تاثیر نقش ایران در تنظیم سند نهایی هفدهمین نشست سران کشورهای عضو جنبش عدم تعهد را می توان حفظ یکپارچگی عدم تعهد و مقابله با تلاشهای مخرب جهت ایجاد انشقاق در این جنبش دانست.
روزنامه ابتکار در صفحه ایران و جهان نوشت: تاثیر نقش ایران در تنظیم سند نهایی هفدهمین نشست سران کشورهای عضو جنبش عدم تعهد را می توان حفظ یکپارچگی عدم تعهد و مقابله با تلاشهای مخرب جهت ایجاد انشقاق در این جنبش دانست.
در این گزارش که در شماره یکشنبه 28 شهریور 1395خورشیدی انتشار یافته است، می خوانیم: همزمان با پنجاه و پنجمین سال فعالیت جنبش عدم تعهد ایران ریاست این نهاد را به ونزوئلا واگذار کرد. سران کشورهای عضو جنبش عدم تعهد در جزیره مارگاریتا جمع شدند تا بعد از بررسی، پیش نویس سند نهایی هفدهمین نشست این نهاد را به تایید برسانند.
پیش نویس سند نهایی هفدهمین نشست سران در ونزوئلا با مدیریت ایران تهیه و شامل 907 بند در سه فصل است. پیش نویسی که با مذاکره و مدیریت ایران از بندهای ضد ایرانی پاک شد و رد نقض حاکمیت دولت ها توسط آمریکا را در برگرفت.
روزگذشته اجلاس سران جنبش عدم تعهد با شعار «صلح، حاکمیت و همبستگی برای توسعه» آغاز به کار کرد و حسن روحانی رئیس جمهوری اسلامی ایران ریاست بر جنبش عدم تعهد، را به ونزوئلا تحویل داد. نشست کارشناسی روزهای سه شنبه و چهارشنبه و اجلاس کارشناسان ارشد (وزیران) روزهای پنج شنبه و جمعه برگزار شده است.
طبق روال معمول ریاست این اجلاس توسط کشورهای عضو سه ساله است و قرار بود که ایران در شهریور 1394 ریاست این اجلاس را به ونزوئلا واگذار کند و هفدهمین اجلاس سران این جنبش در کاراکاس برگزار شود، ولی به دلیل تحولات داخلی این کشور آمریکای لاتین و عدم آمادگی کاراکاس برای برگزاری اجلاس سران، برگزاری این اجلاس یک سال به تعویق افتاد و ریاست ایران بر این جنبش به مدت یک سال دیگر تمدید شد.
در نهایت بر اساس تصمیم مقامات ونزوئلایی بنا شد تا اجلاس سران را در 27 و 28 شهریورماه در جزیره مارگاریتا برگزار شود. در همین چارچوب اواخر مردادماه وزیر امور خارجه ونزوئلا به تهران آمد و از محمدجواد ظریف و دکتر حسن روحانی برای شرکت در این اجلاس دعوت کرد.در همین چارچوب محمدجواد ظریف وزیر خارجه کشورمان صبح سه شنبه هفته گذشته برای شرکت در اجلاس وزیران خارجه این جنبش راهی آمریکای لاتین شد.
**پیش نویس سند نهایی هفدهمین نشست
فصل نخست پیش نویس سند نهایی هفدهمین نشست سران مربوط به موضوعات بین المللی است و شامل مواردی چون بررسی وضعیت بین المللی، حقوق بین الملل، حل و فصل مسالمت آمیزمخاصمات، فرهنگ صلح وگفتگو میان تمدن ها، مذاهب و فرهنگ ها و تنوع فرهنگی، دستورکار توسعه بعد از 2015، اصلاحات ملل متحد، عملیات حفظ صلح، تروریسم و دموکراسی می شود.
فصل دوم با عنوان موضوعات منطقه ای و زیر منطقه ای سیاسی، موضوعاتی چون فلسطین اشغالی، لیبی، تجاوز اسرائیل به لبنان، بلندی های اشغال شده سوریه، افغانستان، یمن و سوریه را در بر می گیرد.
فصل سوم هم با عنوان موضوعات مربوط به توسعه، موضوعات اجتماعی و حقوق بشر از جمله؛ موضوعات بین المللی کنونی به ویژه بحران های مالی و اقتصادی جهانی، بیکاری، تجارت، همکاری جنوب- جنوب، تغییرت آب و هوایی، کمک های بشردوستانه، انرژی، تکنولوژی اطلاعاتی و ارتباطی است.
همچنین سند نهایی دارای سه ضمیمه است؛ کشورهای عضو جنبش عدم تعهد، اصول بنیادی جنبش عدم تعهد و اصول مندرج در بیانیه در خصوص اهداف و اصول و نقش جنبش عدم تعهد در ساختار بین المللی کنونی که مصوب چهاردهمین نشست سران در هاوانا است.
این سند هم چنین بندی مربوط به ایده حسن روحانی در مورد جهان علیه خشونت و افراطی گرایی خشن دارد. در این بند ضمن قدردانی از ابتکار دکتر روحانی که منجر به تصویب قطعنامه 127.68 و 109.70 مجمع عمومی در مورد جهان علیه خشونت و افراطی گرایی خشن شد از دولت ها خواسته شده است علیه افراطی گرایی خشن در همه اشکال و ظواهرش و همچنین خشونت فرقه ای متحد شوند.
همچنین در این بند تلاش های رهبران در مورد بحث درباره ریشه های افراطی گرایی خشن و تبعیض مورد تشویق واقع شده است. علاوه براین ، پیش نویس سند شامل بند مربوط به رد نقض مصونیت دولت ها توسط امریکا هم هست. با تلاش های نمایندگی ایران در نیویورک و بر اساس محتوای بیانیه جنبش عدم تعهد در اردیبهشت امسال تحت عنوان رد نقض مصونیت دولت ها توسط امریکا، بندی در همین خصوص در سند توسط کشورمان گنجانده شد.
این بند به صراحت رویه امریکا مبنی بر اجازه دادن به شاکیان خصوصی برای طرح دعوا علیه دولت های خارجی از جمله ایران را غیرقانونی اعلام می کند و آن را مغایر با حقوق بین الملل و به ویژه اصل مصونیت دولت توصیف کرده است. هم چنین از آمریکا خواسته شده است به اصل مصونیت دولت ها احترام بگذارد زیرا عدم احترام باعث تزلزل و اغتشاش در روابط بین الملل و تضعیف حکومت قانون می گردد که موجب مسئولیت بین المللی خواهد شد.
نکته مهم دیگر در تاثیر نقش ایران در تنظیم سند می توان حفظ یکپارچگی عدم تعهد و مقابله با تلاشهای مخرب جهت ایجاد انشقاق در این جنبش دانست.در جریان جلسات کارشناسی اعضای جنبش عدم تعهد در نیویورک برای تدوین سند نهایی اجلاس سران جنبش عدم تعهد در ونزوئلا، عربستان سعودی با حمایت برخی کشورهای عربی اقدام به طرح تعدادی بندهای ضد ایرانی و علیه حزب الله لبنان کرد که با مواضع جدی و رایزنی هیات کشورمان با برخی کشورهای عضو، این بندها از پیش نویس سند حذف شد.
**ابهامی در استقلال اعضای جنبش عدم تعهد
در حال حاضر جنبش عدم تعهد بیش از 120 عضو دارد و علائق سیاسی، اقتصادی و فرهنگی کشورهای در حال توسعه را در سطح جهانی نمایندگی می کند.جنبش عدم تعهد بر پایه اصل احترام به تمامیت ارضی و حاکمیت ملی کشورهای عضو، عدم تجاوز، عدم دخالت در امور داخلی یکدیگر، برابری و امتیازات متقابل و همزیستی مسالمت آمیز در دهه 1950 شکل گرفت.
این جنبش به مثابه نشانه ای از پایان دوران استعمار، اعلام مخالفت با پذیرش سلطه قدرت های بزرگ و تریبونی آزاد برای اعلام نظرات و مواضع کشورهای جهان سوم و در حال توسعه بود و عضویت در آن به منزله دستیابی به استقلال سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به شمار می آمد. اما این در حالی است که طی سال های فعالیت این نهاد کشورهای عضو آن دستخوش اتفاقات مختلفی بوده اند که قدرت های جهانی در آن ها نقش داشته اند.
این اتفاقات بعضا به استقلال داخلی این کشورها آسیب وارد کرده است. در شانزدهمین اجلاس سران جنبش عدم تعهد که اوایل شهریورماه 1391 در تهران برگزار شد ریاست این جنبش از مصر به تهران منتقل شد. در آن زمان محمد مرسی اولین رئیس جمهوری مصر پس از وقوع انقلاب در کشورهای عربی در این کشور در سفری یک روزه و کوتاه برای شرکت در اجلاس سران به تهران آمد و ضمن سخنرانی در این اجلاس ریاست جنبش را به مدت 3 سال به تهران واگذار کرد. مرسی بعد از مدت کوتاهی با کودتای ژنرال السیسی برکنار و به زندان افتاد.
همین مسئله مصر را با مشکلات داخلی زیادی رو به رو کرد. برخی معقتدند که آمریکا در این کودتا دست داشته است. جدای ازین در مورد استقلال سیاسی سایر کشورهای عضو جنبش عدم تعهد تردید وجود دارد چرا که کشوری همچون عربستان یکی از متحدان مهم آمریکا در منطقه خاورمیانه به شمار می رود.
اجلاس شانزدهم با توجه به تحولات شمال آفریقا و خاورمیانه و انقلاب کشورهای عربی مورد توجه افکار عمومی و رسانه های گروهی مختلف در سراسر دنیا قرار گرفت و جزء مهم ترین اجلاسیه ها بود.
در این اجلاس که با حضور بان کی مون دبیرکل سازمان ملل و محمد مرسی رئیس جمهوری وقت مصر و رئیس جمهوری وقت کشورمان برگزار شد، حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی سخنرانی کردند.بیانیه نهایی اجلاس شانزدهم در 11 بند که در آن به مسائل متنوعی از جمله بحران های سیاسی و اقتصادی، موضوع فلسطین، حق انرژی صلح آمیز هسته ای برای همه کشورها و صلح پایدار جهانی اشاره شده بود.
شانزدهمین اجلاس جنبش عدم تعهد در سال 1391 با حضور 24 رییس جمهور، 8 نخست وزیر، 3 پادشاه در بالاترین سطح، 9 معاون رییس جمهور و 80 وزیر (60 نفرشان وزیرخارجه بودند) و 2 رییس مجلس و 9 فرستاده ویژه در تهران برگزار شد. در آوریل 1954 گروهی از کشورهای آسیایی در پایتخت سریلانکا (کلمبو) اجتماع کرده و درباره همکاری با یکدیگر و با کشورهای تازه استقلال یافته آسیایی و آفریقایی به توافق رسیدند و اولین تلاش در راستای همبستگی و همکاری و دستیابی به مواضع مشترک صورت گرفت. یک سال بعد در سال 1955 نخستین اجلاس مشترک کشورهای آسیایی و آفریقایی در شهر باندوگ اندونزی تشکیل گردید.
در کنفرانس باندوگ که بر اساس توافق های کنفرانس کلمبو برپا گردید، صلح جهانی، تشریک مساعی کشورها، استعمار مستقیم و غیرمستقیم و آثار و خطرات ناشی از عدم رعایت آن، احترام به عقاید یکدیگر و حفظ روابط دوستانه و ترویج و توسعه، اصول ذیل مورد تاکید قرار گرفت. ایران به دلیل پیوستن رژیم پهلوی به پیمان نظامی بغداد نتوانست در نخستین اجلاس سران کشورهای غیرمتعهد (بلگراد 1961) حضور یابد و از آن تاریخ به بعد نیز مسئله عضویت ایران در این جنبش مطرح نشد.
در سال 1357، پس از پیروزی انقلاب اسلامی و در ششمین نشست سران جنبش عدم تعهد در هاوانا، ایران به عضویت این سازمان درآمد. جمهوری اسلامی ایران براساس آموزه های اصلی معمار کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی(ره)، یعنی دکترین نه شرقی نه غربی که به اندیشه عدم تعهد نزدیک است، ترجیح می دهد این جنبش با حفظ استقلال عملی و پویایی موضع گیری، به بازنگری در متن معادلات جهانی مبادرت ورزد. این، فصل مشترک مواضع و سخنرانی های مسئولان ایران در نشست های متعدد سران و وزیران خارجه کشورمان از سال 1357 تاکنون بوده است.
*منبع: روزنامه ابتکار
نظر شما
