بانکداری ایرانی- تامین مالی فرابورس در مجموع از چهار طریق عرضه اولیه، پذیره‌نویسی، افزایش سرمایه شرکت‌ها و اسناد خزانه اسلامی در سال ۹۹ با ۱۹۱ درصد رشد نسبت به سال گذشته همراه شد.
به گزارش روز جمعه ایرنا از روابط عمومی شرکت فرابورس ایران، سال ۱۳۹۹ بازار سرمایه ایران ۲۴۳ روز کاری را پشت سر گذاشت که در این روزها شاهد فرازوفرودهای زیادی از جمله اضافه شدن چندین میلیون افراد جدید به جمع سهامداران، تزریق نقدینگی بی‌سابقه به بازار در ۵ ماه ابتدایی سال، رشد بی‌سابقه قیمت اغلب سهام مورد معامله در بازار و در ادامه اصلاح شاخص و افت قیمت سهام بسیاری از شرکت‌ها بودیم. در عین حال روند کلی بازار سهام از ابتدا تا انتهای این سال رشد قابل توجه شاخص کل، ارزش معاملات و سایر متغیرهای معاملاتی را نشان می‌دهد.
در سال ۹۹ فرابورس ایران در زمینه تامین مالی و عملیاتی‌سازی ابزارهای نوآورانه در راستای رسالت خود موفق عمل کرد و شاهد رونمایی از بازار تامین مالی جمعی، پذیره‌نویسی بزرگ‌ترین صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه در فرابورس، اعطای موافقت اصولی به اولین پلتفرم تامین مالی جمعی مبتنی بر فناوری بلاکچین، اخذ مجوز فعالیت تامین مالی جمعی چهار شرکت از کارگروه ارزیابی تامین مالی جمعی، افزایش سقف تامین مالی پروژه‌ها از ۲ میلیارد به ۱۰ میلیارد تومان و ... بودیم.
از رویدادهای مهم دیگر در فرابورس رونمایی از شاخص صکوک فرابورس ایران (Sindex) برای اولین بار به عنوان معیاری برای نمایش بازدهی و ریسک بازار اوراق بدهی بود و تا پیش از این هیچ شاخصی برای معیارسنجی بازار بدون ریسک وجود نداشت.
تنوع‌بخشی به ابزارهای تامین مالی در راستای افزایش سهم بازار سرمایه در تامین مالی بنگاه‌ها و متناسب کردن ابزارهای تامین مالی با نیاز بنگاه‌ها و تسهیل شرایط استفاده از آن‌ها از دیگر رسالت‌های فرابورس است که در این راستا پذیره‌نویسی نخستین اوراق بدهی با بازپرداخت تدریجی اصل اوراق پیش از سررسید به منظور تامین مالی ۲۰۰۰ میلیارد ریالی برای شرکت لبنیات و بستنی دومینو از طریق صکوک اجاره به شرط تملیک در فرابورس ایران انجام شد.
وضعیت آیفکس در یک سال پر فرازونشیب
شاخص کل فرابورس ایران که سال ۹۹ را در ارتفاع نزدیک به ۶۶۰۰ واحدی کلید زده بود در اواسط مردادماه توانست از قله ۲۱ هزار واحدی عبور کند و پست از پشت سر گذاشتن فرازونشیب‌هایی تا پایان سال، پرونده آیفکس در آخرین روز کاری سال ۹۹ با ارتفاع ۱۷ هزار و ۹۹۰ واحدی و ثبت ۱۷۳ درصد رشد نسبت به سال ۹۸ بسته شد.
ارزش کل بازار فرابورس نیز که در پایان سال ۹۸ به بیش از رقم ۶۹۵ هزار میلیارد تومان رسیده بود با جابه‌جایی رکوردهای پیشین، در پایان سال ۹۹ به ۱.۹۱۳ میلیون میلیارد تومان افزایش یافت که رشد ۱۷۵ درصدی را در طول یک سال نشان می‌دهد. در این میان، بازارهای دوم و اول خوش درخشیدند و به ترتیب با سهم ۴۰ و ۲۴ درصدی، بیشترین سهم را از ارزش کل بازار فرابورس در اختیار گرفتند.
در آخرین سال قرن، همچنین شاهد رشد چندبرابری ارزش معاملات فرابورس نسبت به سال قبل بودیم که از دلایل این رشد چشمگیر می‌توان به ورود نقدینگی بی‌سابقه به بازار اشاره کرد. حجم کل معاملات فرابورس در سال ۹۹ معادل ۶۵۲ میلیارد و ۸۰۶ میلیون ورقه بود که این حجم از معاملات سهام و اوراق در ۲۲۳ میلیون و ۲۲۰ هزار نوبت انجام شد و ارزش بیش از ۱.۷۷ میلیون میلیارد تومانی را رقم زد.
درمجموع مقایسه متغیرهای معاملاتی نسبت به سال ۹۸ نشان می‌دهد که حجم، تعداد و ارزش معاملات در سال ۹۹ به ترتیب ۴۶، ۱۸۹ و ۴۴۶ درصد رشد کرده‌اند.
از سوی دیگر رصد میانگین معاملات به طور روزانه و ماهانه در سالی که گذشت، حاکی از آن است که به طور میانگین در هر یک از روزهای معاملاتی، دادوستد ۲ هزار و ۶۸۶ میلیون ورقه بهادار به ارزش ۷ هزار و ۲۹۰ میلیارد تومان انجام شده و میانگین ماهانه دادوستدها نیز رقم ۵۴ هزار و ۴۰۰ میلیون ورقه به ارزش ۱۴۷ هزار و ۶۲۹ میلیارد تومان بوده است.
بیشترین رشد ارزش معاملات در بازار دوم
با مقایسه حجم و ارزش معاملات سال ۹۹ در کل بازارهای فرابورس نسبت به سال ۹۸ شاهد آن هستیم که از نظر ارزش معاملاتی، بازار دوم فرابورس با رشد ۸۱۱ درصدی نسبت به سال قبل در رتبه اول بازارهای فرابورس ایستاده و به لحاظ حجم معاملات نیز، بازار ابزارهای نوین مالی با ۳۵۹ درصد افزایش نسبت به سال ۹۸ بیشترین رشد را در طول یکسال تجربه کرده است.
چند شرکت پذیرش شدند؟
در تیرماه ۹۹ شاهد امضای تفاهم‌نامه ایجاد درگاه ارتباطی برای پذیرش شرکت‌ها در بازار سرمایه بودیم که این تفاهم‌نامه به منظور تسهیل شرایط پذیرش شرکت‌ها میان دبیر کل اتاق بازرگانی ایران، مدیرعامل فرابورس ایران، دبیرکل و رئیس جامعه حسابداران رسمی ایران و نیز مدیرعامل بورس تهران منعقد شد.
در سال ۹۹ بیش از ۴۰۰ پرونده پذیرش در فرابورس ایران بررسی شد که در این میان ۵۸ شرکت توانستند رأی مثبت را از هیات پذیرش دریافت کنند.
در سال ۹۹ تعداد شرکت‌های پذیرش‌شده و درج‌شده در بازارهای اول، دوم و SME به ترتیب ۷۲، ۶۹ و ۵ شرکت بود. همچنین شاهد درج ۱۷۸ نماد در بازار پایه بودیم. در بازار ابزارهای نوین مالی نیز، ۱۱۹ اوراق با درآمد ثابت، ۴۶ اوراق گواهی استفاده از تسهیلات مسکن، ۳۶ نماد مختلف از اسناد خزانه اسلامی و ۳۵ صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله پذیرش شدند.
در مجموع تعداد نمادهای اصلی پذیرش‌شده و یا درج شده در فرابورس ایران در سال ۹۹ رشد ۱۴ درصدی را تجربه کرد و جمعا به ۵۶۰ نماد رسید این در حالی است که در سال ۹۸ این تعداد ۴۹۱ نماد بوده است.
عرضه اولیه سهام ۲۰ شرکت در سال ۹۹ در فرابورس
فرابورس ایران در سالی که گذشت توانست امکان پیوستن ۲۰ شرکت را به گردونه معاملات خود فراهم کند که چراغ عرضه‌های اولیه سال ۹۹ را شرکت سرمایه‌گذاری صبا تامین در فروردین‌ماه روشن کرد و آخرین عرضه اولیه فرابورس نیز در اسفندماه به نام زغال سنگ پروده طبس ثبت شد.
بدین ترتیب، تعداد ۱۶ شرکت شامل شرکت‌های سرمایه‌گذاری صبا تامین، شیر پاستوریزه پگاه گیلان، مجتمع صنایع لاستیک یزد، پلیمر آریاساسول، سرمایه‌گذاری پویا، رایان هم افزا، توسعه مسیر برق گیلان، پتروشیمی ارومیه، کشاورزی و دامپروری ملارد شیر، تهیه توزیع غذای دنا آفرین فدک، برق و انرژی پیوند گستر پارس، سرمایه‌گذاری گروه سپهر صادرات، صنایع چوب خزر کاسپین، مدیریت سرمایه‌گذاری کوثر بهمن، سپیدار سیستم آسیا و زغال سنگ پروده طبس به روش ثبت سفارش عرضه اولیه شدند.
همچنین سه شرکت بیمه زندگی خاورمیانه، بیمه تجارت نو و صنعتی مینو نیز که پیش از این در بازار پایه معامله می‌شدند به روش گشایش نماد عرضه اولیه شدند بدین ترتیب نماد «بخاور» در بازار اول و نمادهای «بنو» و «غصینو» در تابلو بازار دوم نقش بستند.
در بازار شرکت‌های کوچک و متوسط نیز شاهد عرضه اولیه سهام شرکت کیا الکترود شرق در نماد «کیا» بودیم که این عرضه به روش حراج انجام شد. بدین ترتیب تعداد عرضه‌های اولیه سهام در سال ۹۹ به ۲۰ شرکت رسید.
مقایسه تامین مالی در فرابورس در سال‌های ۹۹ و ۹۸
تامین مالی پروژه‌ها و بنگاه‌های اقتصادی همواره یکی از چالش‌های اصلی توسعه اقتصادی بوده و در سال‌های اخیر نقش بازار سرمایه در این زمینه بیش از پیش پررنگ شده است که فرابورس ایران همچون گذشته در سال ۹۹ نیز در بخش تامین مالی کارنامه عملکردی خوبی داشت.
تامین مالی از طریق عرضه‌های اولیه در سال ۹۸ رقم ۲ هزار و ۲۹۷ میلیارد تومان بود که این رقم با ۴۳۱ درصد افزایش در سال ۹۹ افزون بر ۱۲ هزار میلیارد تومان شد. همچنین تامین مالی از طریق پذیره‌نویسی در سالی که گذشت نسبت به سال ۹۸ حدود ۳۲۶ درصد افزایش یافت و به حدود رقم ۱۶۰ هزار و ۴۵۷ میلیارد تومان رسید.
میزان تامین مالی از طریق افزایش سرمایه شرکت‌ها نیز در سال ۹۸ رقم ۳ هزار و ۵۳۲ میلیارد تومان بود که در سال ۹۹ به ۱۱ هزار و ۲۴۲ میلیارد تومان افزایش یافت. در همین حال، تامین مالی صورت‌گرفته از طریق اسناد خزانه اسلامی نسبت به سال قبل ۱۸ درصد رشد کرد و به رقم ۳۸ هزار و ۹۶۴ میلیارد تومان رسید.
در مجموع تامین مالی فرابورس از چهار طریق عرضه اولیه، پذیره‌نویسی، افزایش سرمایه شرکت‌ها و اسناد خزانه اسلامی در سال ۹۹ با ۱۹۱ درصد رشد نسبت به سال پیش از آن رقم ۲۲۲ هزار و ۸۶۶ میلیارد تومان را ثبت کرد.
نگاهی به سود تقسیمی در میان صنایع فرابورسی
هر ساله در مجمع عادی سالیانه، میزان تقسیم سود با حضور سهامداران تصویب می‌شود و شرکت‌ها موظف‌اند هر سال حداقل ۱۰ درصد از سود شرکت را بین سهامداران تقسیم کنند که پرداخت بیشتر از این مقدار با رأی‌گیری از سهامداران تصویب می‌شود. بررسی سود تقسیمی سهام در بازارهای اول و دوم فرابورس در سال ۹۹ نشان می‌دهد که ۵ صنعت «محصولات شیمیایی»، «فلزات اساسی»، «عرضه برق، گاز، بخار و آب گرم»، «فرآورده‌های نفتی، کک و سوخت هسته‌ای» و «بیمه و صندوق بازنشستگی به جز تامین اجتماعی»، بیشترین سود را نسبت به سایر صنایع میان سهامداران خود تقسیم کرده‌اند.
از سوی دیگر عملکرد بازارهای اول و دوم فرابورس در سال ۹۹ بر اساس P/E حاکی از آن است که صنعت «عرضه برق، گاز، بخار و آب گرم» با P/E معادل ۳.۴ و بعد از آن گروه‌های «تولید محصولات کامپیوتری الکترونیکی و نوری»، «بانک‌ها و موسسات اعتباری»، «سرمایه‌گذاری‌ها» و «سایر واسطه‌گری‌های مالی»، کمترین متوسط P/E را داشته‌اند و بیشترین متوسط P/E نیز مربوط به صنعت «قند و شکر» با عدد ۸۵.۱ و سپس گروه‌های «انبوه‌سازی، املاک و مستغلات»، «منسوجات»، «استخراج کانه‌های فلزی» و «فلزات اساسی» است.
در سالی که سپری شد ارزش معاملات خرد سهامداران در بازار سهام شامل معاملات بازارهای اول، دوم، پایه، SME و اختیار خریدوفروش سهام به بیش از رقم یک میلیون و ۱۵۹ هزار میلیارد تومان رسید که در این میان گروه محصولات شیمیایی ۱۱ درصد از ارزش کل مبادلات را در اختیار گرفت و به لحاظ بیشترین میزان ارزش معاملاتی، صدرنشین شد. بعد از این صنعت، گروه‌های فلزات اساسی، سرمایه‌گذاری‌ها و بانکی‌ها نیز با اختصاص حدود ۱۱، ۱۰ و ۹ درصد از ارزش مبادلات خرد بازار سهام به ترتیب در جایگاه‌های دوم تا چهارم قرار گرفتند.
بدین ترتیب با تسهیل در فرایند پذیرش و تامین مالی بنگاه‌ها، تامین مالی موفق بسیاری از طرح‌ها، پروژه‌ها و شرکت‌ها و همچنین توسعه ابزارهای معاملاتی، پرونده آخرین سال قرن در فرابورس ایران بسته شد و این رکن بازار سرمایه به استقبال سال جدید رفت.
