سایه سیاست بر بازار ارز

روز دوشنبه بازار ارز با عوامل متفاوتی رو به رو بود؛ از رحلت آیت‌الله هاشمی تا فاصله قیمتی در برخی مناطق مرزی که بازار را تحت الشعاع قرار داده بود. پیوند فوت آیت‌الله هاشمی با تحولات بازار ارز به ذهنیت برخی از معامله‌گران برمی‌گشت. به گفته شماری از فعالان، آیت‌الله هاشمی به میانه روی چهره بود و به واسطه کسوت و مسوولیت‌های گذشته، روزهای بدون او برای بازار غریب می‌نمود. دیگر اثری که واقعه غیرمنتظره مرگ آیت‌الله هاشمی در بازار داشت، تعطیلی زودتر از معمول برخی از صرافی‌های ارزی بود که زمینه را برای تحرک دلالان فراهم کرد. در کنار این، در آخرین ساعات کاری بازار روز دوشنبه، خبرگزاری رویترز در خبری فوری مدعی شد که نیروی دریایی آمریکا در تنگه هرمز به‌سمت قایق‌های سپاه پاسداران تیر اخطار شلیک کرده است. در چنین فضایی بازیگران غیر رسمی از فرصت استفاده کردند و با افزایش تحرکات، قیمت دلار را تا 3هزار و 967 تومان بالا بردند. بالا بودن ارزش دلار در سلیمانیه عراق و فاصله‌گیری این ارز از میانه کانال دو عامل دیگری بودند که در رشد قیمت اثر داشتند.

**توسعه اقتصادی از نگاه هاشمی

بسیاری معتقدند آغاز دولتمداری اکبر هاشمی رفسنجانی در جمهوری اسلامی منجر به تغییر سبک و سیاق و حتی رویکرد به توسعه اقتصادی شد. از نظر پژوهشگران، با شروع نخستین دوره سکانداری «آیت‌الله هاشمی رفسنجانی» در بدنه اجرایی نگاه حاکم بر حوزه اقتصاد در کشور دگرگون و بر سه پایه جدید استوار شد. رئیس‌جمهوری دوران سازندگی با هدف توسعه اقتصادی، «اقتصاد آزاد»، «کاهش مداخله دولت در اقتصاد» و «تعامل بین‌المللی به نفع توسعه اقتصادی» را در دستور کار قرار داد. «دنیای اقتصاد» در این گزارش به بررسی ابعاد مختلف توسعه سیاسی از نگاه هاشمی و واکاوی نقاط ضعف و قوت این نگاه به اقتصاد پرداخته است.

**بازگشایی بانک‌ها در فاز پایانی

بورس تهران در معاملات روز دوشنبه نیز با افت 224 واحدی (معادل 0.3 درصد) مواجه شد. نمادهای بزرگ گروه خودرویی و پالایشی در معاملات این روز بیشترین اثر منفی را بر شاخص کل گذاشتند. در حالی‌که روز یکشنبه رشد نمادهای خودرویی باعث شد که این نمادها بیشترین اثر مثبت را بر شاخص کل بگذارند، دوشنبه اما بار دیگر تشدید فشار فروش باعث شد که قیمت این نمادها در مسیر نزولی قرار گیرد و با افت قیمت بر شاخص کل فشار وارد کنند. انتشار عملکرد 6ماه «شبریز» بر معاملات سایر نمادهای پالایشی فشار وارد کرد. عملکرد نامناسب پالایشگاه تبریز، توقف نماد معاملاتی این شرکت را به دنبال داشت. با این حال نگرانی درخصوص احتمال تعدیل سودآوری سایر شرکت‌های پالایشی، نزول قیمت این نمادها را به دنبال داشت. پس از پایان معاملات دوشنبه پیش‌بینی سود هر سهم پالایش نفت تبریز بر اساس عملکرد 6 ماهه با تعدیل منفی 83 درصدی سودآوری روی «کدال» قرار گرفت.

**بدترین شکل تعطیلات پاییزی

با وجود اعلام 6 روز تعطیلی مدارس شهر تهران در مقاطع تحصیلی گوناگون طی دو ماه گذشته، به دلیل بی‌قاعدگی، ناپیوستگی و عدم سازمان‌یافتگی این تعطیلات هدف متولیان دولتی و شهری در پایتخت از این اقدام محقق نشد. بررسی «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد به دلیل انباشت آلودگی هوا در لایه‌های پایینی جو، تعطیلی موردی و نامنظم مدارس در 6 روز غیرمتوالی طی ماه‌های آبان تا دی، نه تنها در اغلب موارد موجب کاهش محسوس حجم آلاینده‌های هوای تهران نشده است، بلکه حتی به دلیل ناپیوستگی، از هدف دیگر یعنی جلوگیری از قرار گرفتن دانش‌آموزان به‌عنوان گروه‌های حساس جامعه در معرض آلودگی هوا ناکام مانده است؛ چراکه تعطیل شدن مدارس که اغلب متعلق به تمام مقاطع تحصیلی هم نبوده و صرفا مربوط به مهدهای کودک و مقاطع پیش‌دبستانی و دبستان بوده است، آن‌گونه که باید از حجم سفرهای درون‌شهری نکاسته و در نتیجه روزهای بعد از تعطیلی مدارس در دو ماه اخیر نیز، با وجود کاهش جزئی و خفیف شاخص کیفیت هوا، روزهای «سالم» نبوده‌اند.

**اهرم‌های مالی فولاد زیر تیغ رکود

فعالان بازار فولاد معتقدند یکی از چالش‌های فعلی در این بازار در شرایط رکودی کنونی کمبود منابع و نقدینگی است که منجر به کاهش توان تولید و فروش در این بخش مهم اقتصادی کشور شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهند در هر دو بخش صنعت و بازار این موضوع قابل ردیابی است به‌طوری‌که تولیدکنندگان به خصوص از نوع خصوصی آن مجبور به تولید زیر ظرفیت و تجار ناچار به معامله در حد خرده‌فروشی شده‌اند که کمکی به چرخه فولاد در کشور نمی‌کند. این در شرایطی است که به گفته کارشناسان در شرایط فعلی که بانک‌ها به دلیل مشکلاتی که با آن روبه‌رو‌ هستند حمایت مهمی از صنعت فولاد نمی‌کنند این بازار سرمایه است که انتظار می‌رود با استفاده از ابزارهای نوین و استاندارد در حد معیارهای جهانی تامین مالی این صنعت را به عهده بگیرد اما شواهد نشان می‌دهد این بخش نیز با ضعف‌های مهمی روبه‌رو‌ است. 

**تشدید احتیاط در بورس تهران

بورس اوراق بهادار تهران روز دوشنبه شاهد جوی متاثر از درگذشت ناگهانی آیت الله هاشمی‌رفسنجانی بود. با درگذشت ناگهانی رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام روز دوشنبه بازار با بهت ناشی از فقدان ایشان مواجه بود. هاشمی‌رفسنجانی که در دوران ریاست‌جمهوری تنها رئیس‌جمهوری ایران بود که در بازار سرمایه حضور یافته بود تاثیر مهمی در سیاست و اقتصاد ایران ایفا کرد و انتظار می‌رود فقدان وی تاثیر مهمی در آینده سیاسی کشور داشته باشد.