چقدر بد است که دانشجویی که یک سال (و شاید بیشتر) برای پایان نامه اش عرق روح ریخته، نمره اش پایینتر از دانشجویی ا ست که فقط پول داده و پایان نامه خریده است!
روزنامه اطلاعات در صفحه گزارش اجتماعی درباره معایب خرید و فروش پایان نامه های دانشگاهی گزارشی را منتشر کرد که در بخشی از آن می خوانیم: چقدر بد است که دانشجویی که یک سال (و شاید بیشتر) برای پایان نامه اش عرق روح ریخته، نمره اش پایینتر از دانشجویی ا ست که فقط پول داده و پایان نامه خریده است!
در این گزارش که در شماره دوشنبه 29 شهریور 1395 هجری خورشیدی به قلم علی درویشی منتشر شد، آمده است: دانشجویی که نه روش تحقیق دانشگاهی را می آموزد و نه از دانش استاد خود برای پایان نامه نوشتن بهره مند می شود و نه برای رفتن به کتابخانه و نوشتن و خطزدن و دوباره نوشتن، زمان می گذارد، چگونه دانش آموخته ای از آب (بهتر است بگوییم از دانشگاه) درخواهد آمد؟
این گروه (گوشه ای از نماد های دانشگاه های ایران) که مدرک فوق لیسانس و دکترا در دست دارند و شاید فقط تایپ پایان نامه های شان را خود انجام داده باشند (که پیش خود بگویند دست کم کار کوچکی انجام داده ام)، آیا دانشی دارند که در اختیار دیگران قرار دهند، یا تدریس کنند، یا در اجتماع موفق و مفید باشند، یا یک نامه ساده اداری بنویسد؟
یک دانش آموخته حقیقی دانشگاه و دارای مدرک دکترا، خود را در پایان نامه اش چکیده (خلاصه) می کند و افشره اقیانوس دانش خود را در آن می چکاند و یک جهان سخن را در 250 صفحه می گنجاند.
واقعیت این است که دیگر داشتن صرف مدرک فوق لیسانس یا دکترا، نشانه دانش و تخصص نیست. بیشتر دانشجویان امروز به خوبی درس نمی خوانند، برای همین نمیتوانند پایاننامه ارشد یا دکترا خود را بنویسد. یکی از ویژگیهای دانشگاه خوب این است که دانشجو در آن فارسینوشتن و خوب نوشتن و هنری و تخصصی نوشتن را بیاموزد، برای همین یکی از شرایط تدریس در دانشگاه ها باید داشتن چند کتاب باشد، نه ترجمه، بلکه کتابهایی که استاد مؤلفش باشد.
هنگامی که شمار دانشگاه ها زیاد شود، پذیرش دانش پژوه در رده ارشد و دکترا نیز چندبرابر خواهد شد، ولی این ها تضمینی برای کیفیت تدریس نیست. چرا دانشجو برای نوشتن پایان نامه خود کوشش نمی کند؟ برای این که نیازی به نوشتن نمی بیند. زیرا گمانی ندارد که در کاری جدای از رشته تحصیلی خود سرگرم خواهد شد. یک استاد نیز در طول 2 سال، بی گمان از چندوچون دانشجوی خود آگاهی می یابد که آیا دستی در نوشتن دارد، یا تواناییِ نگارشش و قدرت پردازش اطلاعات وی و نیروی مقالهنویسیاش تا چه اندازه است؛ بنابراین بر پایه همین داده ها می تواند با سختگیری در هنگامه دفاع دانشجو از پایان نامه، او را وادار به تکاپو و جوشش بیشتر کند و از نمره دادن آسان به پایان نامهای که روشن است نه نثر و نگارش از دانشجو است و نه داده ها، تراوشات ذهنی دانشجو، بپرهیزد؛ اما چرا چنین رخ نمی دهد، روشن نیست!
** شناخت راه
مهران طریقتی ـ پژوهشگر در این باره می گوید: هر رهگذری در گذر از خیابان انقلاب (رو به روی دانشگاه تهران) بدون شک دیده افرادی را که با در دست داشتن بنر، مردم را برای انجام انواع و اقسام پروژه و پایان نامه از سوی افراد فعال در این زمینه فرا می خوانند و روز به روز به تعدادشان نیز افزوده می شود؛ اگر تاکنون تصورمان این بوده است که نوشتن پروژه و پایان نامه از سوی این افراد، رونق کمی دارد، باید این تصور را کنار گذاشت و به خود گفت: در اشتباه بوده ام! درباره صحبتی که با این افراد در زمینه مبالغی که از مشتریان دریافت می کنند، سخنی به میان نمی آورم. در پرسش از دانشجویانی که برای انجام پایان نامه تحصیلی خود به این دفترها مراجعه می کنند، پاسخ هایی مانند کمبود وقت و نبود توانایی در پژوهش و تحقیق در زمینه رشته تحصیلی خود شنیده ام و پس از صحبت، اندیشیده ام که گفته هایشان چقدر در راستای حقیقت و تا چه اندازه در راستای فرافکنی بوده است.
طریقتی می افزاید: البته پیکان صحبت هایم به هیچ وجه افراد و بنگاه ها و همکارانشان که در این زمینه فعالیت می کنند، مورد هدف خود قرار نمی دهد و اگر بخواهیم صادقانه سخن بگوییم، باید به هوش و ذکاوت شان آفرین گفت که با دقت توانسته اند نیاز قشر بزرگی از جامعه را شناسایی و از این راه، کسب درآمد کنند؛ که این خود یک هنر است. اما موضوع اصلی آن است که چرا اساساً نیاز قشری از جامعه باید در راستای تخریب هویت اعضا آن جامعه باشد؟ آیا همان گونه که دانشجویان می گویند، کمبود وقت و نبود توانایی، آنان را به این کار وا می دارد، یا آن که تلاش برای انکار واقعیت دارند؟ به راستی پاسخ آنان تا چه میزان قابل قبول است، چرا انسانی هدف مند پس از ورود به دانشگاه و پس از سال ها کوشش، حال که باید پایان نامه اش را معرفی کند، آن را به شخص دیگری وا می گذارد؟ (در واقع نام خود را از روی پایان نامه اش خط می زند!)
** بی نیاز از نوشتن
مهران طریقتی، در ادامه سخنانش می گوید: اگر بخواهیم واقع گرایانه به موضوع نگاه کنیم، باید به برخی از دانشجویان گرامی بگوییم اگر شما وقت و توانایی به انجام رساندن پایان نامه خود را ـ که برآیند دانش آموختگی شماست ـ ندارید، پس به آن نیاز هم ندارید و همین نشان می دهد که از آغاز، مسیر را اشتباه آمده اید! اگر کمی به عقب بنگرید، درخواهید یافت که وارد دانشگاه شدن شما به دلخواه خودتان نبوده است، انتخاب رشته نیز مورد پسند شما نبود و این همه، آن چیزی نیست که خواستارش بوده اید، بلکه همه این ره پیمودن ها برای گریز از پوچی و احساس تنهایی در جامعه بوده است.
طریقتی می افزاید: آیا رسالت شما در جامعه آن است که کورکورانه و تنها از روی عادت، مسیری را دنبال کنید که اکثر افراد جامعه رفته اند؟ و در انتها با واگذاری مسئولیت نوشتن پایان نامه به دیگری، به پوچی و بی ارزشی دانش آموختگی خود برسید و با لخندی تلخ در درون خود بیندیشید که برای پایان نامه خود هیچ زحمتی متحمل نشده اید! در فرآیند پرسش و پاسخی که با دانشجویان در مقاطع مختلف داشته ام، پس از چند دقیقه، زبان و بدن شان کاملا در راستای فرافکنی تغییر شکل می داد، گویی خودشان هم از درون متوجه مسیر اشتباه خود شده اند و فقط در این مدت، با فرافکنی، سعی در انکار تخریب هویت شان داشته اند.
اینان پس از فارغ التحصیلی، جمله معروف «مدرک مان هیچ ارزشی برایمان ندارد و کسی به آن اهمیت نمی دهد» بر زبان شان جاری می شود، غافل از آن که خودشان با بی تدبیری و خودنشناسی پا در مسیری نهاده اند که در انتها جز پوچی دستاوردی نداشته است. دلیل این همه احساس پوچی و بی ارزشی نیز چیزی مگر نبود تلاش جوانان در یافتن خویشتن خویش نیست. زمانی که انسان خود را نشناسد، ناآگاه به این سو آن سو کشیده خواهد شد و در نهایت برای آن که در جامعه احساس تنهایی نکند، سعی در همانندسازی خود با دیگر افراد جامعه می کند؛ زیرا احساس تنهایی برای انسان «هویت گم کرده» سخت است.
او همچنین می گوید: احساس تهی بودن، ماهرانه انسان را در خود فرو می کشد و از پیامدهای ویرانگرش، خشم و عصبانیت و نبود احساس شادی است و نبود توانایی«نه» گفتن به دیگران.
برای آنان دیگر نه با دیگران زندگی کردن معنا دارد و نه برای دیگران زندگی کردن.
با صراحت می توان گفت که یگانه راه رهایی از این حال بد، جرئت خودشناسی است؛ باید سختی های خودشناسی را متحمل شد تا به گنج آن دست یافت؛ و لازمه اش سفر اصلی زندگی و علت حضور ما در این جهان است؛ غیر این، تا ابد رنج پوچی را باید بر دوش کشید.
بنابراین پیش از آن که به فکر دانشگاه باشیم و برای رضایت خانواده و بستن دهان کسانی که کارشان کسب خبر و کنجکاویِ خلوت زندگی دیگران است، بهتر است سفری به درون خود کنیم و بار روانی خود را تشخیص دهیم و از زیر آن بار بیرون بیاییم و سپس در مسیر حقیقی زندگی گام برداریم. کار سخت و پیچیده ای است، برای همین می توان از مراکز مشاوره کمک خواست یا کتاب های تخصصی در این زمینه را مطالعه کرد، به این ترتیب بی گمان به استعداد و توانایی واقعی خود دست خواهیم یافت.
** نقش مشاور
مهران طریقتی با بیان این که ما برای یک سرماخوردگی ساده، شتابان به سوی پزشک می رویم، می افزاید: جا دارد که برای جایگاه و موقعیتی که پس از دانشگاه نیز چشم به راه ما است، بیشتر بیندیشیم و مشاوره شویم و باکی نداشته باشیم که دیگران چه خواهند گفت. نخستین گام، رهایی از چالش های روانی و آماده شدن برای زندگی آینده خواهد بود. نباید کیفیت زندگی را حتی به بهایی گزاف به کمیت فروخت. اگر بتوانیم 90 سال عمر کنیم، مهم نیست، مهم زندگی مفید است، ولو فقط چندسال باشد. بی گمان همواره زمان ما را به چالش می کشد و هرکس می کوشید زمان را از دست ندهد، برای همین در نخستین رشته ای که پذیرفته می شود، به سوی دانشگاه می شتابد، در حالی که آرام گام برداشتن و با درنگ اندیشه کردن، گرچه کمی دیرتر، ولی ما را بهتر به سوی هدف مان خواهد برد.
** راهبرد پول
مردی که از یک بنگاه مشاور پایاننامه بیرون میآید، در راه پله با خود می گوید:«خوش به حال پولدارها که با پرداخت 10 میلیون تومان، 5 مقاله ISI در مجلات علمی دنیا چاپ میکنند و دارای پرستیژ می‌شوند!»
هنگامی که در این بنگاههای مشاور پایان نامهِ رو-به-روی دانشگاه، همه امور بر پایه پول می گردد و غیرممکن ها، ممکن می شود، این پرسش پیش میآید که آیا نوشتارها و جستارهای علمی برخی ایرانیان در مجله های غربی(ژورنال ها)قلابی است؟ هنگامی که تهیه پایان نامه فوقلیسانس و تز دکترا با پرداخت پول در بنگاه های مشاور پایان نامه، ممکن است، چرا چاپ مقاله به زبان انگلیسی در مجلههای علمی جهان ممکن نباشد!
** برخورد قانونی
این بده بستان ها همیشه در دور و بر دانشگاه ها نیست، بلکه بخشی در سایتهای اینترنتی هم انجام می گیرد. به هر رو برای برخورد با تخلفات دانشجویان، کمیته انضباطی و برای استادان، هیات انتظامی در دانشگاه وجود دارد، اما برای برخورد با بنگاه ها و سایت های خرید و فروش پایان نامه ها، سازوکاری وجود ندارد.
حسین نیکرو- مدرس دانشگاه می گوید: بی گمان از سوی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری هیچگونه پروانه کار برای فروش پایان نامه و مقاله های تحقیقی به بنگاه ها داده نشده است؛ ولی فعالیت های غیرقانونی برای فروش علم وجود دارد و تاثیر ویرانگرش را بر پیکر آموزش عالی می گذارد. خرید و فروش پایان نامه، مقاله و نوشتار تحقیقی، کاری عادی شده است. اگر یکی از انگیزه های تولید علم، کسب ثروت است، با سرقت تولیدات علمی و تغییر نام پژوهشگر، این انگیزه فروکش می کند و باید لایحه ای از سوی وزارت علوم تهیه شود که همه خلا های قانونی در مورد مالکیت فکری و تقلب های علمی در آن لحاظ شده باشد. البته آیین نامه تخلفات علمی درون دانشگاه ها، برای برخورد با تخلفات علمی احتمالی از سوی دانشجویان و یا استادان وجود دارد، ولی در مورد برخورد با تخلفات بنگاه های بیرون، وزارت علوم سازوکاری در دست ندارد؛ بنابراین بنگاهها از یافتههای پژوهشگران سواستفاده می کنند و پایاننامه و مقاله به فروش می رسانند؛ به سخن دیگر پژوهشگر تولید علم می کند، ولی سودش را دیگران میبرند. البته دانشگاه ها از هم اکنون نیز میتوانند با آیین نامه های موجود، با دانشجویان و استادان کژرو برخورد داشته باشند.
نیکرو می افزاید: پیشتر لایحه برخورد با این کژروی ها پس از بررسی در کمیته های کمیسیون علمی، تحقیقاتی و فناوری دولت، به تصویب این کمیسیون رسیده بود و قرار بود در هیات دولت بررسی و سپس به مجلس فرستاده شود. پایه های سهگانه این لایحه، دانشجو، استاد و بنگاه هایی است که مقاله و پایان نامه خرید و فروش کنند. هم دانشجویی که پایان نامه ای را می خرد که کپی برداری غیرقانونی شده است و هم استادی که با بی دقتی، راهنمای چنین پایان نامه ای شده است، در کار تخلف اند؛ بنگاه ها و همکارانشان نیز که مقاله یا پایان نامه تهیه می کنند و می فروشند، در شمار متخلفان هستند.
** پایانِ «پایان نامه فروشی»؟
لایحه برخورد با تخلفات پایاننامهنویسی در انتظار بررسی مجلس شورای اسلامی است. معاون حقوقی و امور مجلس وزارت علوم گفته است: «لایحه برخورد با تخلفات پایاننامهنویسی برای بررسی و تصویب نهایی در مجلس است».
محمدروشن، معاون حقوقی و امور مجلس وزارت علوم درباره پایان نامهنویسی برخی استادان به جای دانشجو می گوید: تخلف پایان نامهنویسی استادان و فروش آن به دانشجویان در شمارِ کارهایی است که معمولا به ندرت اتفاق می افتد.او می افزاید: اگر موردی از این تخلف مشاهده می شود، از سوی موسسه های غیرمجازی است که گروهی غیر پژوهشگر تشکیل دهنده آن ها هستند و کارشان کپی و متناسب سازی است.
روشن درباره نحوه برخورد با این موارد گفته است: آییننامه انتظامی رسیدگی به تخلفات انتظامی اعضای هیات علمی دانشگاه ها برای برخورد با این موارد تدوین شده است و بر اساس آن، مجازات های متناسب در نظر گرفته میشود.
معاون حقوقی و امور مجلس وزارت علوم در ادامه سخنانش می گوید: نحوه برخورد با متخلفان دانشگاهی اعم از استاد، دانشجو و کارمندان، آیین نامه خاص خود را دارد که بر اساس آن 3 آیین نامه، برخوردهای لازم انجام میگیرد.
روشن باور ندارد که استادان دانشگاه ها تا کنون مرتکب چنین تخلفی شده باشند و تا امروز هر پرونده ای که مربوط به تخلف در پایان نامه نویسی بوده، مربوط به تخلف دانشجویان و بنگاه های غیرمجاز است.
روشن یادآور می شود: قوانین کنونی ما برای برخورد و نظارت با تخلف در پایان نامه نویسی، کارآمدی لازم را ندارد و مصمم به تدوین لایحه ای با عنوان جلوگیری از تقلب در تولید آثار علمی در وزارت علوم شده ایم که پس از تصویب در هیات وزیران، برای تصویب به عنوان قانون به مجلس شورای اسلامی فرستاده شده است و در نوبت رسیدگی قرار دارد؛ که پس از تصویب مجلس و تائید شورای نگهبان، دانشگاه ها باید آن را اجرا کنند.
*منبع: روزنامه اطلاعات
نظر شما
