از سه سال گذشته تاکنون سیاست های عربستان عامل تسریع روند کاهشی قیمت نفت خام در بازار جهانی به شمار می رود. این کشور در سال های اخیر برای افزایش سهم خود در بازار جهانی نفت خام سیاست کاهش قیمت ها را دنبال کرد تا در قیمت های پایین هم نفت غیرمتعارف امریکا را از بازار بیرون کند و هم به ایران که درگیر تحریم ها بود فشار بیشتری وارد کند.
روزنامه ایران در صفحه اقتصادی به ارایه گزارشی از پیروزی دیپلماسی نفتی ایران در نشست اوپک پرداخت و نوشت: از سه سال گذشته تاکنون سیاست های عربستان عامل تسریع روند کاهشی قیمت نفت خام در بازار جهانی به شمار می رود. این کشور در سال های اخیر برای افزایش سهم خود در بازار جهانی نفت خام سیاست کاهش قیمت ها را دنبال کرد تا در قیمت های پایین هم نفت غیرمتعارف امریکا را از بازار بیرون کند و هم به ایران که درگیر تحریم ها بود فشار بیشتری وارد کند.
در ادامه این گزارش که در شماره یکشنبه 11 مهر 1395 خورشیدی به قلم مرتضی بهروزی فر انتشار یافت، می خوانیم: البته این اقدام عربستان برای حداکثر کردن منافع خود در بازار نفت پیشینه تاریخی نیز دارد. در سال 1986 ریاض در اوج جنگ عراق علیه ایران تلاش کرد تا با پایین آوردن قیمت ها منافع بیشتری را از آن خود کند که البته این اقدام عربستان فشار زیادی را هم حتی تا دو سال بعد از جنگ به دو کشور درگیر یعنی عراق و ایران وارد کرد.
عربستان سعودی در سه سال اخیر نیز همان سیاست سابق را به معرض نمایش گذاشت. به طوری که از زمان شروع مذاکرات هسته ای ایران و گروه1+5 این کشور سعی کرد تا در درجه اول مانع توافق شود و پس از شکست در این بخش تلاش کرد که هر طور شده، افزایش تولید نفت خام ایران را مهار کند و این بار هم همان سیاست 20 سال پیش خود را در پی گرفت تا ایران را در کوتاه مدت به زانو دربیاورد.
این کشور گمان نمی کرد که ایران بتواند به توافق دست یابد و در کمتر از 6ماه بخش زیادی از تولید و بازار از دست رفته خود را احیا کند. انتظار داشت که در قیمت های پایین نفت خام شاهد فروپاشی اقتصاد ایران باشد و از این بابت در سوریه، یمن و عراق فعالیت های ایران را متوقف کند و سیاست های ضد بشر خود را در این مناطق پیش ببرد.
اما در همان زمان هم کارشناسان بازار نفت عقیده دیگری داشتند و از عربستان تصویری شکست خورده ترسیم می کردند. آن ها می گفتند که ایران کشوری درگیر تحریم است که در اوج فشارها از پا درنیامده و اکنون که تحریم ها برداشته می شود سهم یک میلیون بشکه در روز این کشور از بازار جهانی نفت خام رفته رفته افزایش خواهد یافت و این موضوع تأثیر کاهش قیمت ها را برای اقتصاد ایران خنثی خواهد کرد.
اما قطعاً اقتصاد عربستان که بیش از 10 میلیون بشکه در روز نفت خام تولید می کند و بشدت وابسته به درآمدهای نفتی است، تأثیر بیشتری از کاهش قیمت ها می پذیرد. البته این پیش بینی کاملاً صحت داشت و ایران کمترین تأثیر را در آشوب بازار نفت پذیرفت. کشورما تأثیری در برهم خوردن تعادل بازار نداشت اما اکنون می بینیم که بیشترین تأثیر را در بازگشت آرامش به بازار داشته است. به طوری که تصمیم گیری اوپک برای تعیین سقف در شامگاه چهارشنبه (7 مهر) مدیون دیپلماسی نفتی ایران بود.
توافق اوپک در خصوص کاهش تولید نفت موجب تحریک قیمت ها در بازار شد و قیمت هر بشکه نفت را که در روزهای قبل از توافق در کانال 46 دلار برای هر بشکه بود به مرز 50 دلار رساند. روز پنج شنبه و جمعه بعد از اعلام توافق شاهد افزایش
4 دلاری بهای هر بشکه نفت خام در بازارهای اروپا و آمریکا بودیم که بروز برخی اخبار منفی مبنی بر عدم پیوستن تولیدکنندگان غیر اوپکی به فریز نفتی و همچنین آماده باش تولید نفت شیل آمریکا، موجب کاهش جزئی قیمت به سطح 49 دلار شد.
اعضای اوپک شامگاه چهارشنبه بعد از 5 ساعت نشست نفسگیر به نتیجه غیرمترقبه ای دست یافتند که با توجه به نفس مشورتی بودن این نشست هیچ کس منتظر آن نبود. در آخرین دقایق، اجلاس مشورتی اوپک تبدیل به اجلاس فوق العاده شد و 14 کشور صادرکننده نفت خام طی بررسی طرح فریز نفتی (تثبیت تولید نفت خام) تصمیم گرفتند که سقف تولید این سازمان برای یک سال ٣٢ میلیون و ٥٠٠ هزار بشکه تا ٣٣ میلیون بشکه باشد و سهم هر یک از اعضا از این رقم تا دو ماه دیگر اعلام شود که البته نشست دو ماه دیگر این سازمان با نشست نوامبر اوپک در وین مصادف می شود.
در میان این 14 عضو توجه تمام رسانه ها و حتی بازار نفت به اظهارات دو وزیر نفت ایران و عربستان بود. چرا که دعوای اصلی بر سر سهم، میان این دو عضو تأثیرگذار اوپک جریان داشت. ایران که به تازگی از فشار تحریم ها رها شده است قصد دارد تولید خود را از روزانه 3 میلیون و 850 هزار بشکه فعلی به بیش از 4 میلیون برساند اما عربستان مخالف افزایش تولید نفت خام ایران و احیای قدرت نفتی کشور است و در طول دو سال اخیر تمام تمرکز خود را در بازار نفت خام معطوف فعالیت های ایران کرده است. اما به توافق رسیدن اعضای اوپک در مورد سقف تولید نفت خام فضای رسانه ای را تا اندازه ای آرام تر کرد.
در همان دقایق اولیه بعد از اتمام نشست بیژن زنگنه وزیر نفت ایران به این مورد اشاره کرد و گفت: از تصمیم امشب اوپک خوشحالم چرا که فشار از روی ایران برداشته شد. ایران از همان ابتدا اعلام کرده بود در صورتی حاضر است در طرح فریز نفتی شرکت کند که ایران، لیبی و نیجریه از این طرح مستثنی شوند و به ایران اجازه داده شود تولید نفت خام خود را تا سقف 4 میلیون و 137 هزار بشکه در روز افزایش دهد.
البته وزیر نفت تاکنون اشاره مستقیمی به اینکه آیا درخواست ایران توسط سایر اعضای اوپک پذیرفته شده یا خیر نداشته است اما ابراز خوشحالی زنگنه -که پیش از این حاضر نبود در هر شرایطی در طرح فریز نفتی شرکت کند- نشان می دهد که منافع ایران در اجرای این طرح محفوظ است و چیزی آن را تهدید نمی کند.
ضمن آنکه جهان عقیده دارد آنچه موجب شد اوپک با دست خالی از نشست الجزیره بازنگردد دیپلماسی نفتی ایران و کارگردانی زنگنه بوده است البته این موفقیت یک شبه به دست نیامده و زنگنه برای رسیدن به چنین روزی از نوامبر 2014 در تلاش است. ناگفته نماند که طرح فریز نفتی هنوز به سرانجام نرسیده و فقط یک گام تا به تعادل رسیدن بازار نفت خام و قیمت ها برداشته شده است.
به طوری که قرار بود در طرح فریز نفتی کشورهای صادرکننده غیر عضو در اوپک نظیر روسیه و قزاقستان نیز شرکت کنند اما این کشورها اصلاً در نشست حاضر نشدند و با اینکه جلسه مربوط به بررسی طرح فریز نفتی بود، روسیه به عنوان یکی از بنیانگذاران طرح در آن شرکت نکرد. با وجود این، تصمیم اعضای اوپک برای کاهش 700 هزار بشکه ای حجم تولید سازمان انعکاس گسترده ای در بازار جهانی نفت خام و رسانه های بین المللی داشت.
به طوری که دو روز پس از توافق (روز جمعه 9 مهر) قیمت جهانی نفت در پی تصمیم اوپک برای کاهش تولید حدود 4 دلار افزایش یافت و در پایان معاملات هفته گذشته به 50 دلار و 19 سنت رسید. البته در حالی که قیمت جهانی نفت در این روز از 50 دلار عبور کرد، خبری در مورد افزایش دکل های حفاری فعال در میادین نفت شیل امریکا نیز منتشر شد.
انتظار می رفت که با موضعگیری تولید کنندگان غیرعضو اوپک مبنی بر همراهی با این سازمان در کاهش تولید، قیمت جهانی نفت با شتاب بیشتری افزایش یابد اما قیمت نفت تحت تأثیر انتظار مسکو در مورد تصمیم اوپک کاهش یافت.
آلکساندر نوواک وزیر انرژی روسیه پس از توافق سازمان کشورهای تولید کننده نفت اوپک در نشست مشورتی الجزایر برای کاهش حدود 700 هزار بشکه، اعلام کرد که مسکو در این زمینه اقدامی مشابه انجام نمی دهد. لذا قیمت های جهانی نفت روز جمعه بعد از رسیدن به اوج چند ماهه خود یعنی 50 دلار و 19 سنت برای هر بشکه، تحت تأثیر خبر انتظار مسکو برای دریافت جزئیات مربوط به توافق غافلگیر کننده اوپک کاهش یافت.
به این ترتیب قیمت نفت در روز گذشته به کانال 49 دلار برای هر بشکه بازگشت و تنها عاملی که باعث شد بیش از این کاهش نیابد توافق اوپک برای کاهش تولید برای نخستین بار از سال 2008 تاکنون بود. در همین حال قیمت سبد نفتی اوپک، پنجشنبه با دو دلار و ١٣ سنت افزایش نسبت به روز ماقبل به ٤٤ دلار و ٣٤ سنت برای هر بشکه رسید.
بازتاب رسانه ای توافق
تقریباً تمام رسانه های معتبر جهان از جمله بلومبرگ، رویترز، بی بی سی، وال استریت ژورنال و... همگی از زاویه عقب نشینی عربستان و متحدانش در مقابل دیپلماسی نفتی ایران و بازگشت قدرت ایران در تصمیم گیری اوپک به نشست فوق العاده سازمان پرداختند.
دستیابی به نخستین توافق در اوپک پس از 8 سال در الجزایر برای بازار نفت یک شوک محسوب می شد و هیچ کس انتظار آن را نداشت. بلومبرگ در گزارشی نوشت که ایران و عربستان بالاخره در بازار نفت خام به توافق رسیدند. رویترز به دستیابی توافق میان اعضای اوپک پس از 8 سال اشاره کرد و ایران را برنده این مذاکرات خواند.
اما رسانه های امریکایی از زاویه دیگری به این موضوع پرداختند. پایگاه خبری «مارکت واچ» امریکا اعلام کرد: قیمت آتی نفت خام این کشور روز جمعه پس از توافق چهارشنبه گذشته اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در الجزایر، 9 درصد افزایش یافت و بسیاری از دکل های حفاری امریکا برای تولید نفت خام از منابع غیرمتعارف آماده کار شدند. تحلیلگران امریکایی مطمئن نیستند که این توافق منجر به ایجاد تعادل در بازار نفت و برابری عرضه و تقاضا شود چراکه در این طرح تولیدکنندگان غیر عضو در اوپک شرکت نمی کنند و با افزایش قیمت نفت حتماً دکل های حفاری میادین غیرمتعارف نفتی کار خود را از سر خواهند گرفت. به این ترتیب امکان مدیریت بازار و قیمت جهانی نفت وجود نخواهد داشت.
*منبع: روزنامه ایران
نظر شما
