معدن؛ آلترناتیو اول نفت؟

در گزیده ای از این گفت و گو که در شماره دوشنبه 26 مهر 1395 خورشیدی با رییس سازمان نظام مهندسی معدن انتشار یافت، می خوانیم: این همگرایی به آرامی و پس از حدود 10 سال تجربه فعالیت در رویدادهای معدنی شکل گرفته است؛ هرچند نوع اهداف و فعالیت تشکل ها در بخش های علمی، امور فنی، نمایشگاهی و... متفاوت است. به مناسبت این رویداد معدنی با نادعلی اسماعیلی رئیس سازمان نظام مهندسی معدن درخصوص وضعیت معدن و صنایع معدنی و مزیت های موجود در این بخش به گفت وگو نشسته ایم که در ادامه می خوانید.

**از نظر شما بخش معدن در ایران دارای چه مزیت هایی است؟

به اعتقاد من، اولین مزیت در کشور بخش معدن است. ایران از بیشتر مواد معدنی برخوردار است و به رغم اینکه 8 سال جنگ را گذراندیم، اما همچنان شاهد دستاوردهای خوبی در بخش معدن بودیم. همان طور که می دانید بخش فولاد، مس، سرامیک، کانی های صنعتی و سیمان موجود در کشور بسیار فعال و از مزیت برخوردار هستند و این به علت وجود بخش معدن و مواد اولیه آن است؛ به رغم رکود حاکم بر کشور تمامی این بخش ها در حال فعالیت هستند. از آنجا که تمامی این بخش های صنعتی وابسته به معدن هستند، بنابراین معدن یکی از مزیت های مهم در کشور محسوب می شود.

**از نظر کارشناسان خام فروشی در بخش معدن آسیب های زیادی به همراه دارد. نظرجنابعالی درخصوص خام فروشی چیست؟

خام فروشی در هر حالت منسوخ است و در حال حاضر هیچ مسوول یا سازمانی به خام فروشی اعتقاد ندارد. اما به منظور حفظ بازارهای جهانی و جلوگیری از خام فروشی باید بستر مناسب برای فرآوری فراهم شود و ازاین رو باید ازبخش خصوصی برای انجام مراحل زنجیره بعدی بخش معدن(فرآوری)حمایت های لازم صورت گیرد. البته در بخش آهن طی سال های اخیر اقدامات بسیار خوبی صورت گرفته به گونه ای که واحدهایی مثل کنسانتره، گندله سازی و آهن اسفنجی یکی پس از دیگری وارد مدار تولید خواهند شد. این امر می تواند یکی از الگوهای مناسب برای جلوگیری از خام فروشی باشد. خام فروشی چه در بخش معدن و چه در بخش نفت منسوخ است و علاوه بر آن باید بتوان با استحصال مواد اولیه تولید و اشتغال زایی کرد.

**به نظر شما آیا بخش معدن در ایران می تواند جایگزین یک صنعت باسابقه مانند نفت شود؟

این ادعا به هیچ وجه ادعای قابل قبولی نیست. بخش معدن می تواند یکی از بخش های کلیدی باشد تا با ایجاد ارزش افزوده بیشتر نیاز های کشور را تامین و با کاهش وابستگی به نفت، آن را برای آیندگان به ارث بگذارد. 

بخش معدن حتی طی مدت 8 سال جنگ و اعمال تحریم های بین المللی نفت، به شکوفایی ادامه داد و جلوی ایجاد هر گونه موانع بر سر راه صنعت را گرفت و به جهان ثابت کرد که ایران با توجه به مواد اولیه ای که در بخش معدن دارد کشوری مولد است و با اعمال محدودیت های شدید بین المللی نمی توانند هیچ ضربه ای به اقتصاد کشور ما وارد کنند. از این رو شاید معدن بتواند تا حدودی جایگزین خوبی برای نفت باشد اما نمی تواند جایگزین آن به طور کامل باشد؛ هرچند بدون شک بسیاری از مواد معدنی موجود در کشور مثل آهن، طلا و کانی های صنعتی می توانند بخش عمده ای از تولید کشور را رونق دهند و وابستگی به بخش نفت را کم کنند.

*توان مهندسی کشور در بخش معدن را چطور ارزیابی می کنید؟

هم اکنون از نیروی انسانی فنی خوبی در بخش معدن برخورداریم که البته با توجه به تحریم ها و مشکلاتی که در این چند سال داشتیم، باید نیرو های فعال در این بخش به دانش فنی روزخود را مسلط کنند چراکه با رفع مشکلات معدن، بخش خصوصی هم تلاش خواهد کرد اطلاعات موردنیاز بخشی از کشورهای صاحب تکنولوژی را کسب کند. هر چند که هم اکنون تاحدودی در این زمینه موفق بودیم و توانستیم تکنولوژی پیشرفته دنیا را کسب کنیم و حتی در برخی از زمینه ها به خودکفایی برسیم از جمله استحصال طلای معدن زرشوران.

**بخش معدن ما تا چه اندازه می تواند صادرات محور باشد؟

به طور قطع در این بخش صادرات وجود دارد و عمده بخش صادرات غیرنفتی ما، مربوط به بخش معدن است. براین اساس وزارت صنعت، معدن و تجارت نیزمعتقد به خام فروشی نیست و به عنوان یک دلسوز بخش معدن باید به جای صادرات ماده معدنی به صورت تن، مواد معدنی را به صورت کیلویی یا حتی گرمی صادر کنیم و در این زمینه باید تلاش بیشتری صورت گیرد. هم اکنون بیشترین صادرات کشور بعد از نفت، صادرات صنایع معدنی است به گونه ای که حتی در زمان تحریم نیز در بخش کاشی، سرامیک، سیمان و سنگ آهن صادرات بسیار خوبی داشتیم.

**لطفا درخصوص نمایشگاه ایران کان مین 2016 نیز توضیحاتی ارائه دهید.

تعداد متقاضیان این نمایشگاه با توجه به اینکه امسال با دو رویداد دیگر تجمیع شده تقریبا دو برابر است. پیش بینی ها هم پس از برجام همین بود. تاکنون از این نمایشگاه استقبال خوبی صورت گرفته و از حدود 135 شرکت خارجی درخواست هایی به ما رسیده که پیش بینی می شود این تعداد با افزایش مواجه شود. اغلب شرکت کننده ها از بخش صنایع معدنی هستند. در کنار نمایشگاه نیز کارگاه های آموزشی خواهیم داشت و می توان اذعان کرد که مهم ترین رویداد در کنار این نمایشگاه، برگزاری همایش بزرگ علمی انجمن مهندسی معدن است. در نمایشگاه ایران کان مین 2016 تهران، اغلب شرکت های بزرگ معدنی، سازمان ها و شرکت های بزرگ معدنی حضور دارند. تا کنون بیش از 100 شرکت داخلی در این نمایشگاه شرکت کردند و در مجموع متراژ نمایشگاه ایران کان مین 2016 معادل 14 هزار متر و بنای مفید آن 7 هزار متر است.

**هدف از برگزاری همزمان نمایشگاه بین المللی ایران کان مین 2016 تهران با چهارمین کنگره بین المللی معدن و صنایع معدنی ایران و ششمین کنفرانس مهندسی معدن ایران چیست؟

در چند سال گذشته در کشور اتفاقی افتاد که انصافا برای بخش معدن بازدهی خوبی نداشت؛ به گونه ای که دو نمایشگاه به فاصله یک ماه در تهران برگزار می شد که به هیچ وجه مطلوب ارزیابی نمی شد. از این رو مجموعه نظام مهندسی معدن و همچنین وزارتخانه تصمیم گرفتند که از این پس یک نمایشگاه کلی در بخش معدن و صنایع معدنی در راستای اهداف اقتصادی کشور برپا شود.

نمایشگاه ایران کان مین 2016 تهران امسال همچنین از یک جایگاه ویژه برخورداراست که علاوه بر اینکه دو تشکل بزرگ کشور مجری برگزاری آن هستند، صرفا برای پویا شدن بخش معدن در کنار آن کنفرانس علمی انجمن مهندسی معدن نیز برگزارخواهد شد تا بخش علمی آن پربارتر باشد. درصدد هستیم که با حمایت خانه معدن نمایشگاه امسال به عنوان یک نمایشگاه بسیار پربار معرفی شود تا تمامی فعالان بخش معدن کشور بتوانند دستاوردهای خود را عرضه کنند و علاوه بر تبادل نظر از تکنولوژی های شرکت های خارجی بهره مند شوند. 

*منبع: روزنامه دنیای اقتصاد