کارشناس اجتماعی پروژه مدیریت چندمنظوره جنگل‌های هیرکانی از تهیه طرح جنگلداری چندمنظوره برای انتقال مسئولیت «حفاظت از جنگل» از سازمان جنگل‌ها به جنگل‌نشینان بلیران در استان مازندران خبر داد.
روزنامه ابتکار در گفت و گو با ابراهیم محمودپور کارشناس پروژه مدیریت چندمنظوره جنگل‌های هیرکانی نوشت: کارشناس اجتماعی پروژه مدیریت چندمنظوره جنگل‌های هیرکانی از تهیه طرح جنگلداری چندمنظوره برای انتقال مسئولیت «حفاظت از جنگل» از سازمان جنگل‌ها به جنگل‌نشینان بلیران در استان مازندران خبر داد.
در ادامه این گفت و گو می خوانیم: نابودی جنگل‌های ایران نگران کننده است. جنگل‌های هیرکانی که از جمله مهمترین ریه های تنفسی ایران است امروز در معرض خطر نابودی قرار گرفته است. اتفاقی که باعث شده تا فعالان و دوستداران محیط زیست را به کنش وادار کند. در این راستا دولت و برنامه توسعه ملل متحد (UNDP) با حمایت تسهیلات محیط زیست جهانی (GEF) با اجرای یک پروژه مشترک 5 ساله چارچوب‌های مدیریت مشارکتی و چندمنظوره در سیمای جنگلی هیرکانی را با هدف حفظ تنوع زیستی ایجاد کرده‌اند. پروژه مدیریت چندمنظوره جنگل‌های هیرکانی الگوی نوین مدیریت جنگل را در وسعتی بالغ بر 120.000 هکتار در قالب 4 حوزه پایلوت در سه استان گیلان، مازندران و گلستان به آزمون گذاشته که از این مقدار 30.000 هکتار به اجرای طرح‌های جنگلداری جامعه محور اختصاص یافته است. سند این پروژه در تاریخ 15 اردیبهشت 1392 به امضاء مشترک نمایندگان دولتی ایران و سازمان ملل متحد رسیده که این تاریخ مبدا رسمی آغاز فعالیت‌های پروژه محسوب می‌شود. حالا تهیه طرح جنگلداری چندمنظوره برای انتقال مسئولیت «حفاظت از جنگل» از سازمان جنگل‌ها به جنگل‌نشینان بلیران در استان مازندران از جمله اقدامات جدید این پروژه است.
ابراهیم محمودپور در گفت‌و‌گو با ابتکار در این رابطه بیان کرد: طی مدتی که دامداران با طرح جنگلداری آشنا می‌شوند، موضوعاتی از قبیل تعیین گونه‌های جانوری و گیاهی، نحوه برنامه‌ریزی، طریقه آمارگیری از درختان، نحوه کار با نقشه، اندازه‌گیری ارتفاع و تنه درخت و ... را نیز می‌آموزند و کارشناس ما نیز هم‌زمان با انتقال یافته‌های علمی و سوابق کاری خود به روستاییان، از دانش بومی مردم روستا استفاده می‌کند. مردم روستا به‌عنوان‌مثال بهتر می‌دانند کدام درختان در کدام منطقه وجود دارند و حتی از یک نوع هواشناسی تجربی برخوردارند. آنان حتی گاهی توانایی تشخیص این را دارند که چه سالی پرباران و چه سالی کم‌باران است.
وی ادامه داد: نمایندگان این تعاونی به همراه مشاوران ما در حال تهیه دستورالعمل جدیدی برای طرح جنگلداری اجتماع‌محور هستند که پس از تصویب در سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور به‌منظور اجرایی شدن به این تشکل روستایی محول می‌شود. کار طراحی اکنون تقریباً به اتمام رسیده و تمرکز بر روی کار تدوین و برنامه‌ریزی طرح است. به گفته محمودپور سازمان جنگل‌ها به این نتیجه رسیده که باید مدیریت خود را به‌صورت باز ادامه دهد. طراحی جنگلداری تاکنون فقط در سازمان جنگل‌ها به‌صورت تخصصی انجام‌شده است اما در حال حاضر برنامه دولت این است که اجرای کارها را به جوامع محلی منتقل کند و از مدیریت انحصاری سابق پرهیز کند. طبق این برنامه اگر در اجرای طرح جنگلداری سود و منفعتی وجود دارد، به مردم بازخواهد گشت. تاکنون این منافع از مناطق خارج می‌شد و سود چندانی از آن به مردم محلی نمی‌رسید.
کارشناس پروژه مدیریت چندمنظوره جنگل‌های هیرکانی تاکید کرد: همواره طرح‌های گوناگون متمرکز بر بهره‌برداری از چوب بوده است اما ما چوب را به‌عنوان یکی از گزینه‌های آخر در نظر گرفته‌ایم. سالانه نزدیک به 30 ـ 20 میلیون نفر به خاطر جلوه‌های طبیعی جنگل و سواحل دریا از شمال کشور دیدن می‌کنند. در پایلوت بلیران به‌صورت جاری و روزمره هر هفته هزاران نفر از جنگل‌ها دیدن می‌کنند؛ ولی این بازدیدها سازماندهی‌شده نیست. این جمعیت در کنار رودخانه‌ها می‌نشینند و نه‌تنها خیری به جوامع ساکن در حاشیه یا داخل جنگل نمی‌رسانند؛ بلکه زباله‌ها و پسماندهایشان هم چهره زندگی این مردم را مخدوش می‌سازد.
وی گفت: ازآنجاکه ما در پروژه مدیریت چندمنظوره جنگل‌های هیرکانی استفاده چندمنظوره از جنگل را مدنظر داریم، گردشگران شمال کشور را به‌عنوان یک پتانسیل ارزیابی می‌کنیم و به دنبال آن هستیم که از قبال آن به جوامع محلی منفعت رسانی کنیم. ما درصدد ایجاد پارک جنگلی هستیم و مقررشده حدود 150 هکتار از جنگل بلیران به این کار اختصاص داده شود. محمودپور در ادامه تصریح کرد: این پارک جنگلی توسط جوامع محلی و تعاونی دامداران اداره خواهد شد و در قبال ارائه برخی خدمات به گردشگران، برای جوامع محلی نیز درآمدی حاصل شود. البته برنامه‌ریزی پروژه به این صورت است که دام دامداران در طول 30 سال کاهش یابد و دراثنای آن به‌تدریج درآمدهای جدید جایگزین شود. در این راستا اگر دامداران بخواهند دامی داشته باشند، این امر کنترل‌شده و در جهت تولیدات ارگانیک و خدمت‌رسانی به گردشگران خواهد بود؛ نه به میزانی که به جنگل آسیب برساند.
وی ادامه داد: برنامه ما در خصوص جنگلداری اجتماعی چند منظوره این است که کار را از 3 هزار و 300 هکتار از جنگل شروع کنیم. حدود هزار هکتار از زمین مشخص‌شده فاقد دام است و در سنوات گذشته آزادشده است. مقرر است اجرای برنامه از این مکان به‌صورت تمرینی آغاز شود و پس‌ازآن به‌مرور مناطق دیگر از دام تخلیه‌شده و به اراضی جنگلداری اجتماعی ضمیمه شود.
به گفته کارشناس اجتماعی پروژه مدیریت چندمنظوره جنگل‌ها، در پارک اراضی جنگلداری اجتماعی جدید خدماتی نظیر پارکینگ وسایل نقلیه، جایگاه اطراق خانواده‌ها، سرویس بهداشتی، سرویس کباب‌پزی، محل بازی کودکان، فروش محصولات و لبنیات ارگانیک و اسب‌سواری ارائه خواهد شد و جوامع محلی از این محل و همچنین از محل مبلغ ورودی که از گردشگران اخذ خواهد شد کسب درآمد کرده و به‌تدریج از دامداری بی‌نیاز شوند. بودجه اولیه تاسیس پارک جنگلی نیز اولاً از محل حق عضویتی که اعضای تعاونی دامداران پرداخت کرده‌اند تامین خواهد شد و ثانیاً امکان اخذ وام از موسسات مالی نیز وجود دارد.
محمودپور با توضیح اینکه علاوه بر گردشگری متمرکز، گردشگری گسترده نیز مدنظر پروژه مدیریت چندمنظوره جنگل‌های هیرکانی است، تاکید کرد: بلیران از چشمه آب‌معدنی برخوردار است و ما بنا داریم مقدمات دوچرخه‌سواری یا پیاده‌روی گردشگران را از مسیرهای مختلف تا محل چشمه فراهم کنیم. همچنین برنامه ایجاد اکوکمپ هم در مکان‌های مختلف در نظر گرفته شده است.
وی گفت: رودخانه موجود در بلیران بسیار زلال بوده و از ماهی‌های خوبی برخوردار است. کار دیگری که جوامع محلی می‌توانند انجام دهند، کرایه دادن چوب و قلاب ماهیگیری به گردشگران است. ضمناً مردم می‌توانند به تهیه غذای محلی مبادرت ورزیده و آن‌ها را در بازار شهرها یا به گردشگران بفروشند.
*منبع: روزنامه ابتکار، 1395.11.14
نظر شما
