل امام در مسیر حرکت به بهشت زهرا شد آماده کردن هلیکوپتر و سوار کردن امام و فرزند گرامش مرحوم سید احمد آقا و بردن ایشان به بهشت زهرا برای سخنرانی تاریخی امام در جوار شهدای انقلاب و سپس آوردن ایشان از بهشت زهرا به بیمارستان هزار تختخوابی از جمله این اقدامات است، در هر صورت انجام این فعالیت‌ها در حالی که نظام شاهنشاهی هنوز ساقط نشده از سوی ارتش جای تأثیر‌گذاری بسیار زیادی در روند پیروزی داشته است که بر تاریخ نگاران است به این بخش از تاریخ و نقش ارتش توجهی خاص و در خور داشته باشند.

*منبع: روزنامه ایران، 1395.11.16