اعتبار این گفته که: «ابریشم» در چین، شش قرن پیش تر از ایران شناخته شده بود.احتمالا به اندازه اعتبار داستان حضور «مانی» در نگارخانه ی چین و ماجرای نقاشی حوض آب برای آزمون هنرآموزان در زمان واقعه است.
الف- اما 'راه ابریشم' درایت است و پدیده ای ملموس در تاریخ ملل مرتبط. راهی به طول بیش از هشت هزار کیلومتر، رشته ای برای پیوند پنج تمدن بزرگ تاریخ باستان – چین، هند، ایران، مصر و روم - و انتشار باورها، آئین ها، دانش و فرهنگ مردمان در اقصای جهان.
ب- بنا به نوشته ها، رومیان نخستین بار ابریشم را در اواخر قرن دوم پیش از میلاد در تعاملات( پیکارها و مراودات) با ایرانیان شناختند تجارت شرقی- غربی این کالای لطیف گران بها پس از آن بوده است. ایران، میانی ترین و به همان تعبیر تاریخی- پل ارتباطی شرق و غرب- و مهم ترین و حساس ترین بخش زنجیره ی این تجارت پر سود و گسترده را تشکیل می داد.
برای قریب به 18سده، راه ابریشم در رشته ی اقتصاد بازرگانی جهانیان، نقش موثر داشته است. با ظهور صنعت ماشین، و شتاب فناورهای نوین از قرن 19 به بعد، این پدیده تاریخی، کمرنگ و بتدریج به طاق نسیان گذاشته شد.
ج- اکنون دو دهه است که دو سازمان فرهنگی و اقتصادی زیر مجموعه ی سازمان ملل( یونسکو و سازمان جهانی جهانگردی) با رویکرد فرهنگی و اقتصادی، احیای راه تاریخی ابریشم را با توجه به اثرات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی آن در معادلات و تعاملات جهانی، نقش آن در گفتگوی فرهنگ ها و تمدن ها، بسترسازی صلح پایدار و ثبات و همزیستی مسالمت آمیز ملت ها، شکوفائی اقتصادی به ویژه از طریق توسعه صنعت پاک (سپید)گردشگری و رونق اقتصادی جوامع محلی و ملی در کشورهای مسیر و سطح بین المللی، نشر دانش و هنر و فرهنگ، سنن، آداب و آئین ها از طریق دیدارهای چهره به چهره، عرضه ی صنایع دستی، کالاهای فرهنگی و هنری در فرایند گردشگری،و... در دستور کار دارد.
نشست های متعددی برگزار، و توافقنامه ها و تفاهم نامه های چندی نیز در این خصوص بین سازمان جهانی جهانگردی و کشورها، امضاء شده است. یک کارگروه تخصصی نیز در این خصوص تشکیل و فعال است که جلسه ی آتی آن، اوایل سال آینده در ایران برگزار خواهد شد.
د- برخی کشورها از جمله چین، علاوه بر نگرش فرهنگی – اقتصادی به راه ابریشم، نگرش ژئوپولیتیک نیز به این پدیده دارند. چین با ابتکار طرح: 'کمربند اقتصادی راه ابریشم' و 'جاده دریائی ابریشم'، اقدامات گسترده ای را برای سرمایه گذاری در کشورهای مسیر آغاز کرده است. از نظر مسوولان چین، راه ابریشم علاوه بر شکوفائی اقتصادی و ' تقویت همکاری های سودمند دو جانبه با آسیا و جهان' و ' تامین سود دو جانبه و پیشرفت برد- برد' ، در تنظیم روابط قدرت جهانی مهم است و ازاین طریق با: 'گشایش درهای جهان به روی چین'، پایگاه و جایگاه قدرت سیاسی واقتصادی اش را در بخش استراتژیک جهانی- عرصه ای مشتمل بر 60 درصد جمعیت و30درصد اقتصاد جهان و مرتبط با شصت کشور- تحکیم خواهد کرد.
چین در قالب طرح کمربند اقتصادی راه ابریشم وجاده ابریشم دریایی، با امضاء یادداشت تفاهم با پاکستان، متعهد به حدود پنجاه میلیارد دلار سرمایه گذاری در توسعه زیرساخت های ریلی، زمینی، هوائی، بنادر و گسترش ارتباطات آن کشور شده است. همچنین در نشست کشورهای اپک در 2014 اعلام کرد مبلغ 40 میلیارد دلار بودجه برای صندوق جاده ابریشم اختصاص داده است.
ه- در ایران، احیای راه ابریشم، از ابعاد گوناگون اهمیت دارد.
به حیث بین المللی، در بازیابی جایگاه تاریخی هویت ایرانی – اسلامی ارزشمند است. ایران، کشور هزاره های تمدن، برای گردشگران جهان جذاب و دیدنی است. به لحاظ پیوستگی فرهنگی، بخش اعظم کشورهای مسیر راه ابریشم، گستره جغرافیای فرهنگی ایران است.
فرهنگ و زبان فارسی از شمال شرقی چین تا مصر، امروز هم علاقمندان خاص خود را داراست. هنوز هم فارسی زبانان و دوست داران زبان فارسی، پنج کتاب را می خوانند. هنوز هم شکوه و عظمت تاریخی ایران، در دورترین نقاط گستره کشورهای مسیر هشت هزار کیلومتری راه ابریشم، در اذهان و اندیشه های مردمان بر جاست.
به لحاظ حوزه سیاسی و روابط بین الملل، تردد گردشگران از این مسیر و بازسازی نقش پل ارتباطی شرق و غرب، موقعیت و اثرگذاری ایران را در معادلات جهانی برجسته تر و پر رنگ تر خواهد کرد. بعلاوه با امکان شناخت بهتر و بیش تر ایران برای جهانگردان، واقعیت گفتمان و فرهنگ ایرانی تبیین و پیام صلح و دوستی و مهر ایرانیان، روشنتر تنین انداز خواهد شد.
از حیث اقتصادی، همانگونه که سازمان جهانی جهانگردی برآورد می کند در توسعه صنعت گردشگری بسیار مهم و کارکرد افزاینده خواهد داشت. و سهم کشورهای مسیر را از درآمد گردشگری در سطح چشمگیری خواهد افزود.
در بعد محلی و ملی، شهرهایی که با توجه به مسیرهای تاریخی راه ابریشم، در این طرح مرتبط اند: مشهد، یزد ، سمنان، اصفهان، شیراز، تهران(ری)، قزوین، زنجان، تبریز، ارومیه، کرمانشاه و... و همچنین شهرهای حاشیه خلیج فارس در بحث راه دریایی، در واقع، معرف و نماد فرهنگی ایرانی هستند.
بعلاوه با راه اندازی مراکزی در مسیر و در محل جاذبه های فرهنگی و یا با احیای شانیت مراکز علمی و فرهنگی گذشته برخی شهرهای این مسیر، می توان به دکترین 'گفتگوی فرهنگ ها و تمدن ها'، عینیت بخشید.
توسعه صنعت گردشگری، افزایش درآمد ملی، اشتغال زایی در سطح کلان و رونق کسب و کار در بعد محلی و شکوفایی زندگی مردمان شهرها و آبادی های مسیر، احیاء و بازسازی بناها و آثار فرهنگی تاریخی، توسعه زیرساخت ها، احداث و ایجاد تاسیسات مورد نیاز، علاوه بر بعد اقتصادی، به تغییر اساسی چهره مناطق کمک کرده و نقاط مسیر را از بن بست و فراموشی خارج می کند. همچنین با تردد گردشگران، پیوند و تعامل این مناطق با دنیای بزرگتر فراهم می شود.
و- سند توسعه گردشگری راه ابریشم در دست تدوین است. بدون شک این مسیر ازابعاد مختلف فرهنگی، تاریخی، اجتماعی و اقتصادی، جاذب گردشگران زیادی خواهد بود.
سرمایه گذاری مناسب با مشارکت بخش خصوصی و نیز جذب سرمایه گذاری خارجی، تامین زیرساخت ها متناسب با استانداردهای جهانی در موقعیت جاذبه های گردشگری، تسهیل بستر حقوقی تردد گردشگران خارجی در مبادی ورودی و خروجی، سرمایه گذاری در خصوص تربیت نیروی متخصص مرتبط اعم: از راهنمایان گردشگری، دست اندرکاران، جوامع محلی، صنوف مختلف خدمات گردشگری، حتی مجامع علمی و تخصصی و... برای تبیین صحیح گذشته و کارکرد جاده ابریشم و حقیقت قرهنگی اجتماعی ایسران دیثروز و امروز، در تحقق اهداف صنعت گردشگری منطبق با سند چشم انداز 1404و سیاست های برنامه ششم توسعه، بسیار کارساز و مهم است.
این همه منوط به این است که طرح توسعه گردشگری راه ابریشم در همه ابعاد مورد نظر، طی برنامه ششم اجرایی و به ثمر برسد. باید همپای کشورهای پیشتاز در این طرح، و با اقدام بموقع و لازم، از فرصت پیش آمده در این برهه تاریخی بهره مناسب برد. باید همچنان بر شانه تمدن ها ایستاد./عصراقتصاد
نظر شما
