دنیای اقتصاد : این هفته وزارت اقتصاد برای پیدا کردن مشتری اوراق در بازار اولیه، به زحمت نیفتاد. شانزدهمین مرحله از حراج اوراق بدهی دولتی برگزار شد. در این مرحله، بیش از ۳ هزار میلیارد تومان از اوراق دولتی فروخته شد. بر این اساس، مکانیزم جدید تامین مالی دولت برای شانزدهمین هفته، کار کرد تا دولت مجموعا تاکنون موفق به تامین حدود ۷۰ هزار میلیارد تومان از این طریق شود.
در آخرین حراج برگزار شده، میانگین وزنی نرخ بهره موثر اوراق به زیر ۲۰ درصد رسیده است. نکته اینجا بود که الزام بانک‌ها به نگهداری ۳ درصد از مجموعه سپرده‌ها در قالب اوراق، موجب بازگشت تقاضای بانک‌ها به این بازار شده و همین مساله تامین مالی دولت را تسهیل کرده است. وزرات اقتصاد تقریبا با ۱۰۰درصد سفارشات در حراج شانزدهم موافقت کرده است.
حراج شانزدهم
به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی، پیرو اطلاعیه روز سه‌شنبه ۱۸ شهریورماه ۱۳۹۹ درخصوص برگزاری حراج اوراق بدهی دولتی به اطلاع می‌رساند، طی برگزاری شانزدهمین مرحله از این حراج، تعداد ۴ بانک و ۳ صندوق سرمایه‌گذاری سفارش‌های خود را در مجموع به ارزش ۳/ ۲۹ هزار میلیارد ریال در سامانه‌های بازار بین‌بانکی و مظنه‌یابی شرکت مدیریت فناوری بورس تهران ثبت کردند. وزارت امور اقتصادی و دارایی نیز با فروش ۶/ ۹ هزار میلیارد ریال اوراق «اراد۵۱» با نرخ بازده تا سررسید ۱۹ درصد، ۹۵۰ میلیارد ریال اوراق «اراد۴۵» با نرخ بازده تا سررسید ۲۰ درصد، ۶/ ۱۳ هزار میلیارد ریال اوراق «اراد۵۲» با نرخ بازده تا سررسید ۲۰ درصد و ۵ هزار میلیارد ریال اوراق «اراد۵۳» با نرخ بازده تا سررسید ۲۱ درصد (در مجموع به ارزش ۲/ ۲۹ هزار میلیارد ریال) موافقت کرد. معاملات مربوط به فروش این اوراق به نهادهای مالی برنده در روز سه شنبه ۲۵ شهریورماه ۱۳۹۹ توسط کارگزاری بانک مرکزی در سامانه معاملاتی بورس ثبت شد. در واقع وزارت اقتصاد تقریبا با ۱۰۰ درصد سفارشات ارائه شده، موافقت کرد.
به علاوه، سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی در فرآیند خارج از حراج و از طریق بورس در حدود ۵/ ۱ هزار میلیارد ریال اوراق «اراد۴۵» با نرخ بازده تا سررسید ۲۰ درصد، ۶/ ۱۱ میلیارد ریال اوراق «اراد۴۹» با نرخ بازده تا سررسید ۲۱ درصد و ۹۷ میلیارد ریال اوراق «اراد۵۳» با نرخ بازده تا سررسید ۲۱ درصد (در مجموع به ارزش ۶/ ۱ هزار میلیارد ریال) را خریداری کردند. در مجموع، ۸/ ۳۰ هزار میلیارد ریال اوراق بدهی دولت در هفته جاری توسط سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی خریداری شد.
سیر تقاضای بانکی
از هفته هفتم تا سیزدهم حراج اوراق، تقاضای بانک‌ها برای خرید اوراق به سمت صفر میل کرد. در واقع بانک‌ها تمایلی به خرید اوراق با نرخ‌های پیشنهادی وزارت اقتصاد یا نرخ‌های مورد قبول این وزارتخانه نداشتند. به همین دلیل در سیزدهمین هفته حراج، خرید بانک‌ها از اوراق به صفر رسید و این عدد در هفته چهاردهم تنها ۱۹۰ میلیارد تومان بوده است. اما بخشنامه جدید بانک مرکزی، قدرت چانه‌زنی بانک‌ها در بازار اوراق را کاهش داد. در بخشنامه‌ای که سیاست‌گذار پولی در ۱۲ شهریور ماه به شبکه بانکی ابلاغ کرد، بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی را موظف کرد که ظرف مدت سه ماه، حداقل معادل ۳ درصد از مانده کل سپرده‌های خود را به‌صورت اوراق مالی اسلامی قابل معامله در بازار سرمایه که توسط خزانه‌داری کل کشور منتشر می‌شود، نگهداری کنند. دقیقا از حراجی که بعد از این تاریخ برگزار شد، تقاضای بانک‌ها برای خرید اوراق با جهش مواجه شد. در هفته پانزدهم ۵/ ۲ هزار میلیارد تومان از اوراق دولتی توسط بانک‌ها خریداری شد.
در آخرین مرحله حراج نیز وزارت اقتصاد با فروش ۹/ ۲ هزار میلیارد تومان اوراق به بانک‌ها موافقت کرد. سهم بانک‌ها از اوراق فروش رفته در این هفته حدود ۹۵ درصد بوده است، در حالی‌که طی هفته‌های گذشته، وزارت اقتصاد ناچار بود برای یافتن مشتری با نرخ سود مدنظرش، به سراغ بازار سرمایه و مذاکره با برخی نهادهای مالی رود. اما در شانزدهمین هفته از حراج اوراق دولتی، تنها حدود ۱۶۰ میلیارد تومان از اوراق را در بازار سرمایه به فروش رساند. این کمترین میزان فروش در بازار سرمایه در طول ۱۱ هفته گذشته به حساب می‌آید. در واقع از زمانی‌که در کنار حراج اوراق، مکانیزم بازار سرمایه نیز برای فروش اوراق به‌کار گرفته شد، هیچ‌گاه میزان فروش به این اندازه نبوده است.
این مساله نشان می‌دهد وزارت اقتصاد توانست با نرخ مد نظر خودش، در بین بانک‌ها تامین مالی کند. حتی نرخ سود موثر، نسبت به هفته گذشته با افت ۲/ ۰ واحد درصد همراه شده است. البته میزان تامین مالی در هفته شانزدهم به میزان هفته پانزدهم نبوده است که این مساله می‌تواند ناشی از دسترسی مناسب خزانه‌داری به منابع، در حال حاضر باشد. بانک مرکزی نیز ۱۲ شهریور ماه در گزارش وضعیت از تحولات اقتصاد کلان، درخصوص کاهش رشد پایه پولی اعلام کرده بود: «رشد پایه پولی در پایان مرداد سال جاری نسبت به پایان سال قبل معادل ۹/ ۲درصد و نسبت به ماه مشابه سال قبل معادل ۸/ ۲۶ درصد بوده است. ذکر این نکته ضروری است که کاهش قابل ملاحظه رشد پایه پولی در دوره مورد بررسی به تامین کسری بودجه دولت از محل انتشار اوراق مالی و فروش اموال و سهام دولت مربوط بوده که زمینه‌ساز افزایش سپرده‌های دولت نزد بانک مرکزی بوده است.» افزایش سپرده‌های دولت نزد بانک مرکزی این سیگنال را صادر می‌کند که دولت با فروش اوراق توانسته به وضعیت قابل قبولی از نظر منابع در دسترس برسد. همین مساله می‌تواند بی‌نیازی دولت از فروش بیشتر اوراق در هفته جاری را نیز توضیح دهد.
تحولات نرخ سود
نرخ سود در بازار اولیه اوراق در طول هفته‌های اخیر، روند باثباتی را طی می‌کند. اوراق ۲ ساله از هفته دهم، در نرخ ۲۰ درصد میخکوب شده است. اوراق ۳ ساله نیز در طول ۷ هفته آخر حراج، با نرخ ۲۱ درصد به فروش رفته است. این مساله نشان می‌دهد نرخ مطلوب وزارت اقتصاد برای اوراق ۲ ساله و ۳ ساله فعلا در محدوده ۲۰ تا ۲۱ درصد قرار دارد. در هفته جاری اوراق ۲ ساله بیشترین فروش را با نرخ ۲۰ درصد داشته است. کمترین محبوبیت نیز در اوراق ۳ ساله با نرخ ۲۱ درصد گزارش شده است. کل اوراق ۳ ساله فروش رفته معادل ۵۱۰ میلیارد تومان بوده است. این یعنی تقاضا برای اوراق ۳ ساله با نرخ فعلی، به کمترین میزان رسیده است. کمااینکه در مورد اوراق یکساله، وزارت اقتصاد در هفته جاری انعطاف نشان داد و حاضر به فروش با نرخ بالاتری نسبت به هفته‌های گذشته شد. اوراق یکساله پیش از این با نرخ سود ۹/ ۱۸ درصد فروش رفته بود. اما در هفته شانزدهم، نرخ سود اوراق یکساله به ۱۹ درصد افزایش یافت.
اولین حراج مهر ماه
اولین حراج نیمه دوم سال، در اول مهر ماه برگزار می‌شود. در حراج هفته آینده سه نماد «اراد ۴۹»، «اراد ۵۲» و «اراد ۵۳» با سررسیدهای ۲ ساله و ۳ ساله عرضه می‌شوند. حجم عرضه اوراق در اولین روز پاییز، معادل ۱/ ۵هزار میلیارد تومان است. بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی متقاضی شرکت در این حراج می‌توانند نسبت به ارسال سفارش‌های خود تا ساعت ۱۲:۰۰ روز یکشنبه ۳۰ شهریورماه ۱۳۹۹ تنها از طریق سامانه بازار بین‌بانکی اقدام کنند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری، شرکت‌های بیمه‌ای و شرکت‌های تامین سرمایه متقاضی شرکت در این حراج نیز می‌توانند سفارش‌های خود را تا ساعت ۱۲:۰۰ روز یکشنبه ۳۰شهریورماه ۱۳۹۹ از طریق سامانه مظنه‌یابی شرکت مدیریت فناوری بورس تهران ثبت کنند. معاملات مربوط به این حراج در روز سه‌شنبه اول مهرماه ۱۳۹۹ انجام خواهد شد.
