چارچوب بازار متشکل ارزی

ایبنا : اواخر سال گذشته بود که شورای پول و اعتبار برای سر و سامان دادن و ایجاد آرامش در معاملات اسکناس ارز در بازار ، تشکیل بازار متشکل ارزی را در یک هزار و دویست و شصت و چهارمین جلسه تصویب کرد.

 براساس این مصوبه قرار است این بازار به منظور ساماندهی و توسعه بازار شفاف، منصفانه و کارآ تشکیل شود تا ارزها در آن به‌صورت نقد مطابق مقررات این مصوبه و سایر مقررات مرتبط با آن در بستر الکترونیکی مورد معامله قرار گیرند.

این بازار یک شرکت خصوصی و متشکل از کانون صرافان، کانون بانک‌های دولتی، کانون بانک‌های خصوصی و فرابورس و با نظارت بانک مرکزی فعالیت خواهد کرد و این بانک با رصد فعالیت‌ها در صورت لزوم برای ایجاد تعادل در بازار دخالت می‌کند و نظارت بانک مرکزی بر این بازار به‌صورت سیستماتیک و غیر‌مستقیم خواهد بود.

منع خرده‌فروشی ارز: نحوه فعالیت این بازار به گونه‌ای است که افراد حقیقی نمی‌توانند در بازار متشکل ارزی خرید و فروش کنند، این افراد برای تامین نیاز ارزی خود باید مانند گذشته به صرافی‌ها مراجعه کنند. تنها بانک‌ها و صرافی‌های مجاز قادر به اخذ کد و خرید و فروش در این بازار هستند و قرار است در بازار متشکل ارزی برای معاملات اسکناس و نقد انجام شود بر این اساس صادرکنندگان و دارندگان ارز می‌توانند از طریق صرافی‌ها برای فروش، نرخ مورد نظر خود را در سامانه بازار متشکل به ثبت برسانند.

زمان تسویه مبادلات: قرار است در ابتدا معاملات ۲ یا سه نوع ارز اصلی (دلار، یورو و درهم) آغاز شود، اما به‌تدریج به سایر ارزها تسری یابد. زمان معاملات این بازار از ساعت ۱۰ صبح آغاز شده و تا پایان ساعت کاری بانک‌ها ادامه می‌یابد. قرار است که در پایان ساعت معاملات، کار تسویه انجام شود و به این ترتیب تسویه معاملات به روز آینده موکول نخواهد شد.

تعیین نرخ مرجع: هم‌اکنون برای تعیین نرخ ارز بیشتر توجهات به سوی دبی امارات و سلیمانیه عراق است؛ به‌طوری‌که این بازارها نقش اصلی را در تعیین قیمت دلار و سایر ارزها دارند. اما با راه‌اندازی بازار متشکل ارزی نرخ تعیین در ابتدای معاملات این بازار به‌عنوان نرخ مرجع منتشر می‌شود که قادر خواهد بود به‌تدریج بازارهای رقیب که خارج از کشور قرار دادند را به حاشیه براند.

نحوه تعیین نرخ ارز و دامنه نوسانات: نرخ‌ها در بازار متشکل ارزی براساس عرضه و تقاضا تعیین خواهند شد و دستوری نخواهد بود. خریداران و فروشندگان با سازوکاری مانند بورس، پیش از آغاز معاملات، تقاضاهای خود را ثبت کرده و در نهایت براساس نزدیک‌ترین قیمت، معاملات انجام خواهد شد.

اکنون پیشنهادهای مختلفی برای دامنه نوسان روزانه نرخ ارز در این بازار مطرح شده که مهم‌ترین پیشنهاد دامنه نوسان ۵ تا ۱۰ درصدی است. با توجه به اینکه دستورالعمل این بازار هنوز نهایی نشده، احتمال تغییر دامنه نوسان اعلام شده وجود دارد. در صورت وقوع تحولات سیاسی و اقتصادی مهم که معمولا باعث افزایش یا کاهش شدید تقاضا برای ارز می‌شود امکان دارد که روند معاملات قفل شده و به قول فعالان اقتصادی، صف خرید یا صف فروش شکل بگیرد. برای مقابله با این وضعیت، پیش‌بینی شده که با تصمیم هیات‌مدیره، دامنه نوسان افزایش یافته و با مشارکت بانک‌ها قفل معاملات باز شود.‌

تعیین سقف معاملات:  قرار است معاملات به‌صورت خرید و فروش بسته‌های حدود ۱۰۰ هزار تایی هر نوع ارزی انجام شود و در ابتدا سقف معاملات محدود خواهد بود اما به‌تدریج با تثبیت جایگاه این بازار، سقف معاملات افزایش می‌یابد.

قیاس با مبادلات کف خیابان: معاملات اسکناس دلار و سایر ارزها در بازار کف خیابان که خیابان منوچهری جلوه آشکار آن به شمار می‌رود نمی‌تواند رقیب معاملات اسکناس بازار متشکل باشد. به گفته برخی مسولان ذی‌ربط، حدود ۲ درصد معاملات ارز به‌صورت دستی در خیابان منوچهری و کف خیابان انجام می‌شود که ادعا شده نمی‌تواند در مقابل بازار متشکل، عرض اندام کند و به‌تدریج به حاشیه رانده می‌شود.

 زمان راه‌اندازی و مکان بازار: بازار متشکل ارزی هم‌اکنون در مراحل نهایی تدوین دستورالعمل است. براساس برنامه‌ریزی انجام شده این بازار به‌زودی راه‌اندازی خواهد شد. بازار متشکل ارزی قرار است در ساختمان شماره یک بانک مرکزی در چهارراه استانبول تهران راه‌اندازی شود.