پاییز پر بارانی در راه نیست

 روزنامه فرهیختگان در صفحه ایران زمین در گفت و گو با شاهرخ فاتح به بررسی وضعیت بارندگی در کشور پرداخت و به نقل از وی نوشت: پاییز پر بارانی در راه نیست و بارش ها با تاخیر آغاز می شوند.

در این گفت و گو که در شماره شنبه 20 شهریور 1395 خورشیدی با رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی منتشر شد، می خوانیم: خشکسالی و کاهش منابع آبی در کشور از یک سو و نزدیک شدن به فصل پاییز از سوی دیگر سبب شده که مردم چشم امید به افزایش بارندگی ها و بهبود وضعیت آب داشته باشند و از آنجاکه در برخی از استان های کشور در سال آبی 95-94 وضعیت بارش رضایت بخش بوده و با ترسالی روبه رو بوده اند، این نگاه خوشبینانه وجود داشت که در سال آبی 96-95 شرایط سال گذشته تداوم داشته و حتی بهتر هم باشد اما شاهرخ فاتح، رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی تاکید کرد: «پاییز پر بارانی در راه نیست و بارش ها با تاخیر آغاز می شوند.»

او در گفت وگو با «فرهیختگان» به تشریح وضعیت بارندگی های کشور و استان ها پرداخت و گفت: «در سال آبی 95-94 تا نیمه شهریور مجموع بارندگی ها در کل کشور حدود 232 میلیمتر بود که نسبت به بلندمدت 1.7 درصد کاهش نشان می دهد و درواقع می توان گفت که خوشبختانه وضعیت سال آبی جاری برای مجموعه کشور نامطلوب نیست.»

با این وجود، او با اشاره به اینکه در برخی از استان ها میزان بارندگی ها کاهش زیادی داشته است، افزود: «این کاهش در استان های یزد 44 درصد، سیستان و بلوچستان 38 درصد، خراسان جنوبی 34 درصد، اصفهان 27 درصد و فارس 22 درصد بوده است.»فاتح با تاکید بر اینکه در برخی از استان ها هم با افزایش بارندگی روبه رو بودیم، ادامه داد: «میزان بارندگی در استان های ایلام، کرمانشاه، لرستان و همدان به ترتیب 63، 46، 43 و 34 درصد بوده است.»

**بهبود وضعیت

رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی یادآور شد: «بررسی ها نشان می دهد که در مقایسه با سال آبی گذشته، خوشبختانه افزایش 18 درصدی بارندگی ها در کل کشور را داریم که البته در همین مقایسه با سال گذشته نیز استان هایی مانند یزد، خراسان جنوبی و اصفهان با کاهش 41، 19 و 12 درصدی روبه رو هستند.»

**شرایط دمایی کشور

فاتح درباره وضعیت دمایی کشور طی دو ماه اخیر گفت: «در تیرماه سال جاری و در مقایسه با شرایط دمایی بلندمدت تیرماه هریک از استان ها، شاهد افزایش دما در همه استان ها بودیم که این افزایش بین 1.2 تا 1.4 درجه سانتی گراد متغیر بود به گونه ای که برای کل کشور به افزایشی حدود 6 دهم درجه سانتی گراد منجر شد.

در ادامه و طی ماه مرداد نیز شرایط دمایی کشور به گونه ای بود که در اکثر استان ها شاهد گرم تر بودن مرداد امسال نسبت به شرایط طبیعی مرداد آنها بودیم که این افزایش دما به ویژه در استان های آذربایجــــان غربی، آذربایجان شرقی، بوشهر، زنجان و خوزستان مشهود بود. مجموعه کشور نیز حدود 0.3درجه سانتی گراد از شرایط طبیعی و بلندمدت مرداد ماه خود گرم تر بود که این افزایش دما باعث افزایش تبخیر و تعرق و افزایش نیاز آبی در کاربری های مختلف و فشار بیشتر بر منابع آبی کشور می شود.»

**بررسی خشکسالی هواشناسی در کشور

فاتح در ادامه به شرایط خشکسالی هواشناسی در کشور اشاره کرد و با بیان اینکه این شرایط به طور مستمر و پیوسته و از دو منظر کوتاه مدت و بلندمدت توسط سازمان هواشناسی کشور رصد می شود، افزود: «برمبنای شاخص های کوتاه مدت استان های غربی مانند ایلام، کرمانشاه، لرستان و همدان درگیر پدیده خشکسالی نبوده و حتی در مناطقی از آنها درجاتی از ترسالی خفیف و متوسط هم مشاهده می شود.»

او ادامه داد: «در مقابل و برمبنای همین شاخص پایش خشکسالی هواشناسی کوتاه مدت، بسیاری از مناطق مرکزی، شرقی و جنوبی کشور ازجمله استان های یزد، کرمان، اصفهان، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد، فارس، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، قم، تهران و مازندران درگیر درجاتی از خشکسالی های خفیف تا متوسط هستند.»

بررسی درصد مساحت تحت تاثیر خشکسالی های کوتاه مدت درمجموع کشور حاکی از آن است که حدود 49 درصد از مساحت کشور در وضعیت طبیعی، حدود 42 درصد از مساحت کشور در شرایط خشکسالی کوتاه مدت و حدود 9 درصد از مساحت کشور در شرایط ترسالی کوتاه مدت هستند.

رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی تاکید کرد: «از طرف دیگر بررسی شرایط بلندمدت خشکسالی هواشناسی در کشور حاکی از ماندگاری خشکسالی های انباشته شده قبلی در بسیاری از مناطق کشور است که برای جبران آن، نیاز به ماندگاری طولانی مدت شرایط مطلوب بارندگی و دما و تبخیر و تعرق در کشور است به طوری که وضعیت های مناسب این پارامترهای آب و هوایی طی یک یا دوسال، کفاف کمبود های انباشته شده چندین ساله را نخواهد داد.»

مطالعات نشان دهنده پایداری گستره های خشک در بسیاری از مناطق کشور است به طوری که می توان گفت که هیچ استانی در کشور وجود ندارد که شامل درجاتی از خشکسالی بلندمدت نباشد اگرچه این شرایط در برخی از مناطق کشور شدید تر و تا حد خشکسالی های بسیار شدید نیز مشاهده می شوند. او ادامه داد: «بررسی درصد مساحت تحت تاثیر خشکسالی های بلندمدت نیز در مجموع کشور حاکی است که حدود 24 درصد از مساحت کشور در وضعیت طبیعی، حدود 72 درصد از مساحت کشور در شرایط خشکسالی بلندمدت و حدود 4چهار درصد از مساحت کشور در شرایط ترسالی بلندمدت هستند.»

**پیش بینی ها چه می گویند

فاتح درباره پاییز سال 1395 تاکید کرد: «براساس مطالعات انجام شده در پژوهشکده اقلیم شناسی و بر مبنای خروجی مدل های مختلف پیش بینی فصلی، بارش های پاییز 95 با تاخیر آغاز شده و علاوه بر آن در برخی مناطق کشور نیز با کمبود 10 تا 20 درصدی نسبت به شرایط بلندمدت و مورد انتظار همراه است.» بنابراین با توجه به اینکه حدود 26 درصد از بارش های کشور در پاییز اتفاق می افتد (در برخی استان های دیم خیز نظیر کرمانشاه، همدان، لرستان، خوزستان و بوشهر این عدد به بیش از 30 درصد هم می رسد) و هرگونه اختلال در دریافت این مقدار می تواند مجموع بارش سالانه را با مشکل جدی مواجه سازد (حتی با نگاه خوشبینانه به زمستان و بهار آینده) باید مسئولان و دست اندرکاران مدیریت منابع آب کشور و همچنین آحاد مختلف مردم در بخش های مختلف اعم از کشاورزی، صنعت و شرب نسبت به این موضوع حساس باشند.

*منبع: روزنامه فرهیختگان