دنیای اقتصاد نوشت : بعد از افزایش نرخ بنزین بار دیگر توجه‌ها به سمت خودروهای دوگانه‌سوز معطوف شد. افزایش نرخ بنزین و سهمیه‌بندی سوخت، نمودار تقاضا برای دوگانه‌سوزها را صعودی کرد. با این حال آمارهای تولید دوگانه‌سوزها، شاهدی است بر عدم توانایی خودروسازان بر پاسخگویی به رشد فزاینده تقاضا در بازار گازسوزها. در حال حاضر وضعیت تولید خودروهای دوگانه‌سوز سواری در خطوط تولید خودروسازان حال و روز خوشی ندارد. با این حال حاکمیت توجه خود را روی دوگانه‌سوز کردن خودروهایی قرار داده که در شبکه حمل و نقل عمومی فعال هستند.
براساس مصوبه شورای اقتصاد، دولت از محل صرفه‌جویی در مصرف بنزین، برای دوگانه‌سوز کردن وانت‌ها، تاکسی‌ها، ون‌ها و مسافربرهای شخصی ۶ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان تخصیص داده و تسهیلاتی نیز برای افزایش ظرفیت تولید دوگانه‌سوزهای تجاری طبق همین مصوبه برای خودروسازان مدنظر قرار داده است، حال آنکه ظرفیت‌سازی برای تولید سواری‌های دوگانه‌سوز با توجه به حجم تقاضای بالا به خودروسازان واگذار شده است.اما همان‌طور که عنوان شد خودروسازان با توجه به تقاضای فزاینده بازار نه تنها در این زمینه کاری از پیش نبردند بلکه آمار تولید خودروهای دوگانه‌سوز در این شرکت‌ها مایوس‌کننده است. به اعتقاد برخی از کارشناسان علت کاهش سهم خودروهای دوگانه‌سوز در آمار تولید دو دلیل مشخص دارد: دلیل اول افت تولید کل است. دو خودروساز بزرگ کشور از سال گذشته به دنبال نوسانی شدن نرخ ارز و همچنین خروج ایالات متحده آمریکا از برجام با افت تولید مواجه شدند. این افت ادامه‌دار بوده است و شاهد هستیم که در آخرین آمار ارائه شده مربوط به آذر ۹۸، تولید خودرو ۲۵ درصد افت داشته است. بنابراین طبیعی است که تولید محصولات دوگانه‌سوز در شرکت‌های خودروساز کشور از این افت در امان نباشد و تولید این نوع خودرو نیز روند نزولی داشته باشد. دلیل دیگر که می‌توان برای این موضوع عنوان کرد تاثیرپذیری خودروسازان از طرف تقاضا است. طرف تقاضا پیش‌تر به دلیل نزدیکی نرخ بنزین با نرخ CNG، چندان مایل نبودند تا محصولات دوگانه‌سوز را انتخاب کنند. همین بی‌میلی طرف تقاضا سبب شده بود خودروسازان نیز چندان تمایلی به تولید محصولات دوگانه‌سوز نداشته باشند.
این بی‌انگیزگی زیرساخت‌های تولید این محصولات را تحت تاثیر قرار داد. شرکت‌های فعال در زمینه تولید ادوات گازسوز کردن خودروها نیز تعطیل شدند یا با حداقل ظرفیت به تولید ادامه دادند. شاید اگر فشار وزارت‌نشینان نبود همین اندک خودروی دوگانه‌سوز نیز جایی در آمار تولید ایران خودرو و سایپا نداشت. اما به یکباره افزایش نرخ بنزین و هجوم طرف تقاضا برای تهیه خودروهای دوگانه‌سوز، خودروسازان را غافلگیر کرد. این غافلگیری سبب جا ماندن عرضه از تقاضا و به دنبال آن افزایشی شدن قیمت محصولات گازسوز در بازار شد. در حال حاضر سایپایی‌ها هیچ خودروی دوگانه‌سوزی را در خطوط تولید خود ندارند. با این حال فرشاد مقیمی مدیر عامل ایران‌خودرو از برنامه این خودروساز برای تولید ۳۴ هزار خودروی دوگانه‌سوز تا پایان امسال خبر داد. تکمیل این تعداد خودروی دوگانه‌سوز در سه ماه پایانی سال با توجه به شرایط حاکم بر شرکت‌های خودروساز تا حدودی با چالش همراه خواهد بود. بنابراین چنانچه خودروسازان بخواهند به موج تقاضای ایجادشده پاسخ مناسب دهند و نمودار تولید این نوع خودرو را با نمودار تقاضا در بازار منطبق کنند، باید برنامه‌ریزی منسجمی داشته باشند.
وضعیت تولید
حال که به غافلگیری خودروسازان برای تولید خودروهای دوگانه‌سوز پرداختیم بد نیست سری هم به آمار تولید خودروهای دوگانه‌سوز تا پایان آذر ماه سال‌جاری بزنیم و ببینیم خودروسازان در ۹ ماهی که از سال گذشته است چه تعداد محصول دوگانه‌سوز در خطوط تولید خود تکمیل و روانه بازار کرده‌اند. در پایان نهمین ماه از سال جاری در مجموع ۱۱ هزار و ۶۹ دستگاه خودروی دوگانه‌سوز تولید شده است. این در شرایطی که در مدت مشابه سال گذشته ۳۵ هزار و ۹۹۵ دستگاه خودروی دوگانه‌سوز در خطوط تولید خودروسازان نهایی شده بود.
بنابراین شاهد افت تولید ۶۹درصدی خودروهای دوگانه‌سوز در بازه زمانی یاد شده هستیم. همان طور که اشاره شد در حال حاضر تنها ایران خودرویی‌ها به تولید خودروهای دوگانه‌سوز مشغول هستند و تولید محصولات دوگانه سوز در خطوط تولید خودروسازی سایپا متوقف شده است. این در حالی است که در ۹ ماهه سال ۹۷، سایپا با تولید ۴ هزار و ۹۸۳ دستگاه تیبا دوگانه‌سوز در آمار تولید دوگانه‌سوزها در سال گذشته حضور داشت. از آنجا که سایپایی‌ها تولید خودروی دوگانه‌سوز را متوقف کرده‌اند تمامی این ۱۱ هزار و ۶۹ دستگاه خودروی دوگانه‌سوز در شرکت ایران خودرو تولید شده‌اند.پژو ۴۰۵، سمند و پژو پارس سه محصول دوگانه‌سوز ایران خودرو هستند. تمامی این محصولات در سایت‌های شهرستان ایران‌خودرو تولید می‌شوند.
پژو ۴۰۵ دوگانه‌سوز در سایت ایران خودروی خراسان، سمند دوگانه‌سوز در سایت تبریز این خودروساز و پژو پارس در سایت خصوصی ایران‌خودرو در سمنان تولید می‌شوند.ایران خودرویی‌ها در سایت شرقی خودرو، یعنی خراسان، تا پایان آخرین ماه فصل پاییز توانسته‌اند ۵ هزار و ۷۸۳ دستگاه خودروی پژو ۴۰۵ دوگانه‌سوز تولید کنند. این میزان تولید در قیاس با سال گذشته در همین مدت گویای افت ۴۷ درصدی است. ایران خودروی خراسان تا پایان آذر سال ۹۷ توانسته بود ۱۰ هزار و ۸۹۱ دستگاه از این خودرو تولید کند. الیته باید به این نکته نیز اشاره کرد که چنانچه آمار یک ماهه آذر ۹۸ را با آمار تولید یک ماهه آذر سال گذشته مقایسه کنیم، شاهد هستیم که تولید پژو ۴۰۵، رشد ۸/۷۵درصدی را ثبت کرده است. سال گذشته در آذرماه خراسانی‌ها ۴۶۳ دستگاه پژو ۴۰۵ تولید کرده‌اند این در حالی است که در آذر سال جاری توانسته‌اند ۸۱۴ دستگاه از این خودرو را در خطوط تولید خود نهایی کنند.حال به تبریز می‌رویم و وضعیت تولید سمند دوگانه‌سوز را بررسی می‌کنیم.
در سایت شمال غربی ایران خودرو در بازه زمانی یاد شده در سال جاری ۲ هزار و ۴۵۲ دستگاه سمند دوگانه‌سوز در خطوط تولید این سایت خودروساز نهایی شده است. مقایسه این آمار با وضعیت تولید سمند دوگانه‌سوز در همین مدت در سال گذشته گویای افت ۶/۸۲ درصد است. تبریزی‌ها در سال ۹۷ تا پایان آذر توانسته بودند ۱۴ هزار و ۱۶۱ دستگاه سمند دوگانه‌سوز تولید کنند. تبریزی‌ها نیز در یک ماهه آذر شاهد رشد تولید سمند دوگانه سوز بودند. در آخرین ماه فصل پاییز در سایت تبریز ایران‌خودرو تعداد ۸۰۰ دستگاه سمند دوگانه سوز تولید شده است.
این سایت خودروساز در آذرماه ۹۷، تنها ۶۷۹ دستگاه سمند دوگانه سوز در خطوط تولید تکمیل کرده است. بنابراین رشد تولید سمند دوگانه‌سوز در سایت تبریز ایران خودرو در بازه زمانی یاد شده ۸/۱۷درصد بوده است. آخرین محصول دوگانه‌سوز ایران خودرو در آمار تولید آذر ماه، پژو پارس است. تولید این خودرو در سایت سمنان ایران خودرو که توسط بخش خصوصی مدیریت می‌شود، در دستور کار قرار دارد. سمنانی‌ها در سایت اتومبیل‌سازی فردا طی ۹ ماهی که از سال گذشته است توانسته‌اند ۲ هزار و ۸۳۴ دستگاه پژو پارس دوگانه‌سوز را تکمیل کنند. این خودرو در بازه زمانی ذکر شده در سال گذشته ۴ هزار و ۹۸۳ دستگاه تولید شده است. بنابراین شاهد افت تولید ۵/۵۲ درصدی طی ۹ ماهه سال جاری در مقابل همین مدت در سال ۹۷ هستیم. پژو پارس دوگانه‌سوز در آذر سال گذشته در این سایت تولید نشده بود اما آذر ۹۸ معادل ۲۵۸ دستگاه از این خودرو تولید شده است.
فقدان برنامه‌ریزی
با توجه به افت تولید که ذکر آن رفت این سوال مطرح می‌شود که خودروسازان این امکان را دارند تا تولید خودروهای دوگانه‌سوز را در خطوط تولید خود افزایش دهند یا از تقاضای ایجاد شده به نوعی جا خواهند ماند؟سعید مدنی مدیر عامل پیشین سایپا در این ارتباط به «دنیای اقتصاد» می‌گوید آنچه در این ارتباط بیش از همه به چشم می‌آید، فقدان یک برنامه‌ریزی مدون و پیگیرانه از سوی شرکت‌های خودروساز است.وی ادامه می‌دهد: غافلگیری شرکت‌های خودروساز برای پاسخگویی به موج تقاضای کنونی ناشی از بی‌برنامگی شرکت‌های تولیدکننده در این زمینه است. به نظر این کارشناس خودرو، شرکت‌های خودروساز در کوتاه‌مدت نمی‌توانند وضعیت تولید خود را با میزان تقاضای ایجاد شده منطبق کنند. مدنی تاکید می‌کند: خودروسازان در کوتاه‌مدت نمی‌توانند برای موج تقاضا کاری کنند اما در میان‌مدت و بلندمدت می‌توانند با برنامه‌ریزی بر این مشکل فائق آیند.حسن کریمی‌سنجری کارشناس خودرو نیز به خبرنگار ما می‌گوید: کاهش تولید محصولات دوگانه‌سوز تابعی از افت تولید کل در خطوط تولید خودروسازان است. بنابراین کاهش تولید گازسوزها از چالش‌های عمومی خودروسازان در خطوط تولید مانند نبود نقدینگی و مشکل تامین برخی قطعات تاثیر می‌پذیرد.این کارشناس خودرو معتقد است اگر چالش‌های عمومی برطرف شود خودروسازان توان پاسخگویی به نیاز بازار در بخش خودروهای دوگانه‌سوز را خواهند داشت.
نظر شما
