تعدد شعب بانکی در ایران‏‏

فارس : درحالی‌که با رشد بانکداری الکترونیک در دنیا، مراجعه به بانک‌‌ها‌‌ به‌شدت کاهش یافته است و اغلب خدمات بانکی خارج از شعبه صورت می‌‌گیرد، در کشور ما تعداد شعب بانکی حداقل دو برابر استاندارد جهانی است که ضرورت دارد با توسعه بانکداری الکترونیک، شعب کاهش یابد.

بالا بودن تعداد شعب بانکی در کشور ما یکی از موضوعاتی است که بارها توسط کارشناسان صنعت بانکداری در ایران مطرح شده ولی هنوز تعداد شعب کاهش نیافته و به سطح استاندارد نرسیده است. مدافعان ایده کاهش تعداد شعبه‌های بانکی معتقدند بانک‌‌ها به ‌‌جای سرمایه‌‌گذاری روی افزایش باجه و شعب فیزیکی، باید در بخش بانکداری الکترونیک هزینه کنند.

سیستم بانکی در سراسر جهان در حال رفتن به سمت هوشمندسازی حداکثری است و در چنین شرایطی نمی‌‌‌توان از طریق افزایش تعداد شعب بانکی جایگاه مناسبی را در جهان پیدا کرد.

با رشد بانکداری الکترونیک در دنیا، مراجعه به بانک‌‌ها‌‌ به‌شدت کاهش یافته و درحال حاضر بیشتر خدمات بانکی خارج از شعبه صورت می‌‌گیرد؛ اما در کشور ما همچنان خدماتی همچون افتتاح حساب و احراز هویت، چک‌‌های واگذاری و دریافت تسهیلات جزو خدمات حضوری بانک‌‌هاست. همین امر نشان می‌‌‌‌دهد کاهش تعداد شعبه‌های بانکی و رشد شعبه‌های الکترونیک باید در دستور کار نظام بانکداری کشور قرار بگیرد.

در کشور ما بسیاری از مدیران بانکی ایجاد شعبه را تنها راه‌حل جذب مشتری می‌‌دانند و همین مساله در سال‌های گذشته سبب رشد بی رویه شعب بانکی در کشور شده است. بسیاری از کارشناسان نظام بانکی معتقدند بانک‌‌ها در ایران با در نظر گرفتن وظایف ۵۰سال قبل بانک، اقدام به ایجاد شعبه جدید می‌‌کنند و هیچ وظیفه و کارکرد جدیدی هم برای آن تعریف نمی‌‌شود. این موضوع وقتی اهمیت می‌‌یابد که در سال‌های اخیر ترازنامه‌های بانکی با ناترازی‌‌هایی روبه‌رو شده و هزینه‌های غیرعملیاتی بانک‌‌های دولتی زیر ذره‌‌‌بین نهادهای نظارتی و در بانک‌‌‌‌های خصوصی زیر نگاه تیزبین سهامداران قرار گرفته است.

بر اساس اطلاعات موجود، تعداد شعب بانکی در ایران حداقل دو برابر استاندارد جهانی است. در حال حاضر ۲۱هزار شعبه بانکی اعم از دولتی و خصوصی در کشور وجود دارد. بانک ملی ایران با ۳ هزار و ۱۴۸شعبه صاحب بیشترین و بانک خاورمیانه با ۱۶شعبه دارای کمترین شعبه بانکی در کشور هستند. طبق استانداردهای تعریف‌شده بین‌‌المللی برای ارائه خدمات مطلوب بانکی برای هر یکصد هزار نفر باید بین ۱۰ تا ۱۵شعبه وجود داشته باشد؛ درحالی‌که در کشور ما برای هر یکصد هزار نفر حدود ۳۵شعبه بانکی وجود دارد. آمار تعداد کارکنان بانک‌‌ها اعم از نیروی انسانی ستاد و صف هم حدود ۲۰۰هزار نفر اعلام شده است. به این ترتیب در بین ۶۰ میلیون جمعیت بالای ۱۸ سال در ایران برای هر ۳۰۰ نفر یک کارمند بانک وجود دارد که چند برابر استانداردهای جهانی است.

موضوع تعداد بهینه شعب بانکی صرفا به کاهش تعداد شعب منحصر نمی‌‌شود. توزیع نابرابر شعب بانکی در سطح کشور هم از جمله چالش‌‌های موجود در این زمینه است. درحالی‌که تورم شعب بانکی در تهران و کلان ‌‌شهرهای دیگر به وضوح دیده می‌‌شود، در برخی از استان‌های محروم‌‌، همچنان دسترسی به ابتدایی‌‌ترین درگاه‌های دریافت و پرداخت، یک چالش محسوب می‌‌شود؛ مناطقی محروم و کم‌‌برخوردار که از امکانات مخابراتی و خدمات اینترنتی هم محروم مانده‌‌‌‌اند‌‌.

کامران رحیمی، عضو هیات‌علمی دانشگاه در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس درباره تعداد شعب بانکی در ایران می‌‌گوید: کاهش تعداد شعبه‌های بانکی در کشور یکی از الزامات پویاتر شدن صنعت بانکداری در ایران است؛ بانکداری در ایران با مشکلات بسیاری مواجه است و باید تا جای ممکن موانع را از سر راه خود بردارد تا بتواند به رشد و بالندگی لازم برسد. او ادامه داد: در کشورهای توسعه‌‌‌یافته و نظام‌‌های بانکی پیشرفته پیش از تاسیس شعب بانکی اهداف و وظایف شعبه را پیش‌‌بینی و تعریف می‌‌کنند؛ اما در ایران به هیچ عنوان چنین رویکردی برای تاسیس شعبه جدید وجود ندارد.

این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: زیرساخت‌‌های هوشمندسازی صنعت بانکداری در ایران خوب و قابل‌‌ قبول است؛ اما مدیران بانکی در کشور هیچ گاه تمایلی به کاهش شعب نداشته‌اند که این مساله باید به‌صورت قانونی به آنها ابلاغ شود. رحیمی افزود: بانک‌‌‌‌ها ذی‌نفعان مختلفی دارند که در برخی موارد منافع متضادی را دنبال می‌‌‌کنند.