نقشه خوشه های صنعتی کشور برای اجرای طرح توسعه هر 3 سال یک بار تهیه و هرسال بروزرسانی می شود. تاکنون 388 خوشه صنعتی در کشور شناسایی شده که 112 مورد آن تکمیل شده است.
روزنامه صمت در گفت و گو با غلامرضا سلیمانی در صفحه شهرک های صنعتی با اشاره به اهمیت صنایع کوچک، نوشت: نقشه خوشه های صنعتی کشور برای اجرای طرح توسعه هر 3 سال یک بار تهیه و هرسال بروزرسانی می شود. تاکنون 388 خوشه صنعتی در کشور شناسایی شده که 112 مورد آن تکمیل شده است.
در این گفت و گو که در شماره شنبه 13 شهریور 1395 خورشیدی با معاون سازمان صنایع کوچک و شرکت شهرک های صنعتی ایران انتشار یافت، می خوانیم: از این تعداد 65 مورد به انتخاب تشکل فراگیر انجامیده و 64 کنسرسیوم نیز در حال تشکیل است که تاکنون 14 شرکت صادراتی به ثبت رسیده و 7 نماد تجاری ایجاد شده است. با وجود این، در گفت وگوی صمت با غلامرضا سلیمانی، معاون صنایع کوچک سازمان صنایع کوچک و شرکت شهرک های صنعتی ایران بر ادامه کار مشترک صنایع کوچک همراه با ارتقای رقابت در بازار تاکید شد. این در حالی است که اهمیت صنایع کوچک در کشور از ابتدای سال در راس امور قرار گرفته و به گفته سلیمانی، ایجاد 195هزار فرصت شغلی در قالب 6 برنامه در بخش صنایع کوچک تا پایان امسال در دستور کار دولت است.
این گفت وگو را می خوانید.
**تهیه و بروزرسانی نقشه کشوری خوشه های صنعتی چگونه است؟ تاکنون چه تعداد خوشه صنعتی قابل توسعه در کشور شناسایی شده و در چه مرحله ای قرار دارد؟
طرح تکمیل و توسعه خوشه های صنعتی در نخستین گام با شناسایی نقشه خوشه ها هر 3 سال یک بار تهیه می شود. سال گذشته نقشه کشوری خوشه های صنعتی بروزرسانی و 388 خوشه صنعتی قابل توسعه شناسایی شد، بنابراین تا 3 سال آینده برنامه ای برای روزآمدی نقشه خوشه های صنعتی نداریم.
از این تعداد 112 خوشه صنعتی به پایان برنامه توسعه ای رسیده که 65 مورد آن با انتخاب تشکل فراگیر به عنوان متولی توسعه انتخاب شده است و این تشکل های فراگیر برنامه های هرسال را به سازمان صنایع کوچک و شرکت شهرک های صنعتی ارائه می کنند. همچنین 750 عامل توسعه خوشه در این طرح آموزش دیده اند و اطلاعات این عوامل برای سایر دستگاه های اجرایی در منطقه قابل استفاده است.
خوشه های صنعتی شامل کسب وکارهایی است که در یک منطقه ظرفیت دارد یا دارای بازار منطقه ای بوده یا اینکه آن کسب وکار با روابط بین بنگاهی در یک منطقه فراگیر می شود. درواقع، اجرای طرح های توسعه خوشه های صنعتی کمک کننده در اجرای آمایش سرزمینی است زیرا با معرفی کسب وکارهای موفق می توان برای حمایت از آن برنامه ریزی کرد.
**طرح توسعه خوشه های صنعتی از چه عواملی تاثیر می پذیرد و چگونه اجرا می شود؟
برای انتخاب اجرای طرح توسعه از بین خوشه های شناسایی شده در منطقه به بررسی اطلاعات نیاز است به طوری که ممکن است در یک منطقه 20 تا 30 کسب و کار قابلیت توسعه خوشه ای داشته باشد اما هر کدام به نسبت اولویت در عوامل مختلف از جمله سطح کار اجتماعی یا فراگیری، تاثیرگذاری در اقتصاد منطقه، صادرات، تولید، اشتغالزایی و... دسته بندی و برای اجرای طرح توسعه ای آغاز می شود.
طرح توسعه ای خوشه نیز با قرارداد 3ساله با عامل خوشه که آموزش دیده است و زیر نظر شرکت شهرک های صنعتی استانی با برآورد هزینه ها آغاز می شود. کارگاه های آموزشی، تورهای صنعتی با حضور اعضا، شرکت در نمایشگاه های داخلی و خارجی، تبادل اطلاعات و... نیز ازجمله برنامه هایی است که عامل خوشه برگزار می کند.
طرح توسعه خوشه براساس رشته صنعت تعریف شده و برمبنای فعالیت بنگاه ها نیست. همچنین نقاط فشار و قوت در اجرای طرح توسعه خوشه از تمام زوایا بررسی می شود. پس از آن برنامه ای کلی و 3 ساله برای تقویت فعالیت واحدهای تولیدی این رشته صنعت تعریف می شود. هر سال این برنامه بروزرسانی و اطلاعات لازم نیز به آن افزوده می شود. به عنوان مثال، بررسی می شود که زعفران کاران خراسان شمالی، جنوبی و مرکزی از مزرعه تا بازار دارای چه نقاط فشار و قوتی هستند.
در تمام مراحل اجرای برنامه توسعه خوشه های صنعتی تلاش بر آن است تا اعضا 80درصد هزینه ها را تامین کرده و بقیه را به عنوان کمک هزینه از سازمان صنایع کوچک و شرکت شهرک های صنعتی دریافت کنند.
**هدف اصلی از اجرای طرح توسعه خوشه های صنعتی چیست؟ آیا کنسرسیوم های صادراتی صنایع کوچک در ادامه فعالیت های توسعه خوشه های صنعتی ایجاد می شود؟
در طراحی توسعه خوشه های صنعتی، ابتدا به دنبال خرید مشترک مواد اولیه، تامین مشترک ماشین آلات، استفاده از تحقیق و توسعه و آزمایشگاه مشترک، تولید و صادرات مشترک به منظور کاهش هزینه های تولید هستیم که منجر به رقابت پذیری در بازار خواهد شد.
بنابراین ارتقای توان صنایع کوچک و اعضای خوشه صنعتی در رقابت پذیری بازارهای داخلی و صادراتی هدف اصلی در اجرای طرح های توسعه ای خوشه های صنعتی است.
برخی از اعضای خوشه به منظور صادرات موفق و پایدار، قصد ایجاد کنسرسیوم های صادراتی دارند بنابراین با مطالعه ای که سال گذشته انجام شد، تصمیم گرفتیم برای خوشه های صنعتی که اجرای طرح توسعه آنها پایان یافته، کنسرسیوم های صادراتی تشکیل دهیم.
بازارهای صادراتی برای عمده محصولات صنایع کوچک، کشورهای عراق و افغانستان و به صورت سنتی است.
همچنین یک بازار مدرن در روسیه برای این محصولات بازگشایی شد که به دلیل حجم کم محصولات و نبود نشان تجاری واحد، مشکلات بسیاری به وجود آمد، بنابراین ایجاد کنسرسیوم های صادراتی با هدف مدیریت واحد برای صادرات محصولات اعضای خوشه های صنعتی در دستور کار قرار گرفت تا با هدف کار مشترک همراه با رقابت، حجم محصولات صادراتی افزایش یافته و براساس نیاز بازار تولید شود، همچنین نشان تجاری واحد برای اعضای خوشه تعیین شود تا بازارهای صادراتی از بین نرود و پایدار باشد.
**تاکنون چند کنسرسیوم صادراتی ایجاد شده و فعالیت آنها در چه مرحله ای قرار دارد؟ ضرورت ایجاد این کنسرسیوم ها چیست؟
ایجاد کنسرسیوم های صادراتی در یک طرح دو ساله از سال گذشته آغاز شده و در گام بعدی قرار است هلدینگ های صادراتی صنایع کوچک تشکیل شود. همچنین آخرین اقدامات انجام شده برای ایجاد دفتر مشترک تجاری ایران در روسیه به زودی در استان فارس اطلاع رسانی خواهد شد.
اکنون 64 کنسرسیوم در کشور در حال ایجاد است که تاکنون 14 شرکت در این زمینه به ثبت رسیده و 7 نماد تجاری ایجاد شده است. این کنسرسیوم ها در 8 مورد مربوط به فرآوری سنگ، 4 مورد مربوط به محصول خرما و دیگر موارد مربوط به فرش و پلاستیک است، از این رو، هر خوشه صنعتی در پایان طرح توسعه ای برای تشکیل کنسرسیوم های صادراتی اقدام می کند.
ارائه یک محصول مشخص اما دارای نام های تجاری متعدد در بازارهای صادراتی موجب از دست رفتن اعتماد مصرف کننده و حذف آن محصول از بازار می شود.
بنابراین در تلاشیم در قالب کنسرسیوم های صادراتی محصولات خوشه های صنعتی را با نام تجاری واحد اما با همکاری اعضای خوشه در تولید آن به بازارهای صادراتی ارسال کنیم. همچنین درنظر داریم سبد کالایی متشکل از انواع محصول مورد تقاضای مصرف کننده را با یک نام به بازارهای صادراتی عرضه کنیم که این طرح در صنایع غذایی قابلیت اجرایی بیشتری دارد.
اکنون کنسرسیوم صادراتی فرش ایرانی با یک نام تجاری اما با فعالیت 14 خوشه صنعتی در 14 استان، انواع مختلف از فرش های ایرانی را به بازارهای جهانی صادر می کند.
**هدف گذاری برای اشتغالزایی و کارآفرینی در صنایع کوچک چه بوده و از ابتدای سال چه اقداماتی در این زمینه انجام شده است؟
در مجموع، 6 طرح برای اشتغال 195هزار نفری در کشور به دولت ارائه شده است. کلیات این طرح ها تصویب شده و در صورت تامین منابع عملیاتی خواهد شد.
طرح ایجاد رونق در صنایع کوچک از ابتدای سال در کشور آغاز شده و تاکنون حدود 44هزار واحد صنعتی متقاضی دریافت تسهیلات هستند که بیش از نیمی از آنها به بخش کشاورزی مربوط می شود. با اجرای این طرح حدود 180هزار فرصت شغلی در صنایع کوچک و متوسط کشور ایجاد خواهد شد.
همچنین بنابر برنامه مجمع سازمان صنایع کوچک و شرکت شهرک های صنعتی ایران، حدود 20هزار فرصت شغلی با راه اندازی هزار واحد صنعتی تعطیل تا پایان سال ایجاد خواهد شد.
به بهره برداری رساندن 4هزار طرح صنعتی نیمه تمام نیز تا پایان سال برای 80هزار نفر اشتغال ایجاد خواهد کرد.
با وجود این، طرح اشتغال 50هزار نفری در واحدهای صنعتی کوچک دریافت کننده تسهیلات در قالب برنامه ششم توسعه نیز به دولت ارائه شده که بعد از تصویب دولت اجرایی خواهد شد تا هر سال در طول برنامه ششم توسعه عملیاتی شود.
در توسعه روستاها نیز برنامه شناسایی و حمایت از حلقه های گمشده به معاونت روستایی رییس جمهوری ارائه شده که در صورت عملیاتی شدن حدود 47هزار فرصت شغلی در کشور ایجاد خواهد کرد.
منابع صندوق توسعه ملی و کمک های فنی و اعتباری دو منبع تامین مالی برای اجرای این طرح ها است. امیدواریم با وجود داشتن ردیف قانون بودجه ای در امسال این منابع مالی اختصاص یابد.
کارآفرینی و ایجاد اشتغال پایدار در توسعه و حمایت از صنایع کوچک تحقق می یابد که این امر بدون تامین منابع مالی از سوی دولت امکان پذیر نخواهد بود.
**از ابتدای سال بحث صنایع کوچک کشور در مرکز اطلاع رسانی این سازمان مطرح بوده است. اکنون با گذشته حدود نیمی از سال، چه خبر جدیدی برای صنعتگران و کارکنان در این بخش دارید؟
اهمیت صنایع کوچک در امسال در راس امور کشور بوده است که امیدواریم صنایع کوچک در مرکز اهمیت قرار گیرد و بتوانیم در فضای ایجاد شده اقدامات نهادی را انجام دهیم. صنایع کوچک موتور محرک اقتصاد کشور است اما نباید فراموش کنیم که این صنایع به تنهایی رقابت پذیر نبوده و باید در کنار هم جمع باشند و شهرک های صنعتی به منظور گرد هم آمدن صنایع کوچک ایجاد شده است. همچنین صنایع بزرگ باید زنجیره تامین در صنایع کوچک را شکل دهد.
بنابراین در تلاشیم تا نهادهای ویژه ای با محوریت بخش خصوصی برای توسعه و حمایت از صنایع کوچک تشکیل شود.
همچنین درپی طراحی مدلی برای توسعه صنایع کوچک هستیم که جدا از سیاست های راهبردی صنعت است زیرا نیاز است صنایع کوچک جزئی تر بررسی شود. یکی از نمونه های آن استفاده از ظرفیت بورس کالا و راهیابی صنایع کوچک به بورس و بازار سرمایه است.
برای انجام این امر رشته صنعت های دارای ظرفیت کارآفرینی و بازار مصرف شناسایی شده که یک مورد آن پوشاک است اما برای تحقق آن، لازم است از قاچاق پوشاک جلوگیری شود. همچنین باید بدانیم که طراحی آن جدای از تولید است. آموزش، فروش و تامین مواد اولیه نیز باید از تولید جدا باشد و تولیدکننده فقط به امور تولید بپردازد. در مجموع ماکت برنامه برای توسعه این رشته صنعت ها باید از سوی خود ذی نفعان تهیه شود. اما مهم آن است که فعالان پوشاک کنار هم قرار گیرند و با مشارکت در تهیه برنامه در تولید و توسعه این صنعت به رقابت بپردازند. مالک صنایع کوچک، بخش خصوصی است اما در بازار باید با صنایع بزرگ، که متولی آن بخش دولتی است، رقابت کند؛ بنابراین برای توسعه صنایع کوچک باید بازار از انحصار خارج شود. در دنیا صنایع کوچک بانک محور بوده و 70درصد از فعالیت های مربوط به صورت مشاوره ای و 30درصد نقدی انجام می شود.
*منبع: روزنامه صمت
نظر شما
