بازسازی شهری، آخرین برگ برنده علیه رکود مسکن

 «بازسازی شهری، آخرین برگ برنده علیه رکود مسکن»، «صبحانه‌ای در کنار بازرگانان ترکیه‌ای»، «خشکسالی در قاب آمار»، «دربست از خیابان سنت به بزرگراه مدرنیته»، «تمرکز سرمایه‌گذاران بر سودآوری تک سهم‌ها»، «پایان سلطه غول‌های فولادی بر بازار فلزات اساسی»، «خنثی‌سازی اثر بدهی دولت با بهادار کردن آن»

و «همسویی اقتصاد و سیاست در عصر پسابرجام» از مهم ترین موضوع های اختصاصی روزنامه تعادل در شماره سه شنبه 28 دی است.

**بازسازی شهری، آخرین برگ برنده علیه رکود مسکن

از اوایل سال 1395، سه فرآیند اصلاحی در برنامه‌های اصلاح بافت فرسوده رخ داد. تعدیل اساسی ظرفیت اولیه طرح از 300 هزار وام نوسازی به 150 هزار واحد در سال، واگذاری تکالیف بانک‌های نامرتبط با بخش مسکن به بانک عامل بخش مسکن و همچنین تنظیم جهت وام خرید مسکن به سمت بافت فرسوده، سه نیروی جاذبه سرمایه‌گذاری ساختمانی در بافت‌های فرسوده به حساب می‌آید که همگی آنها در حال حاضر فعال شده‌اند و حجم ساخت‌وساز در بافت فرسوده افزایش یافته است. به عقیده بسیاری از کارشناسان افزایش حجم ساخت و ساز در بافت‌های فرسوده باعث تحرک در بازار مسکن می‌شود.

بنابراین با هدف تحقق قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن مصوب 1387 و قانون حمایت از احیا به‌سازی و نوسازی بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری و سکونتگاه‌های غیر رسمی و تامین اجرای قوانین حمایت از تولید وعرضه مسکن وحمایت از نوسازی و بهسازی محلات هدف بازآفرینی شهری و تحقق اهداف سند ملی راهبردی احیا، بهسازی، نوسازی و توانمندسازی بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری، و تامین مسکن گروه‌های کم‌درآمد و زوج‌های جوان میزان تسهیلات اعطایی تا سقف یک میلیون و 800 هزار واحد مسکونی تا پایان برنامه‌ ششم توسعه به شرح جدول شماره یک در لایحه این برنامه به مجلس پیشنهاد شده است.

جلال صباغ، کارشناس بازار مسکن با بیان اینکه حجم معاملات مسکن در 12 منطقه پایتخت که مملو از بافت فرسوده به شمار می‌رود، بیشتر از مناطق دیگر است، گفت: بر اساس آمارها حجم احداث آپارتمان‌های کوچک و پرفروش و مصرفی در این 12 منطقه بیش از 48 درصد معاملات مسکن را در ماه‌های اخیر تشکل می‌دهند.

جلال صباغ افزود: این 12 منطقه که زمانی به دلیل داشتن بافت فرسوده، معابر و زیر ساخت‌های غیر استاندارد کمترین معاملات را در بازار خرید و فروش داشت، الان پیشتاز معاملات خرید و فروش در پایتخت است.

** صبحانه‌ای در کنار بازرگانان ترکیه‌ای 

در سالروز اجرایی شدن «برجام»، بسیاری از رسانه‌های گروهی به دنبال آن هستند تا از طریق ارزیابی‌های تحلیلی، نتایج اجرایی شدن این سند بین‌المللی را واکاوی و کنکاش کنند، طبیعی است که در این میان رسانه‌های منتقد دولت بدون توجه به دستاوردهای عینی برجام، همچنان بر طبل مخالفت بکوبند و تاثیر برجام را انکار کنند.

واقعیت آن است که برجام تنها یک فرصت و دریچه تازه روبه‌روی اقتصاد کشورمان گشوده است که چنانچه از این فرصت استفاده مناسب و معقولانه‌یی صورت بگیرد، می‌تواند منشأ تاثیر فراوانی در اقتصاد و معیشت ایرانیان باشد و اگر از این ظرفیت بهره‌برداری مطلوبی انجام نشود، برجام چیزی جز یک ایده مغفول‌مانده نخواهد بود. یکی از مهم‌ترین دستاوردهای برجام برای اقتصاد ایرانی، فرصت ارتباطی تازه‌یی است که از دل این سند حقوقی بین‌المللی در مقابل صنعت، بازرگانی، کشاورزی و... ایران ایجاد شده است. جذب سرمایه‌های خارجی، نیازی است که اقتصاد ایران بعد از تحریم‌های اقتصادی برای شکوفایی و توسعه به آن نیاز دارد و برجام توانست این مناسبات ارتباطی تازه را ساماندهی و گسترده‌تر کند.

رییس اتاق البرز در جریان گفت‌وگو با «تعادل» درباره مهم‌ترین نتایجی که این نوع مناسبات اقتصادی برای توسعه و پیشرفت استان دارد، معتقد است که دیپلماسی اقتصادی یکی از متدهایی است که به وسیله آن می‌توان حقیقت اقتصاد مقاومتی را که مبتنی بر درون‌زایی و برون‌نگری است تحقق بخشید.

بنا مولایی همچنین از دولت می‌خواهد، مشکلات فرودگاه پیام البرز را به عنوان حلقه اساسی حمل و نقل توسعه‌یافته استان مورد توجه قرار دهد.

**خشکسالی در قاب آمار

آمارهایی که روز گذشته در نشست خبری رحیم میدانی معاون وزیر نیرو در امور آب ارائه شد به‌طور خلاصه حکایت از یک چیز دارد؛ اگر تاکنون باید نسبت به وقوع بحران آبی در سال‌های آینده هشدار داده می‌شد، امروز می‌توانیم بگوییم که در آغاز راه بحران آبی هستیم.

سال آبی96-1395 ناامیدکننده آغاز شده و میزان بارش نزولات جوی و وضعیت سدها نسبت به سال گذشته و نسبت به میانگین درازمدت در وضعیت وخیم و بعضا هشداردهنده‌یی به‌سر می‌برند. میدانی، در صحبت‌های خود از سدهایی در برخی استان‌های کشور همچون هرمزگان نام برد که میزان ورودی آنها بعضا با 100درصد کاهش روبه‌رو بوده و اکنون خالی از آب هستند. 

در این بین نگاه‌های بخش آب به برنامه ششم توسعه است که با محوریت توجه به بحران آبی نگاشته شده است. اقداماتی نظیر شیرین‌سازی آب دریا، انتقال بین حوزه‌یی آب و توسعه فاضلاب از مهم‌ترین اقداماتی هستند که انتظار می‌رود در سال‌های آینده در حوزه آب به اجرا درآیند. اقداماتی که همگی نیازمند سرمایه‌گذاری داخلی در کنار جذب منابع و تکنولوژی خارجی است.

«سال آبی خوبی نداریم!» جمله روزگذشته میدانی در ماه‌ها و سال‌های اخیر آن‌قدر تکرار شده که در حال از دست دادن بازدارندگی خود است. اما ارائه آمار و ارقام جزیی‌تر و ملموس‌تر از این گزاره می‌تواند تصویر بهتری از گرفتاری آبی که کشور با آن دست و پنجه نرم می‌کند، ارائه دهد. 

براساس اظهارات معاون وزیر نیرو، از ابتدای سال آبی جدید که از مهر 95 آغاز شده تا روز یک‌شنبه 26دی‌، متوسط بارش در کشور تنها 53میلی‌متر بوده است. رقمی که مقایسه آن با بارندگی سال گذشته و میانگین درازمدت نتیجه‌یی جز خشکسالی ارائه نمی‌دهد. متوسط بارندگی در مدت مشابه سال گذشته حدود 2.5برابر وضعیت فعلی یعنی 127میلی‌متر بوده است. 

**دربست از خیابان سنت به بزرگراه مدرنیته

پیدا کردن وسیله حمل و نقل مناسب برای جابه‌جایی‌های درون شهری، ازجمله دشواری‌های بزرگ زندگی شهرنشینی امروز به‌شمار می‌رود. سال‌ها تنها گزینه‌های پیش‌رو برای در اختیار داشتن یک اتومبیل و راننده اختصاصی برای جابه‌جایی از یک نقطه شهر به نقطه دیگر، تماس با تاکسی تلفنی و پیدا کردن تاکسی دربست بوده است، اما اگر با این دو سر و کار پیدا کرده باشید، حتما با چالش‌های هر یک نیز آشنا شده‌اید.

بارها برای هر یک از ما پیش آمده که در تماس با تاکسی تلفنی، با پاسخ منفی اپراتور مواجه می‌شویم. این پاسخ منفی می‌تواند ناشی از کمبود اتومبیل یا خودداری آژانس از ارسال تاکسی برای مسیر‌های پر ترافیک در ساعات شلوغی باشد. بدتر از آن، قول مساعد اپراتور برای ارسال تاکسی و دقیقه‌هایی است که یکی پس از دیگری در انتظار تاکسی مورد نظر باید سپری شوند و خبری از آن نشود. تاکسی دربستی هم چالش‌های خودش را دارد که بالا بودن نرخ کرایه و عدم توافق در این خصوص مهم‌ترین معضل آن محسوب می‌شود.

این در حالی است که اکثر تاکسی‌هایی که در سطح شهر به سوار کردن مسافر به صورت دربستی اقدام می‌کنند شخصی هستند و همین موضوع بارها و بارها باعث بروز مشکلاتی برای مسافران شده است؛ بسیاری از قربانیان سرقت و آزار، به همین طریق به دام افتاده‌اند. گذشته از مخاطرات امنیتی، هزینه تاکسی‌های دربستی سطح شهر معمولا با سوءاستفاده رانندگان آنها از کمبود تاکسی در ساعات شلوغی سر به فلک می‌کشد.

مسعود طبیبی، مدیرعامل اتحادیه تاکسیرانی‌های شهری کشور ازجمله کسانی است که دید مثبتی به تاکسی‌های اینترنتی دارد. وی در گفت‌وگو با «تعادل» ضمن تایید فعالیت تاکسی – موبایل‌ها گفت: صاحبان این اپلیکیشن‌ها توانسته‌اند شبکه اطلاعاتی خوبی فراهم کنند به گونه‌یی که اکنون بسیاری از شهروندان ترجیح می‌دهند از تاکسی‌های اینترنتی برای تردد استفاده کنند.

شخصا کارکرد این نرم‌افزارها را قبول دارم و مورد تایید است اما انتقاد ما این است که شبکه‌های موبایلی باید در قالب مقررات و یک شرکت حمل و نقلی فعالیت خود را ادامه دهند. 

**تمرکز سرمایه‌گذاران بر سودآوری تک سهم‌ها

روز گذشته، نماد تک سهم‌ها بعد از فروکش کردن فشار خرید در صنایع لیدری مورد توجه سرمایه‌گذاران قرار گرفت تا جایی که شرکت‌های کوچکی مانند کارتن ایران، مواد ویژه لیا و کیسون و دیگر نمادهای کوچک صف‌های خرید میلیونی را تجربه کردند.

به گزارش «تعادل» از دلایل توجه سرمایه‌گذاران به تک‌سهم‌ها سودآوری آنهاست. زیرا اغلب این شرکت‌های کوچک به مراتب بیشتر از لیدرهای بازار سودآوری داشته و دارای ریسک کمتری در بلندمدت هستند.

براساس این گزارش، شرکت کارتن ایران برای سال 95 معادل 10تومان، شرکت مواد ویژه لیا 55.4 تومان و شرکت کیسون 7 تومان سود پیش‌بینی کردند. نکته جالب برای سرمایه‌گذاران اینکه شرکت کارتن ایران در 6 ماهه نخست سال جاری نزدیک به 5 تومان سود محقق کرده که نسبت به سال قبل بیش از 110درصد افزایش داشت. همچنین شرکت مواد ویژه لیا نیز با شناسایی 29تومان سود برای 3ماه (سال مالی شرکت مرداد 96 است) نسبت دوره مشابه در سال قبل 275درصد رشد را تجربه کرده و نهایتا اینکه شرکت کیسون با شناسایی 2تومان سود برای 6 ماه نخست نسبت به سال گذشته نزدیک به 50 درصد سود بیشتری شناسایی کرد. لذا با توجه به این رخدادها، سرمایه‌گذاران به سهام این شرکت‌ها در شرایط رکودی بازار اقبال بیشتری نشان می‌دهند.

شاخص کل قیمت و بازده نقدی بورس تهران در پایان معاملات دیروز با افزایش 10واحدی روی رقم 79هزار و 84 واحد ایستاد. شاخص کل هم‌وزن اما با افزایش 6 واحدی به عدد 15هزار و 453واحد دست یافت. دیروز همچنین شاخص سهام آزاد شناور با کاهش 29واحدی عدد 86 هزار و 854 واحد را به نمایش گذاشت. شاخص بازار اول نیز درحالی با افزایش 25واحدی به عدد 56 هزار و 179واحد رسید که شاخص بازار دوم با کاهش 76واحدی به عدد 176هزار و 60 واحد دست یافت.

**پایان سلطه غول‌های فولادی بر بازار فلزات اساسی

یکی از مهم‌ترین علل توسعه‌نیافتگی حوزه معدن، نارسایی‌های عرضه محصولات معدنی در بازارهای داخلی است. بازارهای محصولات معدنی در ایران، فاقد مکانیسم‌های کنترل‌کننده و تنظیم‌کننده عرضه و تقاضا هستند.

به اعتقاد بسیاری از کارشناسان اقتصادی، فروش ارزان‌قیمت محصولات سنگ‌آهن و همچنین فاصله زمانی طولانی‌مدت میان خرید تا پرداخت، موجب شد تا حدود 80درصد از معدن‌کاران داخلی از فعالیت‌های معدنی روی‌گردان شوند. با این حال به نظر می‌رسد تنظیم بازار عرضه محصولات سنگ‌آهن در رینگ معاملاتی بورس کالا، در آینده بیشتر از حقوق معدن‌کاران داخلی حمایت کند.

شمس‌الدین سیاسی‌راد، سرپرست مرکز تحقیقات و فرآوری مواد معدنی ایران معتقد است که تا پیش از این بنگاه‌های کوچک و متوسط تولیدکننده محصولات سنگ‌آهن در مقابله با شرکت‌های بزرگ فولادسازی از قدرت چانه‌زنی چندانی برخوردار نبودند و بیشتر معاملات به‌صورت یک‌طرفه منعقد می‌شد اما با انتقال دادوستدها به بورس کالا، دیگر این قراردادها یک‌طرفه نخواهد بود.

شمس‌الدین سیاسی‌راد، سرپرست مرکز تحقیقات و فرآوری مواد معدنی ایران معتقد است که تا پیش از این بنگاه‌های کوچک و متوسط تولیدکننده محصولات سنگ‌آهن در مقابله با شرکت‌های بزرگ فولادسازی از قدرت چانه‌زنی چندانی برخوردار نبودند و بیشتر معاملات به‌صورت یک‌طرفه منعقد می‌شد اما با انتقال دادوستدها به بورس کالا، دیگر این قراردادها یک‌طرفه نخواهد بود.

سومین عامل، به روند رو به رشد خریداران سنگ‌آهن در بازار داخلی بازمی‌گردد. درواقع، زنجیره ارزش افزوده فولاد نیازمند افزایش شرکت‌های فولادسازی بود که این موضوع از برنامه‌های توسعه‌یی کشور و همچنین توجه ویژه‌ سرمایه‌گذاران به این بخش نشأت گرفته است، بنابراین باتوجه به این سه عامل مهم، مکانیسم‌های گذشته بازار، توان مدیریت درست و صحیح بازار سنگ‌آهن را نداشته و نیاز به تغییراتی درخصوص قیمت‌گذاری و عرضه این محصولات احساس می‌شد.

**خنثی‌سازی اثر بدهی دولت با بهادار کردن آن

آمار بدهی‌های دولت و شرکت‌های دولتی موضوعی است که وزیر اقتصاد به تازگی و در بیستمین جلسه هیات نمایندگان اتاق بازرگانی از آن رمزگشایی کرد. هرچند طیب‌نیا جزئیاتی در رابطه با این میزان بدهی اعلام نکرد، اما اظهارات اخیر او بر افزایش حجم بدهی‌های دولت صحه می‌گذارد. آخرین رقم اعلامی از میزان بدهی‌های دولت 540 هزار میلیارد تومان بود، اما وزیر اقتصاد با به‌روز‌رسانی میزان بدهی‌های دولت و شرکت‌های دولتی، میزان بدهی‌ها را بین 600 تا 700 هزار میلیارد تومان اعلام کرد.

بنابراین باید به انتظار استمرار روند صعودی بدهی‌های دولتی نشست. اما این حجم فزاینده بدهی‌ها که از دولت‌های متعدد به ودیعه نهاده شده، در حالی بر دوش دولت یازدهم افتاده که محدودیت منابع مالی و مشکل رکود بنگاه‌ها یکی از مهم‌ترین نقاط نقد دولت تاکنون بوده است. از یک سو دولت برای کنترل تورم نمی‌خواهد دست به انتشار بی‌محابای اوراق بدهی بزند و از سوی دیگر پیمانکاران، بخش خصوصی و همه طلبکاران دیگر از اینکه نمی‌توانند روی طلب‌های خود حساب باز کنند گلایه دارند. 

میزان بدهی‌های دولت یکی از موضوعاتی است که دولت‌های مختلف از بیان رقم شفاف آن بیم دارند. هرچند زمستان سال گذشته وزیر اقتصاد آماری در رابطه با میزان بدهی‌های دولت از بدهی 540 هزار میلیارد تومانی در دولت احمدی‌نژاد خبر داده بود، اما این برای نخستین‌بار است که طیب‌نیا با نزدیک شدن به روزهای پایانی دولت روحانی، از میراث بدهی‌ها سخن به میان آورده است که میزان قابل توجهی از این 600 تا 700 هزار میلیارد تومان از پیش به جای مانده است.

**همسویی اقتصاد و سیاست در عصر پسابرجام

روز گذشته (27 دی ماه) نخستین سالگرد اجرای رسمی برنامه جامع اقدام مشترک موسوم به برجام میان ایران و 6 قدرت بین‌المللی بود. توافقی که در تیرماه 1394 پس از دو سال مذاکرات فشرده که به عقیده کارشناسان یکی از منحصر به فردترین مذاکرات بین‌المللی بود، با تصویب قطعنامه 2231 ازسوی شورای امنیت سازمان ملل رسمیت یافت و روند حقوقی جدیدی را در عرصه حقوق بین‌الملل رقم زد.

در طول یک‌سالی که از اجرای رسمی توافق هسته‌یی ایران و گروه 1+5 گذشته است، باوجود تمام چالش‌ها، انتقادات و گاهی کارشکنی‌هایی که در داخل و خارج از کشور نسبت به آن صورت گرفته، به‌نظر می‌رسد روند اجرایی شدن آن بنا بر تاکید مقامات ایران و 1+5 همچنان بر قوت خود ادامه دارد. در همین خصوص، فارغ از پیش‌داوری‌ها و انتقادات مطرح شده به‌صورت اجمالی دستاوردهای این توافق تاریخی برای ایران مرور و بررسی می‌شود.

یکی از مهم‌ترین و در عین حال بی‌نظیرترین مزیت‌های برجام لغو 6قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران با تصویب قطعنامه 2231 بود. پس از شکست توافق سعدآباد به سبب بدعهدی اروپایی‌ها در سال 1382 و آغاز فعالیت‌های غنی‌سازی ایران و فک پلمب از مراکز هسته‌یی، پرونده ایران ابتدا به شورای حکام و سپس به شورای امنیت ارجاع شد تا زمینه‌ساز صدور 6 قطعنامه تحریمی علیه ایران شود. 

از‌سوی دیگر باید اشاره کرد که در طول سه دهه گذشته یک ساختار عینی و ذهنی در‌مورد امنیت منطقه مطرح بود و شاهد بودیم که در این ساختار هرکس از تهدید ایران صحبت می‌کرد با نوعی پاداش مادی و سیاسی رو‌به‌رو می‌شد. این تهدید دارای فرم‌های متفاوتی بود که علاوه بر ایران‌هراسی، برنامه هسته‌یی ایران را به‌عنوان یک تهدید بین‌المللی مطرح می‌کرد. اما پس از برجام علاوه بر اهمیت یافتن دو‌چندان ایران در عرصه منطقه‌یی، ثبات ذهنی و عملیاتی بازیگران مخالف ایران نیز بر‌هم خورد.