آنچه در بازار نفت و انرژی گذشت

رساندن تولید نفت به سطح پیش از تحریم، برنامه‌هایی برای صادرات گاز، خوراک پتروشیمی، سیراف، ستاره خلیج فارس و پارس جنوبی، راس برنامه های وزارت نفت در دوازده ماه سال گذشته بود، اما زنگنه به کدام یک از وعده‌هایی که در ابتدای این سال داده بود عمل کرد و کدام‌ها به سال 1395 محول شد؟

وزیر نفت از اصرارش بر رساندن سقف تولید به میزان تولید نفت خام پیش از اعمال تحریم‌های بین‌المللی کوتاه نمی‌آید و نه حاضر است به خاطر آن با اوپک معامله کند و نه به گفته خودش از کسی اجازه می‌خواهد. این وعده‌ای بود که زنگنه در ابتدای سال و دستیابی به توافق اولیه هسته‌ای داده بود و پس از آن در هر نشست بر آن تاکید داشت.

ایران درسال 2010 روزانه بیش از سه میلیون و 700 هزار بشکه نفت خام تولید می‌کرد. این رقم طی سال‌های تحریم به تدریج کاهش یافت تا به دو میلیون و 766 هزار بشکه در روز در سال 2014 رسید، اما کاهش یک میلیون بشکه‌ای صادرات نفت باعث شد یکی از اهداف وزارت نفت برای دوران پساتحریم جبران این عقب افتادگی باشد. به این ترتیب اطلاعات حاصل از منابع دست دوم اوپک نشان می‌دهد که تولید نفت خام در ایران در سال گذشته میلادی روندی صعودی را در پیش گرفت تا در نخستین ماه سال جاری میلادی به مرز سه میلیون بشکه رسیده و رقم دو میلیون و 925 هزار بشکه را نشان دهد.

با این حال، با وجود وعده وزیر نفت مبنی بر افزایش 500 هزار بشکه‌ای تولید طی یک ماه از برداشته شدن تحریم‌ها و گذشت حدود پنج ماه از فرجام برجام، هنوز بخش عمده‌ای از سقوط تولید نفت خام ایران جبران نشده است.

بنابراین وعده ابتدای سال وزیر نفت با توجه به توافق اولیه مبنی بر رساندن سطح تولید به میزان پیش از تحریم‌ها را می‌توان در آن دسته از وعده‌هایی قرار داد که با توجه به روند اجرای برجام به زمان بلندتری نیاز دارد. البته ایران در این مسیر گام برداشته و در قدم‌های ابتدایی کار است.

نفت اما تنها برنامه زنگنه نیست. گاز نیز از بحث تولید گرفته تا مقاصد جدید صادراتی در این اولویت‌ها است. یکی از مهمترین مباحث حوزه گاز ایران میدان مشترک گازی پارس جنوبی است؛ طرحی که می‌توان گفت مطابق با پیش‌بینی زنگنه پیش‌رفت.

زنگنه در ابتدای سال وعده داده بود که تا انتهای سال فازهای ١٥ و ١٦ و ١٧ و ١٨ پارس جنوبی به پایان می‌رسد، سال 1394 کار فازهای 17 و 18 به پایان رسید و قرار شد پالایشگاه این دو فاز نیز تا خرداد سال 1395 افتتاح شود و فاز 15 و 16 نیز با حضور ریس جمهور افتتاح شد.

اما صادرات بخش دیگری از برنامه‌های نود و چهاری دولت در حوزه گاز بود. ایران که دارای دومین ذخایر بزرگ گازی در دنیا است باید پس از افزایش تولید به فکر صادراتی باشد که سال‌ها از بازار آن جا مانده است.

همسایه‌ها با توجه به قیمت‌های پایین گاز مقاصد اولویت‌دار ایران برای صادراتند. ترکیه با ایران قرارداد دارد و سال‌هاست اگرچه نه چندان زیاد اما مشتری گاز ایران است. پاکستان با ایران قراردادی دارد که اگرچه هر دو طرف می‌گویند به آن پایبندند، اما پاکستان حاضر نشده قدمی برای آن بردارد و هنوز ذره‌ای گاز از ایران نخریده است.

اما عراق کشوری بود که زنگنه پیش‌بینی کرد تا انتهای سال 1394 خریدار گاز ایران شود. البته مذاکراتی صورت گرفته و قرار است بغداد و بصره مقصد گاز ایران شوند. اگرچه هنوز قراردادی بسته نشده است و صادراتی آغاز نشده اما به نظر می‌رسد مذاکرات نهایی است و به گفته مدیرعامل شرکت ملی صادرات گاز ابتدای سال آینده قرارداد صادرات گاز به بغداد وارد فاز اجرا می‌شود و پس از آن بصره در صف خرید گاز قرار خواهد گرفت.

البته برنامه‌های صادرات گاز ایران از پیش‌بینی زنگنه نیز فراتر رفته و قرار است ایران به گرجستان و عمان نیز صادراتش را آغاز کند، بنابراین آغاز صادرات گاز به عراق را می‌توان از برنامه‌های وزارت نفت دانست که به عمل نزدیک شده‌اند.

اما ستاره خلیج فارس قرار نیست نمره قبولی بگیرد. پالایشگاهی که قرار بود فاز اول آن امسال وارد مدار تولید شده و ایران را از خرید گاز بی‌نیاز کند و البته در سال‌های آتی کشور را به یکی از صادرکننده‌گان بنزین تبدیل کند، اما این طرح از تقویم سال 1394 جاماند و به سال 1395 موکول شد.

آغاز عملیات اجرایی مجموعه پالایشگاهی فراگیر سیراف نیز از دیگر قول‌های آغاز سال زنگنه بود که کلنگ زنی و آغاز عملیات با حضور معاون اول رییس جمهور صورت گرفت.