کارشناسان بر این باروند که «اینترنت» ابزاری مناسب برای توسعه افکار و اندیشه های انسان است.
روزنامه اطلاعات در صفحه گزارش درباره وابستگی جوانان به اینترنت و خطرها و آسیب های این امر گزارشی را منتشر کرد که در بخشی از آن می خوانیم: کارشناسان بر این باروند که «اینترنت» ابزاری مناسب برای توسعه افکار و اندیشه های انسان است.
در این گزارش که در شماره چهارشنبه 14 مهر 1395 هجری خورشیدی به قلم بیتا مهدوی منتشر شد، آمده است: این فناوری به سرعت تمامی ارکان حیات بشری و از جمله نظم و امنیت وآرامش عمومی را دستخوش دگرگونی های اساسی کرده و شئون انسانی وسلامت اخلاقی و حتی جسمانی افراد جوامع و به ویژه کودکان و نوجوانان را به خطر انداخته است.
از اوایل دهه 90 خورشیدی که شبکه های اجتماعی در کشور ما پا گرفت، سبک زندگی نیز به تبع آن دستخوش تغییرات زیادی شد که به نام سرگرمی، بنیان خانواده ها را هدف قرار داده است.در اوایل همه از این شاد بودند که به اطلاعات زیادی دسترسی پیدا کرده اند و دیگر نیازی به مراجعه به آرشیوها ندارند، اما به تدریج دامنه استفاده از اینترنت به قدری وسیع شد که بسیاری از افراد به آن معتاد شده اند، اعتیادی که جای تمامی دلخوشی هایشان را گرفته است، به گونه ای که یکباره به گوشی های تلفن همراه شان پناه بردند، تا آنجا که امروزه به هر جا که نگاه می کنی، افرادی را می بینی که در خیابان،محل کار،مترو،اتوبوس و پیاده روها و خودروهایشان سرهای شان را در گوشی تلفن های همراه فرو برده اند.
متاسفانه نفوذ برخی از شبکه های اجتماعی آنچنان افسار گسیخته بوده که به حریم خانواده ها هم رخنه کرده است، به نحوی که اعضای خانواده ها علیرغم اینکه همه در یک مکان زندگی می کنند، اما گویی دل هایشان فرسنگ ها از هم دور است.
** اختلال روان شناختی
کارشناسان معتقدند «اعتیاد اینترنتی» نوعی اختلال روان شناختی اجتماعی است که علاوه بر وابستگی های رفتاری، استفاده بیمار گونه و وسواسی از اینترنت راهم شامل می شود. متاسفانه تاثیرات این اعتیاد باعث شده است اغلب افراد منزوی و جمع گریز شوند و از رفتارهای اجتماعی مانند حضور در مراسم و میهمانی های خانوادگی، دوری گزینند.
آنان همچنین می گویند، ارتباطات و فناوری های جدید نه فقط برای بنیان خانواده یکسری دغدغه و نگرانی هایی را درپی داشته است، بلکه فضای ذهنی جوانان را به گونه ای اشغال کرده که کنترل های تربیتی و نظارت های اخلاقی والدین را به صفر رسانده است.
بررسی های مرکز تحقیقات فناوری اطلاعات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی حاکی است که ایران از نظر بهره مندی از اینترنت در میان 187 کشور جهان، رتبه 87 را دارد که بر اساس طبقه بندی اتحادیه جهانی مخابرات، جزء کشورهای متوسط به شمار می رود. بر اساس این پژوهش، 35 درصد استفاده کنندگان از اینترنت را قشر جوان تشکیل می دهند و میانگین زمان صرف شده برای اینترنت 52 دقیقه در هفته است، همچنین 43 میلیون نفر از هموطنان مان کاربر اینترنت هستند و 40 میلیون گوشی هوشمند در کشور وجود دارد. ضمن آن که 53 درصد مردم ایران به طور کلی و 72 درصد از جوانان 18 تا 29 سال حداقل عضو یکی از شبکه های اجتماعی هستند.
میانگین حضور ایرانیان در فضای مجازی 2 تا7 ساعت در شبانه روز و میانگین جهانی استفاده از اینترنت 16 ساعت در ماه (روزانه حدود نیم ساعت) است. گفتنی است 20 میلیون کاربر «گیم» نیز در کشور فعالند که سالانه 14.6 میلیارد ساعت صرف بازی های رایانه ای می کنند. شبکه های دوست یابی در ایران به سرعت در میان جوانان محبوب شده است، به طوری که ایرانیان رتبه سوم را در این شبکه ها دارند. همچنین 82 درصد کاربران، عضو گروه های دوستی هستند و زمان زیادی را صرف فعالیت در این فضاها می کنند.
** کودکان و نوجوانان در شبکه های اجتماعی
روزبه کردونی ـ مدیرکل دفتر امور آسیب های اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی درمصاحبه با خبرگزاری ایسنا اظهار داشته است: نتایج تحقیقی که از سوی دانشگاه کلمبیا انجام شده است، نشان می دهد نوجوانان 12 تا 17 ساله آمریکایی که زمانی را صرف شبکه های اجتماعی می کنند، بیشتر از سایر هم سن و سال هایشان در معرض خطر مصرف مشروبات الکلی، سیگار و مواد مخدر قرار دارند.
وی با بیان این مطلب نوجوانانی که درگیر شبکه های اجتماعی هستند، در مقایسه با آنانی که زمانی را صرف این شبکه ها نمی کنند، 5 برابر بیشتر تنباکو، 3 برابر بیشتر الکل و 2 برابر بیشتر ماری جوانا مصرف می کنند، می گوید: بیش از 40 درصد نوجوانانی که در این تحقیق شرکت کرده اند، تصاویر و فیلم هایی از مصرف الکل و موادمخدر توسط کودکان را در شبکه های اجتماعی تماشا کرده اند و این درحالی است که 87 درصد والدین گفته اند تصور نمی کردند استفاده از شبکه های اجتماعی باعث شود احتمال و تاثیر مصرف مشروبات الکلی و مواد مخدر در کودکان شان، افزایش یابد.
کردونی در خصوص برنامه های وزارت تعاون، کار ورفاه اجتماعی در خصوص شبکه های اجتماعی و فضای مجازی می افزاید: با همکاری شورای عالی فضای مجازی و پلیس فتا، برنامه هایی در دست اقدام است که مهمترین آن ها، تدوین سرفصل های آموزشی مرتبط با فرصت ها، تهدیدها و آسیب های فضای سایبر و فناوری اطلاعات در حوزه اجتماعی است. همچنین همکاری پیرامون برگزاری سمینارها، دوره های آموزشی و نشست های پرسش و پاسخ مرتبط با فرصت ها و تهدیدهای این حوزه و کارهای مشترک در زمینه واکاوی داده های مرتبط با اخبار و فرصت ها و آسیب های فضای سایبر، از دیگر اقدامات است.
** آسیب های فضای مجازی
دکتر مجید ابهری ـ رفتار شناس اجتماعی در مورد آسیب های فضای مجازی به گزارشگر روزنامه اطلاعات می گوید: ورود هر فناوری جدید به جامعه نیازمند بستر سازی های فکری و فرهنگی در ارتباط با کار برد آن است، زیرا در غیر این صورت عوارض و آسیب های ناشی از آن به عنوان تهدید های فرهنگی، در جامعه گسترش خواهد یافت.
وی می افزاید: یکی از فرایند ها فناوری های جدید، فضای مجازی و اینترنت است که در کنار امتیازهای علمی و مکاتبه ای، عوارض و آسیب های زیادی را همراه خود به جامعه وارد کرده است که ضمن هدف قرار دادن بنیان خانواده ها، دیوار های اخلاقی را فرو می ریزد و نسل جوان را به سوی باتلاق فساد و انحراف، سوق می دهد.
وی با بیان این مطلب که شبکه های مجازی اعمال نامشروع از ساخت مواد مخدر تا عرضه مشروبات الکلی را به جوانان و نوجوانان آموزش می دهند، می افزاید: ورود به گروه های دوستان حتی در میان افراد متاهل هم مشاهده می شود که ارکان خانواده ها را به خطر می اندازد و آن را متزلزل می کند.
این رفتار شناس اجتماعی با اشاره به این مطلب که در حال حاضر بیش از 40 میلیون کاربر ایرانی عضو فضای مجازی شبکه ها و گروه های اجتماعی هستند و به طور متوسط 2 تا 7 ساعت از وقت خود را در این فضا صرف می کنند، یاد آوری می کند: کمرنگ شدن روابط عاطفی، پر رنگ شدن انزواطلبی و گوشه گیری، تزلزل در روابط اخلاقی،فسادهای جنسی، روابط فرا زناشویی،جذب شدن به گروه های جاسوسی،سست شدن روابط خانوادگی، کاهش گفتگِوی اعضای خانواده ها با یکدیگر و جذب اطلاعات خصوصی، از آسیب های فضای مجازی محسوب می شود.
** درمان و پیشگیری
دکتر ابهری می گوید: بهترین روش های درمان و پیشگیری از پیامدهای منفی استفاده از فضای مجازی، آشنا کردن جوانان و نوجوانان با عوارض و آسیب های این فضا و آموزش های اصولی و منطقی ایجاد فضا های مشابه و بومی در چار چوب باورهای و ایرانی و اسلامی است بیان واقعیات تلخ در رابطه با ورود بی کنترل به گروه های مجازی نیز می تواند از آسیب های این فرایند، بکاهد.
وی با اشاره به این مطلب که متاسفانه عوارض شبکه های اجتماعی بسیار وسیع است، می افزاید: دعوت به عرفان های کاذب و باور های دروغین مانند شیطان پرستی و امثال آن ها،القای شبه های دینی و سیاسی که پاسخ به آنها از عهده و تجربه جوانان خارج است،ایجاد ارتباطات جنسی در فضای مجازی، عرضه مواد مخدر و صنعتی جدید در قالب دارو های انرژی زا، از خطراتی است که فرزندان ما را تهدید می کند.
این رفتار شناس اجتماعی یاد آوری می کند: مخفی کاری و نهان سازی آسیب های اجتماعی، کار درستی نیست، زیرا خطر استفاده های نادرست از شبکه های اجتماعی در کنار گوش ما است و در این خصوص هیچ کس در حاشیه امنیت قرار ندارد.
** تاثیر شبکه های اجتماعی بر روابط زناشویی
دکترعلی فرجام ـ روان شناس اجتماعی در مورد تاثیر شبکه های مجازی بر روابط زناشویی به گزارشگر روز نامه اطلاعات می گوید:متاسفانه در بسیاری از وبلاگ ها و رسانه های اجتماعی مجازی، مباحث خطرناکی مانند سست نشان دادن بنیان خانواده، معمولی نشان دادن رخدادهایی مثل سردی روابط زن و شوهر، طلاق و همجنس گرایی به چشم می خورد که محتوای این گونه وبلاگ ها به طور معمول یکی است و همه آنها به ترویج دین زدایی و باورهای فمینستی می پردازند و خصلت های انسانی را هدف قرار می دهند. تحقیقات انجام شده در کشور های پیشرفته حاکی است که 80 درصد درخواست های طلاق به استناد موارد غیراخلاقی بوده که در شبکه های اجتماعی، مطرح شده است.
وی با بیان این مطلب که در حال حاضر شبکه های اجتماعی خانواده ها را تحت سیطره خود قرار داده است، اظهار می دارد، در حال حاضر از نظر فرهنگی برای مقابله با شبکه های اجتماعی، آمادگی های لازم وجود ندارد و تدابیر کارگشایی نیز در این زمینه اندیشیده نشده است.
در چنین شرایطی هر یک از زوج ها با زیرنظر گرفتن عملکرد و روابط همسر با نامزد خود در شبکه های اجتماعی و فضای مجازی، دچار سوء تفاهم هایی در روابط خود می شوند یا با سوءبرداشت از برخی مکالمات آنان، روابط خود را دچار چالش های جدی می کنند. نباید فراموش کرد که این شبکه ها به دلیل نبود نظارت بر آن ها قادرند به بستری مستعد برای بروز ناهنجاری های رفتاری، خیانت در زندگی زناشویی و اغفال جوانان نیز تبدیل شوند.
** بی توجهی والدین به فرزندان
دکتر فرجام یاد آوری می کند: عدم توجه کافی والدین به فرزندان شان، یکی از دلایل روی آوردن آنان به شبکه های اجتماعی است.
البته مزایای فراوان اینترنت و فضای مجازی را نمی توان انکار کرد، اما ارتباطات سالم در فضای مجازی و لزوم هوشیاری جوانان و خانواده ها نسبت به تهدیدات فضای سایبری، در درجه نخست اولویت قرار دارد.
وی با اشاره به این مطلب که پیشگیری از آسیب های اجتماعی و توجه والدین به رفتار فرزندان شان بسیار مهم است، می افزاید: برای پیشگیری از هم پاشیدگی خانواده ها، والدین باید تا حدی به فناوری های روز دنیامسلط باشند و بدانند که تغییر در رفتار فرزندان، به معنای ایجاد تغییر در طرز فکر آنان است. هنگامی که بنیان فکری و شخصیت کودکان به صورت نادرست شکل گیرد، راه نفوذ شیادان به حریم خصوصی افراد و محیط های امن خانواده ها باز می شود.
از اینرو چنانچه خانواده ها نسبت به شیوه های جدید ارتباط فرزندان خود آگاهی و شناخت کافی و لازم را داشته باشند، از انجام بسیاری از جرایم و ارتباطات پنهانی آنان، جلوگیری به عمل می آید.
دکتر فرجام در مورد افت تحصیلی دانش آموزان و دانشجویانی که درگیر شبکه های اجتماعی می شوند، می گوید: در این وضعیت تمرکز آنان بر درس هایشان کاهش می یابد و افت تحصیلی گریبان گیرشان می شود، نتایج یک تحقیق که توسط گروهی از روان شناسان انجام شده است، نشان می دهد دانشجویانی که در روز بیش از 2ساعت در فضاهای مجازی وقت خود را سپری می کنند، در مقایسه با دیگر دانشجویان در سطح معناداری افت تحصیلی بیشتری را تجربه می کنند.
تحقیقات دیگری هم حاکی است که در ایران، طی2سال گذشته دانشجویان زمانی برابر با 48واحد دانشگاهی را صرف شبکه های اجتماعی کرده اند و به زبان ساده ترمیزان تمرکز، انرژی و زمانی که دانشجویان در 2سال اخیر برای حضور و فعالیت در شبکه های یاد شده، صرف کرده اند، معادل 48واحد دانشگاهی بوده است.
** راهکارهای ترک اعتیاد به اینترنت
کارشناسان برای ترک اعتیاد به اینترنت و ورود بیرویه به فضاهای مجازی، راهکارهای زیررا توصیه کرده اند:
- لحظهای با خود فکر کنید آیا صرف مدت زمان طولانی در پای اینترنت، به نفع شماست یا به ضررتان و آیا هزینه های آن، مقرون به صرفه است؟ باور کنید مسنجرها همیشه آنلاین هستند، سرویسدهندگان دوستیابی و گروههای دستهجمعی همیشه هستند و بیشتر هم خواهند شد و سایتهای تفریحی نیز همیشه برقرار خواهند بود اما کسانی که در این میان ضرر خواهند کرد، کسانی هستند که بیرویه و غیرمنطقی به اینترنت روی می آورند.
- به جسم و روانتان استراحت بدهید. استفاده زیاد از رایانه چشمان شما را ضعیف، و احساس درد و ناراحتی در قسمتهای مچ دست، انگشتان، ستون فقرات و گردن و پاها را بیشتر می‌کند، رفتاری یک بُعدی و گوشهگیر به شما میدهد و حتی اعتماد به نفس شما در زندگی اجتماعی را نیز دستخوش تغییر می کند.
-پس از هر 30 دقیقه کار با رایانه، برخیزید و کمی راه بروید. برای استراحت دادن به چشمانتان، در محیطی روشن کار کنید و هنگام کار با رایانه هر 10 دقیقه به محلی خیره شوید، کمی پلک بزنید و بعد دوباره شروع به کار کنید.
- برای اوقات فراغت خود برنامهریزی کنید و بکوشید در این برنامهریزی زمان استفاده از اینترنت را در اولویت‌های پایینتر قرار دهید.
- با دوستان خود قرار ملاقات بگذارید و به تفریحهای دستهجمعی روی آورید، تفریحهای دستهجمعی باعث میشود شما رفتارهای درست اجتماعی را جایگزین رفتارهای نادرست مانند گوشهگیری های ناشی از حضور طولانی مدت در اینترنت کنید.
- از اماکن دیدنی و تفریحی محل زندگی خود بهتر و بیشتر استفاده کنید، اما نه از روی گوگل!
- شبها زود بخوابید و وقت تان را صرف دانلود رایگان نکنید، تا صبح بتوانید با نشاط کامل به برنامههای خود برسید. اگر شاغل هستید، کار خود را به دلیل شب زندهداری های اینترنتی، به خطر نیندازید.
- ورزش کنید. به باشگاههای ورزشی مراجعه و در یک رشته مورد علاقه خود ثبتنام کنید و اگر نمیخواهید هزینهای بپردازید، کمی نرمش و پیادهروی کنید.
- مطالعه کنید. جدیدترین کتابهای مورد علاقه خود را از کتابخانه ها و کتابفروشیها تهیه کنید و بخوانید. و در عین حال بکوشید که در کنار کامپیوتر و اینترنت نباشید!
نظر شما
