گاز ایران بالاخره به پاکستان می‌رسد؟

بنا بود عملیات احداث خط لوله گاز تاپی (ترکمنستان ، افغانستان، پاکستان و هند) از اوایل سال 2015 میلادی آغاز شود اما هنوز اقدام عملی برای احداث این پروژه انجام نشده است، اکنون مذاکرات بین این کشورها رو به پایان است و آنطور که رییس جمهور ترکمنستان اعلام کرده احداث این خط لوله به زودی آغاز خواهد شد.

از سوی دیگر در حالی احداث این خط لوله در دستور کار چهار کشور قرار گرفته که در صورت به پایان رسیدن آن تا سال 2018 بر اساس برنامه اعلام شده،‌ پاکستان گاز خود را از ترکمنستان تامین خواهد کرد و به نظر می رسد ساخت خط لوله گاز از ایران به پاکستان توجیهی نداشته باشد، البته ممکن است تا زمان تکمیل این پروژه، صادرات گاز ایران به پاکستان به صورت ال ان جی انجام شود، پیشنهادی که پیش‌تر از سوی پاکستان برای فرار از پرداخت جریمه و تامین گاز مطرح شده به صورتی که بر اساس این طرح جدید ایران گاز طبیعی را به LNG تبدیل و سپس به وسیله پایانه‌های LNG عمان به پاکستان صادر خواهد کرد.

بر اساس این گزارش طبق قرارداد منعقد شده بین ایران و پاکستان عملیات ساخت خط لوله در داخل خاک ایران در مجموع با هزینه 2.5 میلیارد دلار انجام شده اما بخش دوم این خط لوله در خاک پاکستان به طول 780 کیلومتر هنوز ساخته نشده و دولت پاکستان در تامین هزینه‌های ساخت این خط لوله در خاک خود با مشکلات بسیاری روبه‌رو شده است. هرچند که بسیاری از ناظران، علت کوتاهی پاکستان تاکنون را تحریم‌های آمریکایی علیه ایران ارزیابی می‌کردند که انتظار می‌رود با توافق اخیر ایران و غرب و لغو تحریم‌ها، بهانه ای برای تکمیل شدن این پروژه باقی نماند.

پیش‌تر نیز بیژن زنگنه وزیر نفت کشورمان، با تاکید بر این که "دبه" جزو لاینفک قراردادهای صادرات گاز است، اعلام کرد که پاکستان برای واردات گاز از ایران منتظر لغو تحریم‌ها است، اما این در حالی است که انتقال گاز با خط لوله در فهرست تحریم ها نیست و به علاوه با آغاز ساخت خط لوله تاپی، پایبند بودن پاکستان به مفاد قراردادش با ایران را در هاله‌ای از ابهام قرارداده است.

بر اساس این گزارش در قرارداد بین ایران و پاکستان مقرر شده که در صورت عمل نکردن پاکستان به تعهداتش، باید از ابتدای سال 2015 ماهانه 200 میلیون دلار جریمه به ایران پرداخت کند.

بر این اساس اواسط آذرماه سال گذشته که وزیر اموراقتصادی و دارایی کشورمان به پاکستان سفر کرد مذاکراتی درباره وضعیت صادرات گاز ایران به پاکستان صورت گرفت.به طوری که علی طیب نیا، با بیان این‌که ایران احداث خط لوله گاز در خاک خود را تکمیل کرده و امیدوار است پاکستان نیز به تعهدات خود مبنی بر تکمیل بخش پاکستانی خط لوله عمل کند، ابراز امیدواری کرد که گاز ایران هرچه سریع‌تر به پاکستان منتقل شود تا این کشور بر کمبود انرژی خود غلبه کند.

در این دیدار همچنین شاهد خاقان عباسی، وزیر نفت و منابع طبیعی پاکستان به وزیر امور اقتصادی و دارایی اعلام کرد که به رغم تلاش‌های بانک‌های پاکستانی پیمانکاران خارجی و تامین کنندگان تجهیزات آماده حضور در این پروژه نبودند.

وی از برنامه‌ریزی برای تکمیل این پروژه دو مرحله خبرداد و گفت: در مرحله اول پاکستان یک پایانه گاز طبیعی مایع(ال ان جی) در بندر گوادار احداث خواهد کرد و در مرحله دوم یک خط لوله به قطر 42 اینچ و به طول 700 کیلومتر از بندر گوادار به نوابشاه برای انتقال گاز به بخش‌های شمالی پاکستان احداث می‌شود.

وزیرنفت پاکستان همچنین به هیات ایرانی اعلام کرد که پاکستان در حال گفتگو با شرکتهای چینی برای احداث این خط لوله است و 70 کیلومتر از خط لوله از گوادار به مرز ایران توسط شرکت‌های پاکستانی ساخته خواهد شد.

اواخر سال میلادی 2014 نیز منابع پاکستانی گزارش دادند که ایران به پاکستان پیشنهاد کرده پول منابع انرژی صادراتی به این کشور را از طریق یک طرف ثالث پرداخت کند، اما وزارت نفت ایران هرگونه توافق جدید را تکذیب کرد.

بنا به این گزارش، موضوع احداث خط لوله گاز صادراتی ایران به هند و پاکستان در سال 1990 مطرح شد، اما گفت‌وگوها بر سر این طرح که "خط لوله صلح" نام گرفته از یک دهه پیش آغاز شده اما اختلافات پاکستان و هند به عنوان مهم‌ترین دلایل کندی مذاکرات مانع توافق نهایی بین سه کشور شده بود تا اینکه هند از مذاکرات سه جانبه کنار کشید و ایران و پاکستان با برگزاری نشست‌هایی در تهران و اسلام آباد برای عملی کردن این طرح، مذاکرات را دنبال کردند و در نهایت خرداد ماه 1388 قرارداد بین ایران و پاکستان امضا و بنا شد، اولین جریان گاز ایران به پاکستان تا 31 دسامبر 2014 برقرار شود.

توافقنامه احداث خط لوله تاپی نیز به حدود پنج سال پیش برمی گردد، روسای جمهور ترکمنستان، پاکستان و افغانستان به همراه وزیر انرژی هند در دسامبر ۲۰۱۰ توافقنامه‌ احداث خط ‏لوله انتقال گاز ترکمنستان به هند از طریق افغانستان و پاکستان را امضا کردند که به موجب این قرارداد، گاز ترکمنستان توسط یک خط ‏لوله به سه کشور افغانستان، پاکستان و هند منتقل خواهد شد.

بر اساس این گزارش به رغم مذاکرات پی در پی مقامات ایران و پاکستان طی سال‌های گذشته اکنون با نزدیک شدن به زمان آغاز عملیات اجرایی خط لوله تاپی، درحالی احتمال لغو ساخت خط لوله آی پی بیشتر شده است، که با لغو تحریم‌ها ایران، انتظار می‌رود پاکستانی‌ها بهانه دیگری برای تکمیل نشدن پروژه خط لوله صلح نداشته باشند؛ اتفاقاتی که باعث می‌شود سرنوشت این خط لوله بیش از همیشه به تعیین تکلیف نزدیک باشد./ایسنا