حزب‌الله، تکیه‌گاه ایران در لبنان و ایران، تکیه‌گاه حزب‌الله در منطقه است ولی هم‌اکنون مناسبات ما با گروه‌های لبنانی به فراتر از حزب‌الله کشیده شده است.
روزنامه اعتماد در صفحه جهان در گفت و گو با حسین رویوران به بررسی سفر محمدجواد ظریف با لبنان پرداخت و به نقل از وی نوشت: حزب‌الله، تکیه‌گاه ایران در لبنان و ایران، تکیه‌گاه حزب‌الله در منطقه است ولی هم‌اکنون مناسبات ما با گروه‌های لبنانی به فراتر از حزب‌الله کشیده شده است.
در این گفت و گو که در شماره سه شنبه 18 آبان 1395 خورشیدی منتشر شد، می خوانیم: عروس خاورمیانه، دیروز دو میهمان متفاوت نسبت به گذشته داشت. نخستین هیات‌های دیپلماتیک پس از انتخاب میشل عون به عنوان رییس‌جمهور راهی لبنان شدند تا ریاست‌جمهوری‌اش را تبریک بگویند: هیات نخست، نمایندگان ویژه بشار اسد، رییس‌جمهور سوریه بود و دیگری، محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران. رییس دستگاه دیپلماسی لبنان در حالی دیروز راهی بیروت شد که او در دوران وزارتش، همواره از آمادگی برای حل بحران ریاست‌جمهوری در این کشور خبر داده بود و رایزنی‌هایی هم در این راستا انجام داده بود.
با این وجود، ظریف امروز رایزنی‌هایش را با مقامات و جریان‌های مختلف لبنانی انجام خواهد داد و البته پس از آن، راهی اروپای شرقی خواهد شد. درباره سفر محمدجواد ظریف به بیروت، گفت‌وگویی با حسین رویوران، استاد روابط بین‌الملل داشته‌ایم که مشروح آن را می‌خوانید.
**لبنان کشوری با بحران‌های مختلف است. آیا با انتخاب میشل عون به عنوان رییس‌جمهور می‌توان انتظار داشت که مسائل لبنان به سمت و سوی حل شدن برود؟ مهم‌ترین چالشی که هم‌اینک عون با آن روبه‌رو است، چیست؟
میشل عون برای تصدی پست ریاست‌جمهوری، نامزد جریان هشت مارس و به صورت اخص، نامزد حزب‌الله بود. در نتیجه تحولات سیاسی صورت گرفته در منطقه و بالطبع آن، لبنان، ائتلاف ١٤ مارس نیز مجبور به پذیرش او به عنوان رییس‌جمهور شد. نخستین چالشی که عون در این راستا به آن روبه‌رو است، ایجاد یک رابطه متعادل با همه گروه‌های سیاسی در لبنان است. او دیگر بخشی از یک جریان سیاسی نیست بلکه به عنوان رییس‌جمهور لبنان محسوب می‌شود.
او باید از یک‌سو در میان مسیحیان مارونی با جریان‌های سلیمان فرنجیه و سمیر جعجع رابطه داشته باشد و از سویی، هم با اهل سنت و هم شیعیان، همکاری‌هایش را آغاز کند. انعکاس این روابط را می‌توان در دولت آتی لبنان مشاهده کرد و انتخاب اعضای کابینه مهم‌ترین و نخستین چالشی است که میشل عون با آن روبه‌رو است. او در این راستا، سعد حریری، رهبر ائتلاف ١٤ مارس را عهده‌دار نخست‌وزیری کرده و باید در کنار او، کابینه‌ای مسنجم برای خروج لبنان از بحران تشکیل دهد.
**ترکیب احتمالی این کابینه به چه شکلی می‌تواند باشد؟
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های دولت در لبنان، آن است که ٥٠ درصد آن در اختیار مسیحیان و ٥٠ درصد آن در اختیار مسلمانان است. از ١٠٠ کرسی مسلمانان، ٤٥ درصد آن برای اهل سنت و ٤٥ درصد برای شیعیان و ١٠ درصد برای دیگر فرق اسلامی است. این ترکیب و توزیع نشان می‌دهد که قدرت در کابینه یکدست نیست و می‌توان به تعادل در آن امیدوار بود.
**روز گذشته، وزیر امور خارجه ایران راهی بیروت شد و امروز رایزنی‌هایش را با مقامات این کشور آغاز می‌کند. سوال این است که با انتخاب میشل عون به عنوان رییس‌جمهور لبنان، جایگاه ایران در سیاست خارجی لبنان چه تغییری پیدا خواهد کرد؟
روز گذشته، دو شخصیت وارد بیروت شدند؛ نخست، نماینده ویژه رییس‌جمهور سوریه و دیگری، محمدجواد ظریف. این سفرها نشان می‌دهد که تحولات جاری در لبنان به نفع جریان مقاومت بوده است. با این حال، سفر آقای ظریف به معنای حمایت ایران از شرایط سیاسی ایجاد شده در لبنان است. قطعا وزیر امور خارجه در این سفر، حمایت ایران از لبنان را به میشل عون اعلام می‌کند و می‌گوید تهران به شکل همه‌جانبه در کنار بیروت است و از لبنان در برابر هرگونه دست‌اندازی حمایت می‌کند.
سفر این مقامات، یک امتیاز ویژه‌ای است که قطعا در آینده روابط تاثیرگذار است و خود را نشان خواهد داد. با این حال، آیا می‌توان لبنان را یک واحد منسجم دانست که ایران با همه اجزای آن در ارتباط است؟ خیر؛ لبنان یک واحد متکثری است که هرچند ما با اکثریت اجزای آن در ارتباط هستیم ولی با بخش‌هایی نیز ارتباط چندانی وجود ندارد. البته تلاش ایران گسترش دامنه تعامل با تمامی جریان سیاسی و مذهبی در لبنان است ولی تفاوت‌ها و اختلاف‌های بسیار در لبنان موجب می‌شود تا کار برای ما چندان ساده نباشد.
**به این اجزای گوناگون اشاره کردید. حزب‌الله متحد راهبردی ایران در لبنان است. نوع نگاه دیگر گروه‌های لبنانی به ایران چگونه است؟
میشل عون دو سال و نیم پیش از سوی حزب‌الله برای ریاست‌جمهوری مطرح شده بود. سوال این است که چرا او در آن زمان رییس‌جمهور نشد ولی الان به این مقام رسیده است؟ پاسخ این سوال در تحولات منطقه‌ای است که به سود محور مقاومت رقم خورده است. ما در شرایط جدیدی هستیم که می‌تواند کمک کند تا ایران به شکل گسترده‌تری با جریان‌های دیگر لبنانی در ارتباط باشد. حزب‌الله، تکیه‌گاه ایران در لبنان و ایران، تکیه‌گاه حزب‌الله در منطقه است ولی هم‌اکنون مناسبات ما با گروه‌های لبنانی به فراتر از حزب‌الله کشیده شده است. ما با میشل عون و بخش‌های مختلف مسیحیان مارونی در ارتباط هستیم و اینها، نکات جدیدی است.
**ائتلاف ١٤ مارس چطور؟ آیا پذیرش عون از سوی این ائتلاف می‌تواند سرآغازی برای پذیرش ایران از سوی آنها و آغاز همکاری‌ها باشد؟
اختلافات میان ائتلاف‌های ٨ مارس به رهبری حزب‌الله و ١٤ مارس به رهبری جریان المستقبل، یک اختلاف سیاسی است اما این اختلاف سیاسی، به دلیل حمایت عربستان از ائتلاف ١٤ مارس، موجب شد تا فضای سیاسی لبنان قفل شود و ما با بن‌بست روبه‌رو باشیم. ما امروز شاهد هستیم میزان تاثیرگذاری عربستان سعودی بر فضای لبنان در جهت تشدید تضاد و افزایش فشارها کاهش یافته است که این مساله خود را در انتخاب رییس‌جمهور جدید نشان داد. این فضای جدید می‌تواند زمینه‌ساز مسائل دیگر در لبنان شود و فضای همکاری‌ها را فراهم سازد.
**در جریان انتخاب میشل عون به عنوان رییس‌جمهور شاهد بودیم که نبیه بری، رییس مجلس انتقاداتی نسبت به او داشت یا آنکه رقیب عون، سلیمان فرنجیه‌ای است که از چهره‌های نزدیک به ائتلاف ٨ مارس است. آیا ما شاهد آرایش جدیدی میان نیروهای سیاسی در لبنان خواهیم بود؟
من قبول ندارم که آرایش جدید سیاسی در لبنان در حال شکل‌گیری است. بعد از انتخاب عون به عنوان رییس‌جمهور، سلیمان فرنجیه، گفت پیروزی عون، پیروزی ما است. در انتخاب عون، رای منفی‌ای را در مجلس شاهد نبودیم بلکه رای سفید داده شد. این نشان می‌دهد شرایط به گونه‌ای است که فرنجیه مخالف عون نبود. از سویی، نبیه بری مخالف میشل عون نیست بلکه او نسبت به توافق عون و حریری پیش از رسیدن به ریاست‌جمهوری ملاحظه داشت چراکه خلاف قانون اساسی بود.
براساس قانون اساسی لبنان، مجلس رییس‌جمهور را انتخاب می‌کند و او با مشورت مجلس، فردی را از اهل سنت، مامور به تشکیل کابینه می‌کند. در واقع، پیش از رسیدن به ریاست‌جمهوری و قبل از مشورت با مجلس، وعده نخست‌وزیری را به سعد حریری داده بود، هرچند که او می‌دانست بزرگ‌ترین فراکسیون اهل سنت، در اختیار حریری است و اوست که نخست‌وزیر می‌شود. رای سفید او نیز برای احترام به قانون بود. میزان اختلافات آنقدر محدود است که آرایش سیاسی در لبنان تغییر نخواهد کرد.
**الحریری از سوی میشل عون مامور تشکیل کابینه شده است. وزن او در لبنان چگونه است؟
مشیل عون بزرگ‌ترین فراکسیون مسیحیان مارونی را در مجلس لبنان دارد و حریری بزرگ‌ترین فراکسیون اهل سنت. هر دو جریان، اکثریت مهمی را در لبنان در اختیار دارند. این یک واقعیت سیاسی است که کسی نمی‌تواند آن را نادیده بگیرد. سوال این است که انتخاب عون از سوی جریان المستقبل، یک جهت‌گیری سیاسی جدیدی است یا انتخابی براساس مصالح ملی و سیاسی؟ سعد حریری، پذیرش عون را براساس مصالح ملی و مبتنی بر واقعیات لبنان دانسته است. ما نباید تصور کنیم این رای، اتحاد با حزب‌الله است. ما شاهد بودیم که حزب‌الله هم در رای به نخست‌وزیری حریری، به او رای مثبت نداد. این نشان می‌دهد که در همپیمانی‌های سیاسی تغییری صورت نگرفته است.
**آیا نوع نگاه حریری به ایران نسبت به گذشته تغییر کرده است؟ آیا با حمایت او از عون، همچنان باید او را مهره ریاض در لبنان دانست؟
سعد حریری، هم شهروند لبنان است و هم شهروند عربستان. بخش وسیعی از سرمایه‌اش نیز در عربستان سعودی است. این مسائل موجب می‌شود نه فقط در مسائل سیاسی، بلکه منافع شهروندی و فردی نیز در گرو سعودی باشد ولی تحولات مهمی در منطقه رخ داده که موجب شده جایگاه ایران در خاورمیانه تقویت یافته و وزن سعودی کاهش یابد. اینها واقعیاتی است که هر سیاستمداری نمی‌تواند آنها را نادیده بگیرد.
**در سیاست خارجی جدید لبنان، ریاض از همان نفوذ و توانمندی سابق در بیروت برخوردار است؟
حزب‌الله در لبنان یک جریان اصیل اجتماعی است و براساس باورهای اعتقادی است اما جریان وابسته به حریری، یک جریان سیاسی است که با پول عربستان به وجود آمده و با ضرب و زور تبلیغات رشد کرده است. از سویی، عربستان به خاطر گرفتاری‌های اقتصادی‌اش دیگر نمی‌تواند در لبنان سرمایه‌گذاری کند و لذا جریان حریری تلاش می‌کند با حضور در قدرت و امکاناتی که با حضور در آن می‌تواند کسب کند، خود را حفظ کند لذا در این شرایط، عربستان دیگر نمی‌تواند مانند قبل، لبنان و جریان‌های لبنانی را گروگان خود بگیرد.
**لبنان در همسایگی سوریه است و از آن خواه ناخواه تاثیر می‌پذیرد. انتخاب میشل عون به سمت رییس‌جمهور لبنان چه تاثیری بر این بحران دارد؟
پیروزی عون، پیروزی سوریه است. از مهم‌ترین ضرباتی که سوریه در این بحران خورد، ضربه‌ای بود که از سوی مرزها به سمت آن روان شد. عمده سلاح‌ها در دو سال اول بحران، از سوی مرزهای لبنان و از طرف جریان المستقبل بود. در آن سال‌ها، حریری نخست‌وزیر بود. خروج لبنان از دایره دشمنی، برای سوریه یک پیروزی است و می‌تواند گام موثری برای خروج از بحران تلقی شود زیرا کاهش دخالت همسایگان سوریه اقدامی اساسی در حل بحران محسوب می‌شود و تا وقتی این دخالت‌ها ادامه یابد، بحران نیز خاتمه نمی‌یابد.
**نوع نگاه عون به این بحران چگونه است؟
عون چندی پیش به سوریه و ایران سفر کرد و این نشان می‌دهد که او نسبت به محور مقاومت پایبند است. آینده عون در گرو حمایت حزب‌الله از اوست و او نیز از هم‌پیمانی با حزب‌الله خارج نخواهد شد.
*منبع: روزنامه اعتماد
نظر شما
