اقتصاد روی گسل

 روزنامه ابتکار در صفحه تولید و تجارت در گفت و گو با علیرضا سلطانی، حمید میر معینی و فراز افسری به بررسی تاثیر تحول های بین المللی در اقتصاد ایران پرداخت و نوشت: آنچه که طی ماه های آینده می تواند بر اقتصاد ایران اثرات بلند مدت و یا کوتاه مدتی برجای بگذارد تحولات بین المللی مانند انتخابات آمریکا و یا تصمیم های سران کشورهای عضو اوپک از جمله بحث فریز نفتی و تغییر قیمت نفت است و می تواند به عنوان متغیرهای اثرگذار اقتصاد ایران را با تکانه هایی در تغییر شاخص ها مواجه کند.

در این گفت و گو که با کارشناس اقتصاد سیاسی و کارشناسان بازار سرمایه منتشر شد، می خوانیم: تا پایان دولت یازدهم چند ماه بیشتر باقی نمانده است و اقتصاد در حال حاضر روزهای کم نوسانی را طی می کند. نه از تغییرات ناگهانی در بازار ارز و سکه خبری هست و نه در بازار سرمایه اتفاق ویژه ای رخ داده است. آنچه که طی ماه های آینده می تواند بر اقتصاد ایران اثرات بلند مدت و یا کوتاه مدتی برجای بگذارد تحولات بین المللی مانند انتخابات آمریکا و یا تصمیم های سران کشورهای عضو اوپک از جمله بحث فریز نفتی و تغییر قیمت نفت است و می تواند به عنوان متغیرهای اثرگذار اقتصاد ایران را با تکانه هایی در تغییر شاخص ها مواجه کند. در عرصه داخلی نیز تغییر سیاست های اقتصادی دولت برای ایجاد رونق در بازار می تواند در تغییر شرایط تورمی اثرگذار باشد، موضوعی که کارشناسان بارها در خصوص آن صحبت کرده اند.

اما آنچه که امروز حائز اهمیت است نقش نتیجه انتخابات آمریکاست که می تواند بار روانی مثبت یا منفی بر اقتصاد ایران به خصوص بازار سرمایه ایجاد کند. حمید رضا میرمعینی کارشناس بازار سرمایه به ابتکار می گوید: به طور قطع انتخاب ترامپ می تواند با روانی منفی بر تصمیم های فعالان اقتصادی گذاشته و چشم انداز منفی در اقتصاد ایجاد کند. از طرف دیگر اما کارشناسانی معتقدند اثر انتخابات آمریکا تنها می تواند به صورت مقطعی بر شرایط اقتصادی کشور اثر گذار باشد.

باید در نظر داشت که چند ماه آینده می تواند به دلایل مختلفی از جمله نزدیکی انتخابات ریاست جمهوری ایران و همچنین تصمیماتی که در خصوص قیمت نفت گرفته می شود در روند اقتصادی کشور تاثیرگذار شود و حتی به نوعی باعث ایجاد تکانه های عجیبی در اقتصاد کشور شود.

موضوع قراداد الجزایر نیز می تواند آینده قیمت نفت را تحت تاثیر قرار دهد. قراردادی که در آن تولیدکنندگان اوپکی و غیراوپکی در نشست الجزایر توافق کردند سقف تولید روزانه نفت به 32.5 تا 33 میلیون بشکه در روز کاهش یابد که در اجلاس نوامبر سهم کاهش برای هر تولیدکننده مشخص خواهد شد.

هر چند زنگنه وزیر نفت کشورمان به اجرای این توافق خوشبین است اما کشورهایی مانند عربستان و روسیه بنا به دلایل متفاوت دست اندازهایی را برای اجرای آن ایجاد کرده اند.

در نهایت باید گفت سه عامل انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، قیمت نفت و انتخبات ریاست جمهوری سال 96 می تواند ماه های آینده را برای اقتصاد کشور پر تلاطم رقم بزند. موضوعی که البته از دیدگاه کارشناسان و صاحبنظران متفاوت دیده می شود.

**میزان تاثیرپذیری ایران از شرایط بین المللی چقدر است؟

علیرضا سلطانی کارشناس اقتصاد سیاسی در گفت و گو با «ابتکار» می گوید: اقتصادهر کشور در دنیای امروز از متغیرهای بین المللی، متاثر از کمیت و کیفیت مناسبات آن با فضای بین المللی است. هرچقدر پیوند تجاری و اقتصادی یک کشور با محیط بین المللی بیشتر باشد به همان میزان هم تاثیر گذاری و تاثیرپذیری آن از تحولات سیاسی و اقتصادی جهان بیشتر خواهد بود. کشورهای در حال توسعه، تاثیرگذاری و تاثیرپذیری شان کمی است؛ چرا که فاقد قدرت اقتصادی گویا،توسعه یافته و پر رونق هستند. بنابراین در حوزه های مختلف تاثیر کمتری دارند.

وی می افزاید: برای مثال بحران اقتصادی سال های 2008 و 2009 نشان داد که به طور طبیعی قدرت های بزرگ اقتصادی مانند چین و ژاپن و برخی کشورهای آمریکای لاتین که با آمریکا و اروپا ارتباط تجاری بیشتری داشتند تاثیر بیشتری از این بحران پذیرفتند. در حالی که ایران در آن زمان تنها به خاطر تحریم ها با چالش مواجه شد و این بحران در واقع اثر مستقیمی بر اقتصاد کشور نگذاشت.

**گره برجام به انتخابات آمریکا

سلطانی می گوید: مهمترین تحولاتی که در آینده در صحنه بین الملل ممکن است اتفاق بیفتد انتخابات آمریکاست که فارغ از نتیجه آن موضعی وسیاستی که نسبت به برجام اتخاذ می شود در اقتصاد ما اثرگذار خواهد بود. چرا که اقتصاد ایران در حال حاضر بر پایه برجام قصد بازگشت به حالت طبیعی را دارد. روابط تجاری و اقتصادی ما جهان در قالب تعهد برجام شکل خواهد گرفت بنابراین نوع موضع دولت آمریکا نسبت به برجام و اجرای تعهدات آن به طور طبیعی بر اقتصاد اثرگذار است.

وی تصریح می کند: اما با توجه به مواضعی که کشورهای دنیا نسبت به برجام پیش گرفتند و آثار مثبت سیاسی، اقتصادی آن به نظر می رسد که هر دولتی روی کار بیاید نسبت به اجرای این قرارداد متعهد خواهد بود و بعید به نظر می رسد که اقتصاد ایران از قِبل برجام زیان بلند مدت ببیند. چه بسا ما آثار مثبت اقتصادی را در میان مدت شاهد باشیم.

**خاورمیانه، نفت و اقتصاد ایران

این کارشناس اقتصادی می افزاید: از طرف دیگر تحولات سیاسی آمریکا می تواند اثر غیر مستقیمی بر اقتصاد ایران بگذارد، برای مثال اگر دولت بعدی آمریکا عزم جدی تری برای پایان دادن به نزاع در خاورمیانه داشته باشد به طور قطع آثار مثبتی در اقتصاد چه به لحاظ روانی و چه مادی برای کشور خواهد داشت.

وی یادآور می شود: از دیگر تحولات اثرگذار، بحث قیمت نفت و مذاکرات صورت گرفته در این خصوص است. به طور قطع اگر طرح فریز نفتی به تصویب برسد قیمت نفت بالا تر رفته و به طور طبیعی قدرت مانور اقتصادی دولت را افزایش خواهد داد.

سلطانی اضافه می کند: در نهایت باید گفت بعید به نظر می رسد که اقتصاد ایران دچار تکانه های عجیب و غریب شود. اما در کل سیر حرکت اقتصاد رو به جلو مثبت است و به نظرم اقتصاد ایران در آینده با تحولات مثبتی روبرو خواهد شد.

**ترامپ و تکانه در بازار سرمایه

حمید میر معینی در گفت و گو با «ابتکار» با بیان اینکه انتخاب ترامپ تاثیر منفی در بازار سرمایه و سایر شاخص های اقتصادی خواهد داشت، اظهار می کند: به طور کلی واکنش های بازار سرمایه پیش نگر هستند و این شاخص ها به نگاه به حال و آینده دستخوش تغییر خواهند شد.

وی می افزاید: انتظار اتفاقات آینده می تواند ایجاد خوشبینی و یا بد بینی در فعالان بازار داشته باشد که سبب می شود تا رفتار این فعالان بر بازار اثرگذار باشد. فعالان اقتصادی چشم انداز چند ساله دارند بنابراین اگر انتظار داشته باشید در آینده اتفاق مناسب بیفتد روی تصمیم ها و سرمایه گذاری تاثیر می گذارد.در اقتصاد عمدتاً سرمایه گذاری هایی که صورت می گیرد بر پایه پیش بینی تحولات آینده شکل می گیرد.

**تاثیر انتخابات ایران بر اقتصاد

این کارشناس بازار سرمایه می گوید: مسئله اساسی تر بعد از انتخابات آمریکا که بسیار اثرگذار در رفتار اقتصادی کشور خواهد بود، انتخابات داخلی ایران است که باید دید جناح ها کدام کاندیدا و با چه رویکردی را معرفی خواهند کرد؟ آنچه که مشخص است اگر بخواهیم فرض را بر تدام همین دولت بگذاریم باید گفت که روند بهبود اقتصاد پس از انتخابات با سرعت بیشتری به حرکت در خواهد آمد. اگر بتوانیم محدودیت های اقتصادی را کمتر کنیم و سرمایه گذاری بیشتری در کشور صورت پذیرد، روند بهتر شدن شرایط اقتصادی محتمل تر خواهد بود.

**واکنش های غیر منطقی بازار سرمایه به انتخابات آمریکا

همچنین فراز افسری کارشناس بازار سرمایه در گفت وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، گفت: بازار بورس تهران تا حدودی انتظار نتایج بدست آمده در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا را 

می کشد. وی عنوان کرد: با توجه به نفوذ هیات حاکمه آمریکا بر سیاست های کلی این کشور و رجوع به رفتار روسای جمهوری پیشین در قبال ایران و جهت گیری جناحی آن ها می تواند تحلیلگران را در پیش بینی رفتار رییس جمهور آینده یاری دهد.

افسری اظهار کرد: هیلاری کلینتون با توجه به وابستگی حزبی خود صحبت از پایبندی به اصل برجام می کند، اما مسلما رفتارهای ضد ایرانی وی در دوران تصدی منصب وزارت خارجه آمریکا نشان می دهد که نباید درباره وی دچار توهم شد و در صورت انتخاب وی، احتمال افزایش همکاری بانک های خارجی با نظام بانکی ایران تغییر چندانی نخواهد کرد.

وی ادامه داد: احتمالا تاثیر واسطه گری کشور های عربی حاشیه خلیج فارس در روابطشان با آمریکا افزایش خواهد یافت و در صورت لزوم می تواند در مسائل مورد اختلاف اقتصادی، اجماع کارآمدی بر ضد ایران تشکیل شود.

این کارشناس بازار سرمایه در ادامه تصریح کرد: از طرف دیگر هر چند مواضع انتقامی ترامپ در قبال برجام باعث بروز نگرانی هایی شده است اما مسلماً در لغو این قرارداد راه پر پیچ و خمی را در پیش خواهد داشت.

وی بیان داشت:در صورت پیروزی ترامپ، ریسک سرمایه گذاری خارجی ایران به مراتب افزایش می یابد و ارتباط سیستم بانکی ایران با بانک های خارجی دشوار تر از حالت کنونی خواهد شد اما از سوی دیگر با توجه به فقدان محبوبیت ترامپ در میان هم حزبی های خود، شرکای اروپایی و هم پیمانان عرب و حوزه شرق آسیا، احتمالا وی نتواند توفیقی در تشکیل یک اجماع بین المللی علیه ایران پیدا کند و به همین دلیل فرصت عمل به بخش عمده ای از تهدیداتش را نمی یابد.

*منبع: روزنامه ابتکار، 19 آبان 1395