دنیای اقتصاد: مذاكرات هسته‌اي براي دستيابي به توافق نهايي هسته‌اي در شرايطي ادامه دارد كه زمزمه‌هايي اميدبخش از مذاكرات به گوش مي‌رسد. بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير رژيم صهيونيستي از «عقب نشيني» كامل 1+5 از خطوط قرمز خود خبر داده‌است. از سوي ديگر فدريكا موگريني، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا در سخناني از وجود اراده سياسي لازم براي دستيابي به توافق هسته‌اي از سوي همه طرف‌هاي درگير سخن گفته است و نوذر شفيعي، سخنگوي كميسيون امنيت ملي مجلس شوراي اسلامي دليل بازگشت يك روزه محمد جواد ظريف به ايران را خروج مذاكرات از بن‌بست دانسته و اين اتفاق را اميدواركننده خوانده است.
در شرایطی ضرب‌الاجل نهایی مذاکرات هسته‌ای ایران و 1+5 امشب، 9 تیر (30 ژوئن) به پایان می‌رسد که در حال حاضر به دلیل وجود اختلافات باقی مانده، تمدید چند روزه این گفت‌وگوها اصلی‌ترین سناریوی طرفین برای رسیدن به توافقی است که به گفته دیپلمات‌های حاضر در هتل کوبورگ وین، اراده سیاسی لازم برای دستیابی به توافق براساس چارچوب‌های به‌دست‌آمده از بیانیه لوزان وجود دارد. اگرچه نگارش متن برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) شامل متن و ضمائم در حال به پایان رسیدن است، اما همزمان طرف غربی و به‌خصوص برخی رسانه‌های همسو، در حال به راه انداختن بازی مقصر جلوه دادن طرف ایرانی برای هرگونه شکست احتمالی مذاکراتند که پیش‌تر نمونه آن را در آذر ماه 93 (نوامبر 2014) در وین شاهد بودیم که باعث شد مجددا گفت‌وگوها برای یک دوره هفت ماهه تمدید شود. در همین ارتباط، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی همزمان با برخی اظهارنظرهایی که در وین شنیده می‌شود، می‌گوید امتیازاتی که غرب بنا دارد در توافق نهایی به تهران بدهد، رو به افزایش است. او می‌گوید شاهد یک عقب‌نشینی کامل از خط‌قرمزهایی هستیم که قدرت‌های جهانی به تازگی به‌طور عمومی علنی کرده‌اند.
به گزارش روزنامه صهیونیستی «هاآرتص»، بنیامین نتانیاهو، در جلسه هفتگی اعضای کابینه خود گفته است هیچ عجله‌ای برای امضای توافق نهایی با ایران وجود ندارد. او این توافق را هر روز در حال بدتر شدن توصیف کرده است. نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی که از سرسخت‌ترین منتقدان مذاکرات جاری و توافق احتمالی به شمار می‌رود، مدعی شده است که هنوز برای بازگشت از توافق دیر نیست؛ برای بازگشت به خواسته‌هایی که جلوی ایران را به ادعای نتانیاهو، از مسلح شدن به سلاح اتمی می‌گیرد. نتانیاهو، پیش‌تر نیز در پیوند با «تغییر رفتار ایران» خواستار آن شده بود که توافق نهایی دربرگیرنده «تعهد روشن و بدون ابهام تهران برای به رسمیت شناختن اسرائیل باشد.» در واکنش به آن گفته‌ها، رئیس‌جمهوری آمریکا، گفته بود اینکه از ایران خواسته شود در توافقی برای اثبات صلح‌آمیز بودن برنامه اتمی‌اش، اسرائیل را به رسمیت بشناسد، قضاوتی به‌طور اصولی نادرست است.
اراده سیاسی در طرف‌ها
همزمان مسوول ارشد سیاست خارجی اتحادیه اروپا که روز یکشنبه به مذاکره‌کنندگان پیوست، می‌گوید تمام طرف‌ها «اراده سیاسی» لازم برای رسیدن به توافق نهایی را نشان داده‌اند. فدریکا موگرینی به خبرنگاران گفت: «این‌طور باید بگویم که اراده سیاسی وجود دارد. این را در همه طرف‌ها دیده‌ام. در نتیجه ما، تیم‌های مذاکره‌کننده را به ادامه کار بر سر متون گماشته‌ایم.»
عقب‌نشینی ایران از بیانیه لوزان
همزمان مقامات غربی در گفت‌وگو با خبرگزاری «رویترز» مدعی شده‌اند ایران در حال عقب‌نشینی از مفاد بیانیه لوزان است. به گزارش خبرگزاری تسنیم، رویترز که تلاش کرده زمینه مقصرسازی ایران را در صورت شکست مذاکرات در روزهای آخر این ماراتن فراهم کند، به اظهارات روز گذشته فیلیپ هاموند، وزیر خارجه بریتانیا اشاره کرد که به خبرنگاران در محل مذاکرات هسته‌ای گفت: «چالش‌های مهمی از جمله درباره پارامترهای توافق شده در لوزان سوئیس باقی مانده است.» هاموند گفت: «در برخی حوزه‌ها همچنان درباره تفسیر توافقات لوزان اختلافات اساسی وجود دارد.» برخی مقامات غربی این اظهارات هاموند را عقب‌نشینی در موضوعاتی همچون جزئیات فنی نظارت بر اجرای تعهدات ایران دانسته‌اند. یک مقام غربی ریشه این عقب‌نشینی را در مخالفت مقامات ارشد ایران با فریز کردن فعالیت‌های حساس هسته‌ای برای مدت زمان طولانی دانسته است.
توافق بدون بازرسی قابل تصور نیست
از سوی دیگر، لیندسی گراهام، سناتور جمهوریخواه آمریکایی در مصاحبه با الجزیره درباره توافق هسته‌ای گفت: «نمی‌توانم توافقی را تصور کنم که مورد تایید کنگره قرار گرفته باشد و در برگیرنده بازرسی‌ها از تاسیسات نظامی در هرکجا و هرزمان نباشد.» تیم کین، سناتور دموکرات آمریکایی نیز گفت: «تصور این مساله که از تاسیسات هسته‌ای بازرسی نداشته باشیم، نتیجه بخش نخواهد بود.» بن کاردین، دیگر سناتور دموکرات که مسوول مذاکرات میان جمهوری‌خواهان و دموکرات‌های آمریکا درمورد توافق هسته‌ای است نیز گفت: «موضوع تنها این نیست که آمریکا به دنبال چه چیزی است. مساله این است که آیا ایران به مسیری که ما خواهان حرکت در آن هستیم خواهد رفت یا خیر.»
بازرسی‌های تکمیلی
همزمان با طرح موضوع بازرسی‌ها به‌عنوان مهم‌ترین اختلافی که سرعت گفت وگوها را در ساعات پایانی ضرب‌الاجل کند کرده است، دیپلمات‌های اروپایی و آمریکایی در واکنش به اظهار نظر علنی مقامات ایرانی مبنی بر ممنوعیت بازرسی از اماکن نظامی، ادعا کردند که هرگونه بازدیدی از تاسیسات حساس ایرانی، بیش از آنکه به‌صورت «سیستماتیک» باشد، به‌صورت «تکمیلی» است تا موجب بازسازی اعتماد شود. یک مقام رسمی دولت ایالات متحده تایید کرد که بازرسی‌ها از تاسیسات حساس (ایران) شامل پایگاه‌های نظامی به‌صورت سیستماتیک انجام نخواهد شد. به جای آن، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایران قادر خواهند بود تا در مورد دسترسی مدیریت شده آنچه را که مورد نیاز بازرسان است، در اختیار آنها قرار می‌دهد بدون اینکه اسرار نظامی و صنعتی ایران افشا شود، مذاکره کنند. بلومبرگ همچنین به نقل از تعدادی از دیپلمات‌های نزدیک به مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه 1+5 در وین که خواستند نامشان فاش نشود گزارش داد که «ایران پذیرفته است تا پس از تایید اجرای محدودیت‌های اعمال شده بازرسان بین‌المللی منتظر تخفیف در تحریم‌ها بمانند.»
بازگشت ظریف با بسته پیشنهادی 1+5
از سوی دیگر سخنگوی کمیسیون امنیت ملی مجلس درباره بازگشت یك روزه ظریف به ایران گفت: «سفر ظریف به ایران نشان‌دهنده ارائه یک بسته پیشنهادی جدید است و به نظر می‌آید فضای مذاکرات در وین یک فضای امیدوارکننده شده و پیشنهادهای ارائه شده نشان می‌دهد که مذاکرات از بن بست خارج شده است.» نوذر شفیعی در گفت‌وگو با خبرگزاری «تسنیم»، با اشاره به بازگشت وزیرخارجه به تهران گفت: «زمانی که در مذاکرات، پیشنهادی از طرف مقابل، در جلسه مطرح می‌شود، مسوولان یا باید تلفنی پیشنهاد را به کشور خود اطلاع دهند یا در یک سفر چند ساعته با مسوولان ارشد، نظرات ارائه شده را بررسی و تحلیل کنند.» محمدجواد ظریف روز یکشنبه محل مذاکرات کوبورگ را به سمت تهران ترک کرد و مجددا قرار است امروز سه‌شنبه راهی وین شود. همچنین سخنگوی وزارت امور خارجه ایران نیز یکشنبه شب به منظور پیوستن به تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای به وین سفر کرد.
تمدید بلندمدت‌تر مطرح نیست
با زمزمه‌هایی که میان خبرنگاران درخصوص تمدید احتمالی مذاکرات شنیده می‌شود، سخنگوی فارسی زبان وزارت امور خارجه آمریکا گفت هدف ما همچنان رسیدن به توافق پیش از 30 ژوئن است. ممکن است چند روز بیشتر لازم باشد، مثل آنچه در لوزان اتفاق افتاد اما هیچ برنامه‌ای برای تمدید بلندمدت‌تر لازم و مطرح نیست. آلن ایر در گفت‌وگو با خبرگزاری «ترند» درباره روند مذاکرات هسته‌ای گفت: «همه طرف‌ها متعهد به رسیدن به توافق جامع و پایدار هستند. این فرصت کم‌نظیری است که نباید از دست برود.
در دو هفته پیش همه مذاکره‌کنندگان به‌طور فشرده و بدون وقفه سخت در تلاش بودند تا اختلافات باقی‌مانده حل شود. اما اختلافات و شکاف‌ها که بعضی از آنها عمده است سرجای خود باقی مانده‌اند. او افزود: «آنچه برای رسیدن به آن لازم و کافی است فقط تصمیم‌های سخت سیاسی است. ما امیدوار هستیم که در چند روز آینده در وین تلاش همه ما برای رسیدن به این هدف مثمر ثمر شود.» این در شرایطی است که دنیس راس، مشاور پیشین باراک اوباما، از تمدید مذاکرات خبر داد و گفت که احتمالا مذاکرات بین 3 تا 6ماه تمدید خواهد شد.
توافق بر سر لغو تحريم‌ها، اختلاف بر سر تحقيق و توسعه
گزارش‌ها حاكي است که طرف‌های مذاکره هسته‌ای در مذاکرات خود تا روز گذشته در زمینه جدول زمان‌بندی رفع تحریم‌ها علیه ایران به پیشرفت‌هایی دست پیدا کرده‌اند. بنابر گزارش منابع غربي، این موضوع که تاکنون از محورهای «دشوار» مورد بحث بین ایران و گروه 1+5 بود در حال حاضر دیگر موضوع چندان چالش‌برانگیزی در این مذاکرات به‌شمار نمی‌آید.
با اين حال چگونگی ادامه روند تحقیق و توسعه در برنامه هسته‌ای ایران به‌ویژه در خلال دوره ۱۰ تا ۱۵ سال بعد از توافق نهایی هسته‌ای، هم‌اینک ازجمله مسائل فنی مورد بحث طرفین است. بنا بر این گزارش، روز گذشته در وین، کار نگارش پیش‌نویس توافق نهایی اتمی ادامه یافت و جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا نیز با بان کی‌مون، دبیرکل سازمان ملل متحد دیدار داشت؛ کری این دیدار را «خوب» توصیف کرده و از «سخت‌کوشی» بان کی‌مون در جریان مذاکرات هسته‌ای با ایران تقدیر کرد. خبرگزاری مهر نیز روز گذشته نوشت که وزیران امور خارجه و انرژی ایالات‌متحده آمریکا جمع‌بندی نهایی خود از مذاکرات هسته‌ای و نقاط اختلاف را به کاخ سفید منتقل کرده و در انتظار دستور و فرمان نهایی باراک اوباما هستند.
نظر شما
