بانکداری ایرانی – ولیالله سیف، رییسکل بانک مرکزی ، در پنجمین همایش سیاستهای پولی و چالشهای بانکداری و تولید با اشاره به تنگاه های مالی بانکها ، در خصوص بدهیهای دولت به شبکه بانکی گفت بدهی دولت به بانکها بالا بوده ولی اختلافنظرهای در رابطه با میزان بدهیهای دولت به بانکها وجود دارد، سازمان مدیریت معتقد است که بانکها 60 هزار میلیارد تومان از دولت طلب دارند. این در حالی است که ترازنامه بانکها نشان میدهد این بدهی تا 110 هزار میلیارد تومان میرسد.
در همین رابطه وزیر راه دولت یازدهم در همین همایش اعلام کرد که بر اساس آخرین آمارهای ارائهشده، بدهی مستقیم دولت به یک تریلیون و 960 هزار ریال (196 هزار میلیارد تومان) رسیده و بدهی شرکتهای دولتی نیز هماکنون یک تریلیون و 840 میلیارد ریال (184 هزار میلیارد تومان) است. وی گفت: با احتساب بدهی یک تریلیون و 600 هزار میلیارد ریالی (160 هزار میلیارد تومانی) شرکت نفت، مجموع بدهیهای دولت به بیش از پنج تریلیون و 400 هزار میلیارد ریال (540 هزار میلیارد تومان) میرسد که برابر با 50 درصد تولید ناخالص داخلی ایران است.
با توجه به این شرایط دولت در سال 95 با مشکلات یادی روبرو خواهد شد و بهتبع آن بانکها نیز بهعنوان طلبکاران دولت با مشکلاتی روبرو میشوند. دولت برای پرداخت بدهی خود به پیمانکاران و طلبکاران، تصمیم دارد در سال 95 حدود 40هزار میلیارد تومان اوراق منتشر کند این روش از تأمین مالی میتواند به رد دیون دولت از بانکها و دیگر طلبکاران دولت کمک کند اما با توجه به مبالغ بدهی دولت به طلبکاران خود این رقم بسیار ناچیز بوده و نشاندهنده عدم توانایی دولت در پرداخت بدهی خود است بنابراین کارشناسان به دولت پیشنهاد میدهند که با انتشار انواع اوراق مانند اسناد خزانه بدهی خود را به حداقل برساند دولت در ماههای اخیر با انتشار اوراق اسناد خزانه توانست بخش بزرگی از بدهی خود به پیمانکاران را تسویه کند بنابراین کارشناسان برای تأمین مالی دولت و زیرمجموعههای صنعتی و غیر صنعتی آن چند روش را به دولت پیشنهاد میدهند که عبارتاند از : اسناد خزانه اسلامی ، اوراق مشارکت ، اوراق صکوک ( اوراق بهادار مبتنی بر دارایی، با درآمد ثابت یا متغیر، قابل معامله در بازار ثانویه و مبتنی بر اصول شریعت است که خود دارایی، دارای ارزش بوده و سودآوری آن از طریق فعالیتهای سفتهبازان و سوداگران نشئت نمیگیرد. اصطلاح «صکوک» برگرفته از واژه عربی صک به معنای چک، نوشته بدهکار، سفته و قبض بدهی است و معمولاً زیرمجموعه «اوراق قرضه اسلامی» تعریف میشود.) صکوک استصناع ( در اصطلاح فقهی و حقوقی، استصناع قراردادی است که بهموجب آنیکی از طرفین قرارداد، در مقابل مبلغی معین، ساخت و تحویل چیز مشخصی را در زمان معین نسبت بهطرف دیگر به عهده میگیرد.) صکوک مرابحه ( اوراق بهادار با نام قابل نقل و انتقال است که نشان دهنده مالکیت مشاع دارنده آن در دارایی مالی (طلب)است که بر اساس قرارداد مرابحه حاصل شده است. ) صکوک اجاره (اوراق بهاداری است که دارنده آن به صورت مشاع، مالک بخشی از دارایی است که منافع آن بر اساس قرارداد اجاره به مصرف کننده یا بانی واگذار شده است. به بیان دیگر در این نوع صکوک، یک دارایی ملموس موجود اجاره شده موضوع انتشار قرارداد قرار می گیردو دارندگان این اوراق (سرمایه گذاران) مالک سهمی از دارایی و درآمدهای مرتبط آن هستند. )