ایسنا/خراسان رضوی عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور گفت: وضعیت خراسان رضوی بعد از استان فارس و تهران، بدتر از استان سمنان، اصفهان و یزد است. باتوجه به اینکه یکی از پرجمعیت‌ترین شهرهای ایران را در خود پذیرا شده است و همچنین استان مهاجر پذیری است باید متوجه آسیب‌پذیری و شکنندگی که دارد باشیم.
محمد درویش در جلسه کمیته فرهنگی، آموزشی و پژوهشی دانشگاه سبز که در سازمان مرکزی جهاد دانشگاهی مشهد برگزار شد، اظهار کرد: یکی از اتفاقات مثبتی که از دانشگاه فردوسی انتظار می‌رود در آن دخیل باشد، راهبر بودن برای تغییر الگوی رفتاری مردم است. از آنجایی که مشهد و خراسان رضوی با بحران‌های مهم محیط زیستی درگیر است، اگر قرار باشد که مردم متوجه شوند رفتار آن‌ها می‌تواند بحران‌های محیط زیستی این منطقه را تجدید کند دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد به عنوان دانشجویان سومین دانشگاه ایران می‌توانند این مسیر را تسهیل کنند.
۲۱۰ هزار میلیارد تومان، هزینه انتقال آب از دریای عمان به مشهد
وی افزود: دانشگاه فردوسی مشهد این پتانسیل را دارد که نه تنها خود را از این وضعیت اکولوژیکی به‌وجود آمده نجات دهد، بلکه برای سایر دانشگاه‌های کشور نیز راهبر باشد. شاهد طولانی‌ترین شکاف ناشی از فرونشست زمین در استان خراسان رضوی، خصوصا در شهر نیشابور هستیم. همچنین بحران کشف رود نیز وجود دارد که بحرانی قدیمی است. بودجه‌ای که برای اجرای طرح انتقال آب از دریای عمان به مشهد مطرح شده است، حدود ۲۱۰ هزار میلیارد تومان است. این بودجه حدودا ۵۰ برابر بودجه دانشگاه فردوسی مشهد و ۵ برابر بودجه آموزش و پرورش به عنوان بزرگترین وزارتخانه کشور است.
این کنشگر محیط زیست ادامه داد: در شرایطی که با بحران‌های جدی در حوزه کیفیت زندگی مواجه هستیم، تنها اعلام آمادگی بخش خصوصی برای تامین این اعتبار کفایت نمی‌کند. دانشگاه فردوسی مشهد می‌تواند با به تصویر کشیدن وضعیت مصرف آب در خراسان رضوی و خصوصا مشهد نشان دهد که آیا نیازی به وجود چنین طرح‌های پر هزینه سازه‌ای در حوزه آب داریم یا خیر.
باید مبلمان شهری از خودرو محوری به زیست محوری تغییر پیدا کند
این نویسنده تارنمای مهار بیابان زایی بیان کرد: امروز به علت شیوع کرونا بسیاری از دانشجویان و اساتید نیاز نیست که در دانشگاه حاضر باشند. با این وجود حضور خودروهای بسیاری در دانشگاه احساس می‌شود. هر ساله ۴۰ دانشگاه برتر جهان از منظر میزان استفاده از دوچرخه رتبه‌بندی می‌شوند که برای این دانشگاه‌ها یک اعتبار محسوب می‌شود. استفاده اساتید و دانشجویان از دوچرخه فقط برای آن‌ها اهمیت ندارد، بلکه برای مردمی که به دانشجو و استاد به چشم قشر فرهیخته و نخبه نگاه می‌کنند موثر است.
عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور تشریح کرد: طبق آمارهای وزارت بهداشت و درمان ۸۹.۷ درصد زنان و ۸۱.۳ درصد مردان دچار جنبه‌هایی از کم تحرکی هستند. در ایران بیش از ۵۵ هزار میلیارد تومان در سال برای درمان کم تحرکی هزینه می‌کنیم. خراسان رضوی ۵ برابر بودجه‌ای که صرف آموزش در دانشگاه فردوسی می‌کند برای درمان دیابت، فشارخون، سکته‌های قلبی و کبد چرب هزینه می‌کند. فقط ما ایرانیان هستیم که در میان ۲۶۳ کشور موجود در جهان، وزن متوسط دانش آموزانمان در طول یک دهه اخیر دوبرابر شده است. اگر می‌خواهیم این هزینه‌های عمده درمانی را از بین ببریم باید کاری کنیم تا مردم خودروهای شخصی خود را کنار بگذارند و از دوچرخه استفاده کنند و پیاده‌روی داشته باشند.
همه باید از «سه شنبه‌های بدون خودرو» حمایت کنند
وی گفت: در کشوری که تعداد داروخانه‌ها و بیمارستان‌های آن از مدارس بیشتر توسعه پیدا می‌کند هرگز در مسیر توسعه پایدار قرار نمی‌گیرد. این مسأله اصلا شوخی بردارد نیست و همه باید از سه‌شنبه‌های بدون خودرو حمایت کنند. سه‌شنبه‌های بدون خودرو نمادی است که نشان می‌دهد باید حتما این واقعیت‌ها را درک و به سمت آن‌ها حرکت کنیم.
در خراسان رضوی با کمبود آب شرب با کیفیت روبرو هستیم
عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور خاطرنشان کرد: اگر ما شعار می‌دهیم که باید مبلمان شهری از خودرو محوری به زیست محوری تغییر پیدا کند، باید نشان دهیم که خود ما نیز در این راه قدم برخواهیم داشت. باید مردم جامعه ببینند دانشگاه فردوسی یک دانشگاه سبز است و چهره‌های برتر دانشگاهی از دوچرخه و وسایل نقلیه عمومی استفاده می‌کنند. یکی از مهمترین دلایلی که سازمان آب منطقه‌ای اعلام می‌کند که با کمبود آب شرب با کیفیت روبرو هستیم، ورود پساب‌ها، شیرابه‌ها و چرکابه‌ها به سفره‌های آب زیر زمینی و منابع آب سطحی در استان خراسان رضوی و خصوصا مشهد است.
درویش گفت: آب با کیفیت نوشیدنی به این دلیل کم است که بیش از ۹۵ درصد زباله‌های تولید شده در مشهد متاسفانه از مبدا تفکیک نمی‌شوند. عمده‌ترین اثر این زباله‌ها تولید مقادیر زیادی از پساب است که آب‌های زیر زمینی را آلوده می‌کند. این موضوع موجب می‌شود تا گروهی از افراد که طرفدار غلبه تفکر سازه‌ای در مدیریت آب هستند بهانه لازم برای ایجاد سد و انتقال آب بیشتر را پیدا کنند. مشکل کمبود آب شرب تنها مشکل خراسان رضوی نیست. اما دانشگاه فردوسی به عنوان یک قطب دانشگاهی می‌تواند تاثیر بسزایی را در این راستا ایفا کند.
وی تشریح کرد: تنها استانی که میزان ریزش‌های آسمانی آن بیش از نیاز مردم ساکن در استان است، استان گیلان است که چهار برابر نیاز مردم ریزش آسمانی دارد. قاعدتا در چنین استانی نباید شاهد کمبود آب شرب و کشاورزی باشیم. اما استان گیلان درحال حاضر تبدیل به کارگاه سدسازی بزرگی شده است و سدهای متنوعی مانند سد شفارود، لاسک و شهر بیجار در آن درحال ساخت است. دولت حدودا ۶ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان برای ساخت این سدها از محل مالیات مردم هزینه می‌کند. این سدها هزاران درخت در هیرکانی که بزرگترین رویش‌گاه جنگلی ایران است را از بین می‌برد.
حل تمام مشکلات گیلان با ۲ هزار میلیارد تومان
این کنشگر محیط زیست گفت: یکی از دلایل افراد برای ساخت این سدها به مخاطره افتادن منابع آب شرب گیلان به علت وجود کوه بزرگ زباله در سراوان رشت است. این کوه زباله با دبی هفت لیتر بر ثانیه درحال وارد کردن شیرابه‌ها به گوهررود، زرجوب، پیربازار، تالاب انزلی و دریای خزر است. اغلب شهرهای گیلان تصفیه خانه ندارد و زباله‌های آن نیز از مبدا تفکیک نمی‌شوند. ۷۱ دهنه لوله فاضلاب وارد تالاب بین‌المللی انزلی می‌شود. تمام هزینه‌ای که باید برای ایجاد یک تصفیه خانه در این منطقه هزینه کرد ۴۰۰ میلیارد تومان است، درحالی که برای ساخت سدهای فراوان ۶ هزار میلیارد تومان هزینه می‌کنند. درحالی که همین ساخت سد که ۶ هزار ملیارد تومان هزینه می‌برد چندین هزار میلیارد تومان دیگر به زیر ساخت‌های خاک، آب و جنگل‌های ما آسیب می‌رساند. تمام مشکل زباله گیلان شامل پساب و تصفیه، با ۲ هزار میلیارد تومان حل می‌شود.
مهمترین فعالیت دانشگاه فردوسی ایجاد تفکر سبز است
این نویسنده تارنمای مهار بیابان زایی با اشاره به اینکه مهمترین فعالیت دانشگاه فردوسی ایجاد تفکر سبز است، اظهار کرد: دانشگاه فردوسی باید حداقل تکلیف زباله‌های خود را مشخص کند، دورریزی به نام دورریز غذا نداشته باشد، مصرف پلاستیک در حداقل‌ترین شکل خود باشد و دانشجویان تا حد امکان به سمت اردوگاه پسماند صفری‌ها راهی شوند و از کیسه‌های پارچه‌ای و قمقمه‌های شخصی استفاده کنند. اگر قرار است دانشگاه سبزی داشته باشیم باید از همین رفتارهای کوچک شروع کنیم تا بتوانیم موثر واقع شویم.
عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور افزود: دانشگاه فردوسی مشهد مسئول یکی از راهبردی‌ترین جریان فکری در مشهد است. اثرات این حرکت بیست سال آینده مشخص می‌شود اما اگر می‌خواهیم تغییری را ایجاد کنیم باید از همین الان شروع کنیم. اگر قرار بود همه مردم جهان مانند ایرانی‌ها زندگی کنند ما به کره زمینی که ۲.۸ بزرگتر از کره زمین کنونی باشد نیاز داریم. اما اگر همه مردم جهان مانند مردم کشور بوتان زندگی می‌کردند ما با ۰.۳ وسعت کره زمین کنونی می‌توانستیم نیازهای همه مردم ساکن در کره زمین را تامین کنیم. این مثال‌ها نشان دهنده تاثیر سبک زندگی و تاثیر آن بر منابع موجود در کره زمین است. سبک زندگی بسیار مهم است و می‌تواند تخریب یا به تاب‌آوری سرزمین کمک کند.
درویش افزود: استان خراسان رضوی استانی است که قدیمی‌ترین دشت‌های ممنوعه ایران را به خود اختصاص داده است. وضعیت خراسان رضوی بعد از استان فارس و تهران، بدتر از استان سمنان، اصفهان و یزد است. باتوجه به اینکه یکی از پرجمعیت‌ترین شهرهای ایران را در خود پذیرا شده است و همچنین استان مهاجر پذیری است باید متوجه آسیب‌پذیری و شکنندگی که دارد باشیم. اگر استان خراسان رضوی باتوجه به واقعیت‌های بوم شناختی استان نتواند نیازهای خود را رفع کند، همچنان به طرح‌های دوپینگ و مورفین‌هایی که از طریق انتقال آب و سدهای بی‌رویه است ادامه داده می‌شود. این عمل مانند بیماری است که دچار سرطان است و فقط برای خنثی کردن درد از مورفین استفاده می‌شود.
اصفهان آیینه عبرت ما است/ سی و سه پل درحال فروپاشی است
وی ادامه داد: مثال بارز این اتفاقات استان اصفهان است که از سال ۱۳۳۱، با طرح‌های متنوع انتقال آب که در آن اجرا شد نه تنها مشکلات حل نشد بلکه مشکلات اصفهان بیشتر نیز شد. امروز میزان دبی زاینده رود که خود آورده طبیعی آن ۸۰۰ متر مکعب بوده است، دو برابر شده است اما هنوز هم زاینده رود به اصفهان نمی‌رسد. در مناطق مختلف استان اصفهان شکاف‌های مختلفی در زمین ایجاد شده است. اصفهان آیینه عبرت ماست که نه تنها مشکل آن با انتقال آب حل نشد، بلکه پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که به دلیل فقدان آب دائم سی‌وسه پل و زاینده رود در آستانه فروپاشی قرار گرفته است. اصفهان استعداد استقرار صنایع پر مصرف و افزایش وسعت پنج برابری اراضی کشاورزی را ندارد. سکوت و انفعال دانشگاه یکی از دلایل اتفاقات غلطی بود که در اصفهان اتفاق افتاده است.
این کنشگر محیط زیست با تاکید بر اینکه ما نباید اجازه دهیم که خراسان رضوی تجربه تلخ اصفهان و یزد را تکرار کند، بیان کرد: نیروگاه حرارتی حاضر در نیشابور یکی از دلایل افت کارایی سرزمین در غرب خراسان رضوی و کاهش ریزش‌های آسمانی است. چشم امید همه در این زمینه به دانشگاه فردوسی است تا ببینند که در مرتبه اول برای تغییر این سبک زندگی چه می‌کند و همچنین برای حل مشکلات خراسان رضوی و کشور چه برنامه‌هایی دارد.
