دو روز دیگر پانزدهمین اجلاس مجمع جهانی انرژی (IEF) در الجزایر برگزار می شود؛ اجلاسی که علاوه بر مصرف کنندگان انرژی و تولیدکنندگان نفت غیراوپک، همه اوپکی ها در آن شرکت می کنند.
روزنامه شرق در صفحه اقتصاد درباره بازار نفت و انرژی و همچنین برنامه های اوپک برای بهبود خرید و فروش در این حوزه گفت وگویی را با محمد سنوسی بارکیندو منتشر کرد.
در این گفت وگو که در شماره سوم مهر 1395 هجری خورشیدی با دبیر کل اوپک منتشر شد، می خوانیم: کلاه و لباس محلی به تن دارد. به رسم میزبانی تا جلوی در اتاق همراهی ام می کند. کنار در می ایستد و با لبخند بدرقه ام می کند. می گویم مهربانی و احترامش به مردم ایران را خواهم نوشت. دستم را می فشارد و خداحافظی می کنیم. چند ساعت بعد، هواپیمایش تهران را ترک می کند. «محمد سنوسی بارکیندو»، دبیر کل اوپک، در آخرین روزهای تابستان میهمان ایران بود. پس از ملاقات هایش با رئیس جمهور روحانی و وزیر نفت، به قم رفت و تازه از سفر بازگشته بود که در هتل محل اقامتش میهمانش شدم. ٤٥ دقیقه. خوش مشرب و زیرک بود. به سؤالاتم طوری پاسخ می داد که پاسخ گوی ١٢ کشور عضو اوپک باشد. «بارکیندو» نفر اول تأثیرگذارترین سازمان جهان سومی هاست. او پنج هفته پس از نشستن روی صندلی دبیر کلی، چرا به ایران آمد؟ دبیر کل جدید اوپک درباره ایران چطور فکر می کند؟ این مصاحبه را بخوانید.
دو روز دیگر پانزدهمین اجلاس مجمع جهانی انرژی (IEF) در الجزایر برگزار می شود؛ اجلاسی که علاوه بر مصرف کنندگان انرژی و تولیدکنندگان نفت غیراوپک، همه اوپکی ها در آن شرکت می کنند. در حاشیه این اجلاس، قرار است نشست غیررسمی اعضای اوپک هم برگزار شود. آیا اختلاف شدید سیاسی ایران و عربستان بر این نشست سایه خواهد انداخت؟ «بارکیندو» در این باره چطور فکر می کند؟ مسئولیت دبیر کل اوپک در این شرایط چیست؟ آیا امکان دارد طرح «فریز نفتی» دوباره روی میز قرار گیرد؟ نظر دبیر کل اوپک درباره قیمت صد دلاری نفت چیست؟ «بارکیندو» در میانه مصاحبه شرایطی که ممکن است اجلاس وزرای اوپک در الجزایر را به اتخاذ تصمیمی اجرائی برساند، شرح می دهد. در حالی که همه کشورهای عضو سازمان کشورهای تولید کننده نفت به شدت به پول نفت وابسته اند، آیا اوپک می تواند طرحی نو بکشد تا زیر سایه همکاری و تعهد سازمانی اعضا، قیمت نفت به محدوده معقول و مورد نیاز بودجه کشورهای عضو برسد؟ این مصاحبه را بخوانید.
«محمد سنوسی بارکیندو»، سال ها نماینده نیجریه در هیأت عامل اوپک بود. یک دوره کوتاه هم، در سال ٢٠٠٦، به دلیل نبود اجماع در اوپک برای انتخاب دبیر کل، سرپرستی دبیرخانه اوپک را به عهده گرفت. او متولد ٢٠ آوریل ١٩٥٩ است. لیسانس خود را در رشته علوم سیاسی در نیجریه گرفته و سال ١٩٨٨ از دانشگاه آکسفورد در رشته اقتصاد نفت فارغ التحصیل شده است. در دانشگاه واشنگتن امور مالی و بانکداری خوانده و سه سال با دانشگاه جورج میسون آمریکا همکاری کرده است. در نیجریه دستیار ویژه وزرای معدن، منابع طبیعی و نفت و خارجه بوده و سال ها همراه وزیر نفت این کشور در جلسات اوپک شرکت کرده است. آیا آقای «بارکیندو» در این مقطع حساس، برای تحقق منافع اعضا و ایجاد ثبات در بازار نفت «همکاری و انعطاف اعضای اوپک» را بیشتر می کند؟ مصاحبه اختصاصی ام با دبیر کل اوپک را بخوانید؛ وقتی چند روز پیش به تهران آمده بود: «تحت تأثیر میزان پیشرفت و توسعه تهران قرار گرفتم».
** آقای بارکیندو، پس از مدت ها نبود اجماع در اوپک، جناب عالی با توافق هر ١٢ کشور عضو، بالاخره به عنوان دبیر کل سازمان کشورهای صادرکننده نفت انتخاب شدید و به تازگی سکان این سازمان را بر عهده گرفتید. مایلم بدانم ایران، به عنوان یکی از اعضای مؤسس اوپک چه نقشی در انتخاب شما داشت؟
من می خواهم مراتب تقدیر و سپاس خود را از آقای روحانی، رئیس جمهوری، و آقای زنگنه، وزیر نفت، برای حمایتی که در انتخابات دبیر کلی اوپک از من کردند، ابراز کنم. پس از مکالمات تلفنی و ارتباط ایمیلی تصمیم گرفتم برای ملاقات حضوری با ایشان به ایران سفر کنم که این کار را انجام دادم. من همچنین به ایران آمدم تا حمایت های آینده دولت ایران را کسب کنم. انتخاب شدن در سازمانی مانند اوپک یک بحث است و گام برداشتن موفقیت آمیز در این مسیر موضوع دیگری است. ایران به عنوان یکی از اعضای مؤسس اوپک نقش کلیدی در این سازمان دارد و من به طور قطع به حمایت مستمر ایران نیاز دارم. یکی از خواسته هایم برخورداری از شانس مشاوره های منظم با ایران است. اوپک همواره از این طریق عمل کرده است. به همین دلیل من اینجا هستم.
** شما در دیدارتان از ایران به شهر قم هم سفر کردید. هدف از سفرتان چه بود؟
وقت گذاشتم و به مرقد امام خمینی رفتم و ادای احترام کردم. از آنجا هم به شهر مقدس قم رفتم و با آیت الله شهرستانی دیدار کردم. ایشان خیلی بامحبت بودند و با ضیافت ناهار از ما پذیرایی کردند. به عنوان شاگرد و استاد با یکدیگر صحبت کردیم. من از این اتفاقات خوشحال هستم.
**وقتی با آیت الله شهرستانی دیدار کردید، برای آیت الله العظمی سیستانی، مرجع عالی قدر در عراق، پیغامی داشتید؟
من همواره تمایل زیادی به یادگیری از محضر رهبران دینی داشته ام. چه مقامات دینی و چه مقامات سیاسی. چراکه آنها منابع دانش و خرد هستند و الهام بخش اند. جمهوری اسلامی ایران از لحاظ داشتن رهبران شاخص، غنی و ممتاز است.
** آقای دبیر کل، عمده کشورهای عضو اوپک مسلمان هستند. به نظر شما روح برادری در این سازمان نسبت به گذشته قوی تر شده یا آسیب دیده است؟
مسلمانان، مسلمان هستند. زیر سایه یک خدا و یک پیامبر، حضرت محمد (ص)، قرار دارند. تمام پیامبران خوب و پیامبر اسلام هستند (پیام آور تسلیم شدن در برابر خدا هستند). ما نیازمند درک تفاوت مذاهب هستیم. درعین حال ما همه مسلمانیم. این نقطه نظر من است.
** اگر روح برادری در اوپک قوی است، چطور می توان توجیه کرد که مثلا انتخاب دبیر کل این سازمان، به دلیل سال ها نرسیدن به اجماع بین کشورهای عضو، به تعویق بیفتد؟ مأموریت آقای سالم البدری چند سال در سمت دبیر کلی تمدید شد تا بالاخره جنابعالی انتخاب شدید.
وقتی شما با یک گروه مواجهید، حتی اگر آنها بچه های خودتان باشند (اگر بچه های زیادی داشته باشید) آنها نمی توانند در همه مسائل مثل هم باشند. در هر موردی ممکن است شما با دو یا سه نظر متفاوت مواجه شوید. این مسئله درباره کشورها بسیار پیچیده تر است. ولی اوپک در فائق آمدن بر تفاوت ها و رسیدن به اجماع دارای سابقه خوبی است.
** در تاریخ سازمان اوپک گاهی شاهد افزایش تنش بین برخی اعضا بوده ایم. دبیر کل سازمان در این شرایط چه مسئولیتی برای نزدیک ترکردن دیدگاه اعضا در مسائل مربوط به اوپک بر عهده دارد. امروز در یکی از این دوره ها هستیم که برخی اعضای اوپک با هم اختلافات شدیدی دارند. شما به عنوان دبیر کل اوپک، دراین باره چه نقشی برای خودتان قائل هستید؟
من از چند هفته پیش که در دفتر کارم مستقر شدم از هر فرصت ممکن برای ملاقات با وزرا و مسئولان کشورهای عضو استفاده کردم چراکه ارزش زیادی برای اتحاد اعضا قائل هستم. اگر شما به اوپک دقت کنید، هماهنگی در اتخاذ سیاست های نفتی و روحیه همکاری کشورهای عضو را به عنوان یکی از موضوعات کلیدی این سازمان مشاهده خواهید کرد. باوجود تمام چالش هایی که از زمان تأسیس اوپک در ٥٦ سال گذشته تا کنون با آنها روبه رو بوده ایم، هماهنگی و روحیه همکاری اعضا در زمینه اتخاذ سیاست های نفتی همواره باعث راهبری اعضا شده است. این موضوع جزء اصول زیربنایی اوپک است. مسلما نیت همه اعضا ادامه همین مسیر است. برخی مواقع کسانی که از بیرون به ما نگاه می کنند، ممکن است شبهاتی در درک این مسئله داشته باشند. اما کشورهای عضو که در فرایند تصمیم سازی مشترک حضور دارند، کاملا به چگونگی کارکردهای این اصول واقف اند.
** به نظر شما اختلافات سیاسی شدیدی که بین ایران و عربستان سعودی به وجود آمده است، بر تعاملات داخل سازمان اوپک تأثیر زیادی خواهد گذاشت؟
مایلم به تاریخ معاصر اشاره کنم. متأسفانه در دهه های گذشته دو عضو بنیان گذار سازمان اوپک با یکدیگر وارد جنگ شدند. در تمام دوره جنگ که حدود هشت سال طول کشید، این دو کشور در جلسات اوپک شرکت کرده و در جریان تصمیم سازی حضور داشتند. اوپک سازمانی منحصربه فرد است. فکر نمی کنم شما بتوانید هیچ مجمع یا سازمانی مشابه اوپک پیدا کنید که به این درجه از پختگی رسیده باشد و بتوانید سطحی پیشرفته از رهبری را در آن بیابید، آن گونه که اعضای اوپک بارها آن را به نمایش گذاشته اند.
تعبیر شما را درباره منحصربه فردبودن سازمان اوپک پسندیدم. با توجه به ورود نفت های غیرمتعارف به بازار و افزایش تولید نفت غیراوپکی ها، حالا سؤالم این است که جنابعالی آینده این سازمان منحصربه فرد را چطور پیش بینی می کنید. فکر می کنید قدرت این سازمان در آینده افزایش می یابد یا کاهش؟
ما شاهد ظهور تولید نفت شیل در سال های گذشته به ویژه از سوی ایالات متحده بوده ایم. با وجود این چندین سال است که با همه مشکلات، هدف گذاری اوپک در ادامه تولید نفت به هر طریق ممکن بوده است. گرچه شاهد مداخله های کشورهای صنعتی در ارائه منابع جایگزین انرژی هم بوده ایم. این کشورها از طریق ارائه مشوق های مالی و یارانه از منابع جایگزین انرژی حمایت می کنند. با وجود این اطمینان داریم که نفت به عنوان سوخت برتر و بدون جایگزین به حیاتش ادامه خواهد داد.
** به نظر شما تولید نفت های غیرمتعارف در دنیا تا چه حد می تواند افزایش یابد و نهایتا به چه میزانی از تولید برسد؟
در چند سال گذشته شاهد نوسانات زیادی در تولید نفت های نامتعارف (نظیر نفت شیل یا تایت) بوده ایم. این موضوع ناشی از عوامل گوناگونی است. یکی از این عوامل بازار است. تا زمانی که تقاضا برای انرژی وجود دارد، ما ملزم به تأمین بی نقص آن خواهیم بود. در این مبحث قیمت، نقشی کلیدی بازی می کند. اگر قیمت ها هم برای تولیدکننده و هم برای مصرف کننده مناسب باشد، شاهد بازاری باثبات خواهیم بود. در این صورت است که می توان به منابع مالی دسترسی داشت و در بخش تولید سرمایه گذاری کرد.
** برخی وزیران اوپک محدوده ٥٠ تا ٦٠ دلار برای هر بشکه نفت را در شرایط فعلی قیمت مناسبی اعلام کرده اند. به نظر شما، این محدوده قیمتی مناسب است؟ سؤال دیگرم این است که این محدوده قیمت در صورت وقوع، تا چه مدت می تواند پایدار بماند؟
هدف اصلی ما در اوپک ایجاد بازار باثبات است. لازمه این ثبات هم قیمت عادلانه است. همان گونه که در قیمت های غیرعادی [بالای] صد دلار و ٢٣ دلاری مشاهده کردید، اوپک به این دو قیمت بالا و پایین علاقه مند نیست، چراکه هر دو این قیمت ها به سلامت اقتصاد جهانی خدشه وارد می کند.
** آقای دبیر کل، آیا در اجلاس الجزایر توافقی بین اعضای اوپک صورت خواهد گرفت تا قیمت های نفت را در محدوده ٥٠ تا ٦٠ دلار تثبیت کند؟
نشست الجزایر برای جلسه مجمع جهانی انرژی (IEF) است. مجمع جهانی انرژی از کشورهای تولید کننده و مصرف کننده تشکیل شده است. چون همه اعضای اوپک عضو این مجمع هستند، انتظارمان این است که شاهد حضور آنها در اجلاس الجزایر باشیم. بیش از ٧٠ کشور، از جمله همه اعضای اوپک در این نشست شرکت خواهند کرد. تصمیم اوپک این است که از فرصت حضور اعضا در الجزایر برای برگزاری نشست غیررسمی استفاده کرده و درباره علائق مشترکمان بحث کنیم.
** وزیر نفت عربستان چندی پیش اعلام کرد اوضاع بازار نفت در حال بهبود است و دیگر نیازی به طرح فریز نفتی نیست. با این اوصاف، آیا احتمال دارد در جلسه اعضای اوپک در الجزایر بحث فریز نفتی دوباره مطرح شود؟
اول اینکه باید بدانیم نشست الجزایر یک نشست غیررسمی است و یک جلسه رسمی متداول اوپک محسوب نمی شود. دوم آنکه هر عضوی می تواند علائق مشترک و شرایط بازار نفت را به بحث بگذارد که مسئله ای تأثیرگذار است. بنابراین اجلاس الجزایر برای گسترش ارتباط میان کشورهای عضو، فرصت مغتنمی است.
** با این اوصاف، می خواهم بدانم در جلسه وزیران اوپک در الجزایر تصمیمی اجرائی برای اعضای این سازمان گرفته خواهد شد یا خیر؟
این مسئله مستقیما به کشورهای عضو بستگی دارد. تصمیم اعضا مرتبط با اتفاقاتی است که در بازار نفت رخ می دهد. همان گونه که می دانید، حتی یک روز هم می تواند در سیاست گذاری های مرتبط با نفت تغییر ایجاد کند. اعضا در اجلاس الجزایر شرایط را می سنجند و اگر لازم باشد تصمیم مناسب را اتخاذ خواهند کرد.
** یعنی هنوز این امکان وجود دارد که موضوع فریز نفتی (افزایش نیافتن تولید) روی میز قرار گیرد؟
همه چیز به شرایط بازار بستگی دارد. «فریز نفتی» در دنیای عرضه و تقاضای نفت یک واژه جدید است. ممکن است تا اجلاس الجزایر یک واژه جدید دیگر هم به وجود آید. صنعت نفت در زمینه اصطلاحات و زبان خیلی قوی و مبتکر است.
** همان طور که جناب عالی می دانید، سیاست ایران حمایت از هر تصمیمی است که به ثبات بازار نفت کمک کند. از طرف دیگر، ایران تصمیم دارد به میزان تولید قبل از تحریمش بازگردد. شما به عنوان دبیر کل اوپک آیا از بازگشت تولید نفت ایران به میزان قبل از تحریم حمایت می کنید؟
کشورهای عضو اوپک از ملیت های مختلفی هستند و هر کدام منافع ملی خاص خود را دارند. درعین حال کشورهای عضو می خواهند با هم همکاری کنند. این منافع ملی اعضا است که سطح انعطاف پذیری شان را به نمایش می گذارد.
** نظر شخصی شما دراین باره چیست؟
دبیر کل هیچ نظر شخصی ای ندارد.
** وزیر نفت ایران از مدت ها پیش خواستار احیای سهمیه بندی ها در اوپک شده است. شما موافق این موضوع هستید؟
آقای زنگنه بسیار انسان محترمی هستند. آنچه ایشان می گویند، مهم تلقی می شود.
** فکر می کنید در میان اعضای اوپک این آمادگی وجود دارد تا نظام سهمیه بندی اوپک دوباره احیا شود؟
همان طور که قبلا گفتم، آقای زنگنه خیلی انسان محترمی هستند و از آنجا که نظراتشان در اوپک مهم تلقی می شود، مطمئن هستم همکارانشان در شورای وزیران اوپک، نظرات ایشان را مدنظر خواهند داشت، همان گونه که تاکنون توجه داشته اند.
**آیا این امکان وجود دارد سقف تولید نفت اوپک، که در جلسات اخیر وزیران عملا برداشته شده، دوباره به این سازمان بازگردد؟
این تصمیمی کلیدی است که اعضای اوپک در شورای وزیران اتخاذ می کنند. آخرین تصمیم اوپک در این زمینه، ادامه کنارگذاشتن سقف تولید نفت سازمان بود. اوپک در دسامبر سال ٢٠١١ سقف تولید را شروع کرد و حدودا پنج سال قبل و تا ژوئن ٢٠١٥ ادامه داد. البته مذاکراتی درباره این قبیل موضوعات همچنان در جریان است.
** با توجه به حدود یک میلیون و ٩٠٠ هزار بشکه نفت اضافی که در بازار وجود دارد حتی اگر کشورهای تولید کننده نفت با طرح فریز نفتی موافقت کنند، قیمت های نفت افزایش خواهد یافت؟
ما نمی توانیم درباره تصمیمی که هنوز گرفته نشده است گمانه زنی کرده و تأثیرش را بر بازار نفت قضاوت کنیم، چراکه نمی توان پیشاپیش بازار حرکت کرد.
** آقای دبیر کل، در این مقطع، اعضای اوپک چه انتظاری از کشورهای غیراوپکی دارند؟
انتظار داریم آنها مانند گذشته به همکاری شان با اوپک برای ایجاد ثبات در بازار نفت ادامه دهند.
** این همکاری ممکن است به عنوان درخواست اوپک برای پایین آوردن تولید نفت کشورهای غیراوپکی تلقی شود؟
ما به اشکال مختلفی با هم همکاری می کنیم.
** مایلم نظرتان را درباره توافق نامه نفتی که به تازگی بین عربستان سعودی و روسیه امضا شده است بدانم. به نظرتان این توافق می تواند به رساندن قیمت نفت به محدوده ٥٠ تا ٦٠ دلار کمک کند؟
براساس شنیده ها، این توافق نامه برای توسعه همکاری های مشترک بوده است. از دیدگاه کلی، در اعلامیه مشترک عربستان سعودی و روسیه اهدافی برای قیمت گذاری نفت مشاهده نمی شود.
** به نظرتان وقت آن نرسیده تا اعضایی که در نبود برخی دیگر از اعضای اوپک، تولید نفتشان را بالا برده اند، برای افزایش قیمت ها و ایجاد ثبات در بازار هم اکنون همکاری بیشتری کنند؟
پیام من به همه اعضا به ویژه در زمان حاضر این است که همچنان با روحیه همکاری، کارشان را ادامه دهند و میزان بالایی از انعطاف پذیری و همکاری را به نمایش بگذارند.
** شما سال ها نماینده نیجریه در هیأت عامل اوپک بوده اید. مایلم نظرتان را درباره وضعیت فعلی نفت این کشور بپرسم. نیجریه چه وقت به میزان تولید نفت اصلی خودش باز می گردد؟
نیجریه در سال های گذشته جزء نخستین کشورهایی بود که در تولید سوخت های هیدروکربوری با مشکل مواجه شد. درحال حاضر قسمتی از تولید این کشور از چرخه خارج شده است اما به تازگی اطلاع یافتم که دولت و دیگر دست اندرکاران صنعت نفت در حال مذاکره برای پیداکردن راه هایی برای رساندن تولید نفت به سطح مطلوب هستند.
** تا پایان سال ٢٠١٧ تولید نفت نیجریه چقدر خواهد بود؟
پاسخ به این سؤال بسیار مشکل است. ما به آینده نگاه می کنیم و در جایگاه اوپک، امیدواریم که آنها قادر به بازگرداندن عرضه نفتشان در اولین فرصت ممکن باشند.
** آیا عرضه و تقاضا در بازار نفت را درحال حاضر متعادل می بینید؟
این موضوع همیشه مورد نظر ما بوده است. اوپک همیشه در جهت دستیابی به توازن همه جانبه و ثبات بازار نفت، گام های رو به جلو برداشته است.
** آقای دبیر کل، در سفری که به تهران داشتید، پایتخت ایران را چطور دیدید؟
تحت تأثیر میزان پیشرفت و توسعه تهران قرار گرفتم. آخرین بار ١٠ سال پیش در تهران بودم و خوشحالم که نسبت به آن زمان توسعه بیشتری در این شهر مشاهده می کنم.
*منبع: روزنامه شرق
نظر شما
