داعش بر لبه پرتگاه عمیقی قرار گرفته، هر لحظه ممکن است سقوط کند. دیگر تصاویر مردان نقاب پوش درحالی که فاتحانه پرچم های سیاه داعش را بر فراز سرزمین های تحت تصرفشان می چرخانند، کمتر دیده می شود.
روزنامه فرهیختگان در صفحه جهان به فروپاشی تدریجی داعش پرداخت و نوشت: داعش بر لبه پرتگاه عمیقی قرار گرفته، هر لحظه ممکن است سقوط کند. دیگر تصاویر مردان نقاب پوش درحالی که فاتحانه پرچم های سیاه داعش را بر فراز سرزمین های تحت تصرفشان می چرخانند، کمتر دیده می شود.
در این گزارش که در شماره دوشنبه 25 مرداد 1395 خورشیدی انتشار یافت، می خوانیم: ورق برگشته، حالا فرار داعش تیتر یک بسیاری از رسانه های دنیا است. نشانه های فروپاشی این تشکل تروریستی روزبه روز پر رنگ تر می شود. سرزمین هایی که بغدادی، خلیفه خودخوانده روزی باد بر گلو انداخته و از آنها تحت عنوان بخشی از قلمروی خلافت خودخوانده اش یاد می کرد، یک به یک آزاد می شوند.
آزادی منبج، شهری استراتژیک واقع در شمال شرق سوریه عرصه را بر این گروه تروریستی تنگ تر کرد. البته این اولین شکست داعش نبود. از نیمه دوم سال گذشته بخت به داعش پشت کرد. زنجیره ای از شکست ها در عراق، از دست دادن شهرهایی چون رمادی، تکریت و فلوجه، داعش را در سراشیبی تیزی قرار داد. حالا این گروه تروریستی بیش از 40درصد از قلمرویش در عراق را از دست داده است. از دست دادن منبج آن هم پس از پالمیرا، حضور داعش در سوریه را هم به شکل چشمگیری کاهش داده است. مجموعه این شکست ها برای این گروه تروریستی هم به لحاظ ژئوپلیتیکی هم اقتصادی چالش های جدی را ایجاد کرده است. توان مالی داعش کاهش یافته است.
این گروه دیگر به راحتی نمی تواند داوطلبان خارجی را جذب کرده، به نیروهایش حقوق مکفی پرداخت کند و حتی تسلیحات نیمه پیشرفته در اختیار نظامیانش قرار دهد. محبوبیت داعش هم کاهش یافته است، این حقیقتی است که داده های مرکز تحقیقات پیو در اختیارمان قرار داده است. براساس نتایج نظرسنجی که توسط این موسسه در سال 2015 انجام شد، 99درصد لبنانی ها، 94درصد اردنی ها، 66 درصد مردم نیجریه، 79 درصد مردم اندونزی، و 73درصد ترک ها نفرتشان را از داعش اعلام کرده اند.
آمارهای مربوط به سال 2016 هم نشان از افزایش تنفر جوانان عرب از این گروه تروریستی است. بیش از 50درصد عرب ها بر این باورند که داعش قادر به برپایی خلافت خودخوانده اش نیست و چیزی نمانده در نطفه خفه شود. دو سال پیش، یعنی زمانی که ماشین فولادین داعش بخش های مختلف خاورمیانه را یک به یک در می نوردید، پایگاه هایش را بنا کرده و پرچمش را بر فراز آنها قرار می داد، آیا کسی مرگ تدریجی هیولای داعش را تصور می کرد؟
**فتوحاتی که از دست رفت
لیست شکست های داعش پر شده است، شکست هایی که از نیمه دوم سال 2015 آغاز شد و هر دم گستره قلمروی این گروه تروریستی را کاهش داد. داعش تلخ ترین شکست ها را در عراق و سوریه تجربه کرد، هرچند برخی از سرزمین های تحت تصرفش در آفریقا را هم از دست داد. از دست دادن تکریت، رمادی و فلوجه در عراق و تل ابیض و کوبانی در سوریه کمر داعش را شکست و تسلطش بر گذرگاه های استراتژیک را تضعیف کرد. در ادامه به مهم ترین شکست های داعش از سال 2015 در عراق، سوریه و لیبی اشاره می کنیم.
**عراق
تکریت، مرکز استان صلاح الدین عراق، شهری که به لحاظ استراتژیکی برای داعش با اهمیت بود، داعش یکی از تلخ ترین شکست هایش را در این منطقه تجربه کرد، شکستی که خلیفه خودخوانده خود به آن اعتراف کرد. حفظ این منطقه برای تروریست ها آنقدر مهم بود که فرماندهان این داعش آن دسته از اعضای خود را که از صحنه جنگ فرار می کردند را به جوخه های اعدام سپردند یا سر از تنشان جدا کردند.
همیشه از تکریت تحت عنوان قلب بدنه تروریست های داعش یاد می شد، قلبی که در 31 مارس 2015 توسط ارتش عراق از حرکت ایستاد. سقوط تکریت برای داعش به معنای سقوط آخرین قلعه این گروه تروریستی در استان صلاح الدین محسوب می شد، استانی که در میانه دو منطقه الانبار و نینوا واقع شده است.
این شکست طبیعتا تاثیر زیادی روی وضعیت داعش در انبار و نینوا برجای گذاشت. تکریت از منظر اقتصادی هم برای داعش با اهمیت بود. وجود میادین نفتی به این گروه تروریستی فرصت می داد تا با استخراج نفت پشتوانه مالی شان را قوی تر کنند و هم با افراد با نفوذ منطقه و کشورهای خارجی ارتباط داشته باشند.
شنگال، منطقه ای عمدتا کردنشین که در 149کیلومتری موصل قرار دارد. آگوست 2014 داعش توانست نیروهای پیشمرگه کرد را عقب رانده و کنترل این شهر را به دست بگیرد. شنگال برای داعش بسیار با اهمیت بود، چراکه این منطقه در مسیر رقه و موصل قرار داشت و در نتیجه این گروه تروریستی به راحتی می توانستند از آن برای ارسال تسلیحاتش استفاده کند. با این حال در 13 نوامبر 2015، پیشمرگه های کرد طی عملیاتی موسوم «عصبانیت ملک طاووس» توانستند شنگال را از چنگال داعش خارج کنند. با سقوط شنگال، وضعیت داعش در موصل خطرناک شد و این گروه در مرزهای عراق و سوریه از سه طرف تحت محاصره قرار گرفت.
رمادی، یکی از شهرهای استان الانبار که گروه تروریستی داعش در سال 2014 آن را اشغال کرد. رمادی برای داعش به لحاظ ژئوپلیتیکی بسیار با اهمیت بود، چراکه این منطقه به بغداد نزدیک است و داعش می توانست با حضورش در رمادی ارتش عراق را تحت فشار قرار دهد، اهرمی که 9فوریه 2016 آن را از دست داد. از منظری دیگر الانبار در حقیقت حلقه ارتباطی میان عراق، سوریه و اردن محسوب می شد و به تروریست های داعش این امکان را می داد تا با استفاده از این مثلث استراتژیکی استفاده کرده و برای گسترش قلمروی خلافت خودخوانده شان خیز بردارند. به طور کلی رمادی حتی برای ارتش عراق نیز بسیار با اهمیت بود، هم از منظر ژئوپلیتیکی و هم استراتژیکی.
فلوجه، شهری واقع در استان الانبار، 69کیلومتری بغداد. این شهر در حقیقت دروازه ای برای ورود اعضای داعش به بغداد و سایر استان های شیعه نشین عراق محسوب می شد. شاید به همین دلیل بود که این گروه تروریستی بارها از فلوجه به عنوان اصلی ترین پایگاهش یاد کرد. ارتش عراق نیز از فلوجه تحت عنوان سر مار یاد می کرد، چراکه در نزدیکی پایتخت عراق و سایر شهرهای شیعه نشین عراق قرار دارد. ارتش عراق 26 ژوئن 2016 توانستند سر مار را از چنگال داعش خارج کند، یعنی دومین شهر بزرگ استان الانبار و پایگاه استراتژیک داعش در عراق.
**سوریه
عین العرب یا همان کوبانی، منطقه ای واقع در مرز ترکیه و سوریه و سومین شهر کردنشین سوریه که سقوطش به دست داعش به معنای تسلط این گروه تروریستی بر یک نوار مرزی طولانی میان ترکیه و سوریه قلمداد می شد. آزادسازی کوبانی چهارماه طول کشید و سرانجام نیروهای کرد سوریه در 26 ژانویه 2015توانستند کوبانی را کاملا آزاد کنند. شکست داعش در این منطقه برای داعش هم تلخ بود و هم سنگین.
تل ابیض، گلوگاهی در مسیر میان ترکیه و رقه. منطقه ای که برای داعش با اهمیت بود چراکه از آن به عنوان مسیری برای نقل و انتقال جنگجویانش و تسلیحات مورد استفاده اعضایش استفاده می کرد. از منظر دیگر، تل ابیض دروازه ورود به رقه نیز محسوب می شود. شهری که کماکان از آن تحت عنوان پایتخت گروه تروریستی داعش یاد می شود. با این حال پیشمرگه های کرد طی چند روز نبرد سنگین در اواسط ژوئن 2015توانستند این منطقه را آزاد کرده و شکست سنگین دیگری را در کارنامه داعش ثبت کنند.
پالمیرا، شهری واقع در میان دو منطقه حمص و دیرالزور. پس از تصرف پالمیرا برخی گفتند نیمی از سوریه در اختیار داعش قرار گرفت. پالمیرا به لحاظ نمادین نیز برای داعش با اهمیت بود. شهر تاریخی که روزی مامن قدرتمندترین امپراتوری های خاورمیانه بوده، به دست گروهی افتاد که سودای خلافت را در سر می پروراندند. با این حال ارتش سوریه با حمایت جنگنده های روسیه در 12 آگوست 2016 توانست کنترل این شهر تاریخی را در دست گرفته و داعش را شکست دهند.
**لیبی
سرت، جزیره ای که به اصلی ترین پایگاه گروه تروریستی داعش در لیبی تبدیل شد اما ارتش لیبی در 9 ژوئن 2016 پس از چند روز نبرد تن به تن با تروریست های داعش توانست مقدمات آزادسازی اش را فراهم کند. آزادسازی سرت به دلیل عملیات انتحاری اعضای داعش در ابتدا با کندی پیش رفت اما درنهایت ارتش لیبی وابسته به دولت موقت وفاق ملی طی عملیاتی موسوم به « بنیان المرصوص» و با تکیه بر جنگنده های آمریکایی توانست داعش را در این شبه جزیره کلیدی لیبی شکست دهد.
**آینده بعد از داعش
به تدریج پرچم های سیاه داعش از فراز پایگاه ها و مقرهای نظامی این گروه به پایین کشیده می شوند، پرچم هایی که زمانی افراشته شدنش، مرگ مردم آن سرزمین را رقم می زد. هیولایی که زمانی تحلیلگران نیز آن را شکست ناپذیر تصور می کردند حالا تقریبا به نفس نفس افتاده است. شکست منبج ضربه جدی را بر پیکره پاره پاره داعش وارد کرد و موجب شد بسیاری به آینده پس از داعش بیندیشند. تحلیلگرانی چون جابی واریک و سعود مکنت از آینده پس از داعش می ترسند، به باور آنها این گروه تروریستی فارغ از تمامی خطاها، برای کسانی که تشنه قدرت هستند مدینه فاضله ای را ترسیم کرد، مدینه ای که خود نتوانست آن را بسازد، اما فکر ساختنش مطمئنا دغدغه وارثانش خواهد شد.
پاتریک کوک بورن در مورد آینده پس از داعش به گونه ای دیگر می اندیشد. به باور وی چشم انداز غرب پس از شکست داعش در خاورمیانه و آفریقا تیره خواهد بود. او می گوید: «غروب داعش در خاورمیانه آغازی برای این گروه تروریستی در اروپا خواهد بود. این بار بخش دیگری از جهان زیر چرخ های این ماشین بی رحم له شده و درهم شکسته خواهد شد.»
*منبع: روزنامه فرهیختگان
نظر شما
