بانکداری ایرانی- انجام پروژه های آبخیزداری در استان خراسان شمالی، آثار و دستاوردهای متعددی به خصوص کنترل سیل را به دنبال داشته است که در این گزارش بدان می پردازیم.
به گزارش تسنیم«پرونده معجزه آبخیزداری»؛ استان خراسان شمالی با گستره منابع طبیعی در حدود 2 میلیون و 33هزار هکتار است که از این وسعت، یک میلیون و 400 هزار هکتار مرتع، بیش از 183 هزار هکتار بیابان و 434هزار و 550 هکتار جنگل است.
مراتع استان خراسان شمالی حدود 70 درصد از مساحت کل منابع طبیعی استان را به خود اختصاص داده است. مراتع متراکم 7.9 درصد، مراتع نیمه متراکم 44.3 درصد و مراتع کم تراکم 47.7 درصد است. همچنین این استان دارای 434550 هکتار جنگل است این مقدار برابر 21 درصد وسعت منابع طبیعی استان را شامل می شود. جنگل انبوه 4 درصد، جنگل نیمه انبوه 27 درصد، جنگل تنک 66 درصد، بیشه زار و درختچه زار 2 درصد و جنگل های دست کاشت یک درصد است.
حوزه های آبخیز اصلی استان خراسان خراسان شمالی عبارت است از: حوزه آبخیز اترک به مساحت 15164 کیلومتر مربع، حوزه آبخیز گرگانرود به مساحت 992 کیلومتر مربع و حوزه آبخیز کال شور به مساحت 12277 کیلومتر مربع. پهنه بندی خطر حریق در مراتع و جنگل های استان خراسان شمالی به ترتیب زیر می باشد:
19 درصد با درجه خطر شدید (بحرانی)
50 درصد با درجه خطر متوسط (نیمه بحرانی)
31 درصد با درجه خطر کم (کم بحرانی)
بر اساس آخرین وضعیت حوزه های آبخیز خراسان شمالی، بالغ بر 65 درصد وسعت استان فرسایش پذیر می باشد (میزان فرسایش متوسط استان 17.5 تن در هکتار در سال است) و شهرها و روستاهای استان در معرض تهدید سیل بوده و دارای ضریب بالای سیلخیزی و وقوع سیلاب های مخرب سالیانه قرار دارند.
انجام پروژه های آبخیزداری با هدف مقابله با سیل، فرسایش خاک و افزایش تولید گیاهان دارویی در سال های اخیر نتایج مهمی را به دنبال داشته است. از جمله اثرات پروژه های آبخیزداری در استان خراسان شمالی می توان به این موارد اشاره کرد:
1. استحصال آب و تغذیه سفره های زیرزمینی: استحصال مستقیم 290 میلیون متر مکعب آب با استحصال 530 متر مکعب آب در هر هکتار عملیات مکانیکی و بیولوژیکی اجرا شده آبخیزداری
2. کنترل سیل: درباره نقش پروژه های آبخیزداری در کنترل سیل در استان خراسان شمالی باید گفت مقایسه دبی پیک سیلاب سال 1381 و سال 1389 با دوره بازگشت 25 ساله نشان می دهد دبی پیک سیلاب 25 ساله از 86 متر مکعب بر ثانیه به 31 متر مکعب بر ثانیه کاهش یافته است که کاهش معادل 64 درصد است. مقایسه دبی پیک سیلاب سال 1381 و سال 1389 با دوره بازگشت 100 ساله نشان می دهد دبی پیک سیلاب 100 ساله با انجام طرح های آبخیزداری از 102 متر مکعب بر ثانیه به 40 متر مکعب بر ثانیه کاهش یافته است و این کاهش حدود 69 درصد است.
2. کنترل فرسایش خاک: کنترل فرسایش خاک به میزان حدود 4 تن در هکتار در سال و همچنین کنترل رسوب به میزان 9 تن در هکتار در سال از نتایج طرح های آبخیزداری است. به عبارتی تاکنون 1.8 میلیون تن از فرسایش خاک به ارزش اقتصادی 2.8 هزار میلیارد ریال جلوگیری به عمل آمده و همچنین 4 میلیون تن از میزان خروج رسوب از حوزه های آبخیز جلوگیری شده است. بر اساس ارزیابی صورت گرفته در حوزه آبخیز درپرچین اسفراین، میزان فرسایش متوسط سالیانه از 7.2 در هکتار به 5.4 در هکتار کاهش یافته است. میزان رسوبدهی حوزه از 6.68 تن در هکتار به 3.65 تن در هکتار کاهش یافته است.
3. تولید گیاهان دارویی: پروژه های آبخیزداری، افزایش تولید علوفه به میزان 55 هزار تن در سطح حوزه های آبخیز استان با احتساب افزایش تولید علوفه به میزان 120 کیلوگرم در هر هکتار را به دنبال داشته است. برای نمونه میزان محصول قابل استحصال باریجستان کوه خمبی معادل 2855 کیلوگرم در سطح عرصه بوده است. کل محصول باریجه برداشت شده از طرح باریجستان کوه خمبی تاکنون 7314 کیلوگرم بوده که معادل 14.6 میلیارد ریال درآمد داشته و سهم سرانه هر خانواده بهره بردار ذیصلاح طرح معادل 417 میلیون ریال می باشد.
