عملکرد صنعت پتروشیمی بدلیل ارتباط تنگاتنگ با صنایع دیگر هم چون صنایع غذایی از بسته بندی گرفته تا به نوعی در صنعت توریسم در بازار سرمایه بخوبی قابل مشاهده است.
هم اکنون 17 شرکت پتروشیمی از میان 30 شرکت شیمیایی در بازار بورس و فرابورس حضور دارند.
ارزش بازار صنعت پتروشیمی در خرداد ماه امسال به 643 هزار و 934 میلیارد و 589 میلیون ریال رسید و صنایع پتروشیمی خلیج فارس، شرکت پتروشیمی مبین و پتروشیمی تامین جزو شرکت های فعال تر بورس اوراق بهادار در بهار امسال بودند و تاکنون پتروشیمی ها در جمع شرکتهای پرمتقاضی بازار حضور دارند.
نوار قلب این صنعت تپنده ایرانی طی معاملات سه سال اخیر با نوسانات شدیدی همراه بوده است تا جاییکه در سال 1391 بدلیل بروز ابهاماتی در مورد زمان اجرای مرحله دوم قانون هدفمندی و نرخ دلار در بودجه، سهام این شرکت ها و در نتیجه شاخص بورس با افت روبرو شد.
در آن سال حدود 16 درصد از ارزش روز بازار سهام کشور در اختیار سومین صنعت پرمتقاضی پس از بانک و خودرو بود. این درحالی بود که برای شرکت های پتروشیمی در سال 1391 پیش بینی سودآوری بهتری نسبت به سال 1390 اعلام شد بطوریکه در پی گزارش شش ماهه نفت و گاز پارسیان تعدیل سودی نیز لحاظ شد و شرکت پتروشیمی آبادان پیش بینی درآمد هر سهم سال مالی منتهی به 30 اسفند 1391 را با سرمایه 160 میلیارد و 737 میلیون ریال اعلام کرد.
اما در سال 1393 با آنکه صنعت پتروشیمی در برابر موضوعاتی از قبیل نرخ خوراک و محدودیتهای صادراتی و هم چنین تحریم ها با چالش های مهمی روبه رو بود و بر اساس پیشبینیها 26 درصد ارزش بازار سهام اوراق بهادار در اختیار این گروه قرار داشت، اما کمبود تامین خوراک بخش پتروشیمی در سال گذشته منجر به افت تولید و در نهایت تاثیر منفی در بورس شد.
اما امسال فازهای 14 تا 18 پارس جنوبی به بهره برداری می رسند که تاثیر خوبی در خوراک پتروشیمی ها خواهد داشت که بنظر می رسد با اثرات مثبت خود در بازار سرمایه به افزایش شاخص کل بورس کمک خواهد کرد.
در سال گذشته وزیر نفت از افزایش میزان تولید این بخش تا 100 میلیون تن در سال و تامین مالی در برخی پروژه های جدید از طریق فاینانس های چینی خبر داد و بنظر می رسد که میزان صادرات نیز به 50 میلیارد دلار برسد.
کارشناسان ظرفیت های این صنعت را امیدوار کننده میدانند. این موضوع در کنار ثبات نرخ خوراک تا 15 سال آینده پتانسیلهای این بخش را در تولید، صادرات و بازار سهام افزایش خواهد داد بطوریکه مجموع کل تولید مجتمع های موجود و واگذار شده صنعت پتروشیمی در خرداد ماه بالغ بر 307 میلیون تن بوده است.
از طرفی مجموع فروش کل محصولات تولیدی مجتمع های صنعت پتروشیمی در خرداد ماه امسال 207 میلیون تن بود که سهم فروش داخلی یک میلیون تن و سهم صادرات نیز 107 میلیون تن بوده است.
هم اکنون سه شرکت پتروشیمی پردیس، فناوران و آبادان در فهرست شرکت های پرمتقاضی تالار شیشه ای قراردارند. پتروشیمی پردیس (شپدیس1) با قیمت پایانی 19 هزار و 184 ریال در آخرین معامله به قیمت 19 هزار و 230 ریال معامله شد. EPS این نماد در تالار شیشه ای سه هزار و 975 واحد و نسبت سود به درآمد آن 4.83 مرتبه است.
پتروشیمی فناوران (شفن1) با قدمت کمتر از هشت سال دومین شرکت پر متقاضی صنایع پتروشیمی است که در آخرین معامله به قیمت 16 هزار و 670 ریال فروخته شد و شاخص P/E آن نیز به 4.55 مرتبه رسید.
سومین نماد برتر شرکتهای پتروشیمی در این لیست، پتروشیمی آبادان با بیشترین نسبت سود به درآمد 5.65 مرتبه ای در بازار بورس اوراق بهادار به قیمت دو هزار 900 ریال در تیرماه معامله شد.
صنایع پتروشیمی پس از صنعت نفت دومین صنعت درآمدزای خارجی برای ایران است. در سال گذشته ایران 25 میلیون تن از محصولات پتروشیمی را به ارزش 14 میلیارد دلار صادر کرد. ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی در کشور 60 میلیون تن محاسبه شد که تا پایان برنامه چشم انداز 20 ساله امید است به مرز 80 میلیون تن برسد.
معاون وزیر نفت در امور پتروشیمی در خصوص تحقق سرمایه گذاری در این صنعت نیز احتیاج به سرمایه 7 میلیارد دلاری در هر سال را ضروری خواند. که تا 10 سال آینده جذب 70 میلیارد دلار سرمایه خارجی را می طلبد. ناگفته نماند که جذب سرمایه پتروشیمی در زمان حضور وزیر وقت صنعت، معدن و تجارت در شرکت ملی پتروشیمی بطور متوسط سالیانه 3 میلیارد دلار بوده است.
پیش بینی می شود که تا 65 روز آینده و با امید به امضا شدن توافق نهایی ایران و کشورهای غربی در خصوص برنامه هسته ای این سرمایه خارجی محقق شود.
علی اسلامی با اشاره به فرصت های پیشرو صنعت پتروشیمی در بورس با اشاره به اینکه کمتر کسی پیش بینی می کرد که روند بازار سرمایه و پتروشیمی در بورس پس از توافقات روندی نزولی باشد درباره ی علت این اتفاق تعجب برانگیز گفت: علت این اتفاق در بازار سرمایه بدلیل انتشار و درز اطلاعات صنایع و شرکت های مختلف پیش از زمان مقرر است بطوریکه بعضی شرکتها تعدیل EPS می کردند اما آن تعدیل درآمد در قیمت سهام آن شرکتها تغییری ایجاد نمی کرد.
این فعال بازار سرمایه با ذکر محدودیتهای داخلی نظیر کاتالیستها و شرایط تحریم که منجر به تولید کمتر از ظرفیت اسمی بنگاه ها شده بود درباره پیش بینی آینده صنعت پتروشیمی در بازار سرمایه افزود: بدون شک با رفع تحریمها بنگاهها می توانند با ظرفیت اسمی محصولات شان را تولید کنند و دولت بعنوان بزرگترین مصرف کننده این محصولات برای تامین مصرف بودجه عمرانی کشور به تولیدات پتروشیمی نیاز خواهد داشت.
به گفته اسلامی، در نتیجه افزایش نرخ تقاضا حجم فروش محصولات پتروشیمی نیز افزایش خواهد یافت. البته نمی توان انتظار داشت که در عصر پسا تحریم قیمت اینگونه محصولات رشد یابد یا رشدی هیجانی در بورس داشته باشد چراکه قیمت فروش محصولات صنایع شیمیایی و به ویژه پتروشیمی تابع قیمت های جهانی است همانطور که هم اکنون قیمت محصولات پلی اتیلن و متانول نیز در جریان توافق تغییر محسوسی نداشتند.
تحریم های 8 شرکت بزرگ پتروشیمی چون، شرکت پتروشیمی بندر امام(ره)، شرکت پتروشیمی بو علی سینا و شرکت پتروشیمی مبین از سوی آمریکا برای اولین بار در سال 1392 اتفاق افتاد. ایران تا قبل از آن 10 درصد از محصولات پتروشیمی خود را به اروپا صادر می کرد.
تحلیل گران حوزه پتروشیمی معتقدند که ایران اولویت کلیدی بازار محصولات پتروشیمی در منطقه پس از رفع تحریم ها خواهد بود. سرمایه گذاران اروپایی بخصوص اروپای شرقی که در دسترسی به محصولات پتروشیمی از روسیه در پی بحران اوکراین محروم ماندند مشتاق اند تا بازیگران صحنه معاملاتی پتروشیمی ایران که با دارا بودن 9.3 درصد از ذخایر نفتی و 18 درصد از ذخایر گازی جزو کشورهای تامین شده منابع زمینی جهان است، باشند.