یک ناشر می‌گوید: نشر در سال جاری خیلی آسیب دیده و اگر این روند تداوم پیدا کند، خیلی از ناشران ورشکست خواهند شد.
مسعود کوثری - مدیرعامل انتشارات علمی و فرهنگی - در گفت‌وگو با ایسنا، در ارزیابی وضعیت نشر کشور و چالش‌ها و فرصت‌های پیش روی آن اظهار کرد: وضعیت نشر کشور با چند چالش اصلی مواجه است؛ چالش اصلی آن در گذشته، چالش توزیع بود؛ به عبارت دیگر کتاب‌ها در تهران و مراکز استان‌ها خوب توزیع می‌شد ولی در شهرهای کوچک‌تر توزیع نمی‌شد و بنابراین ضمن این که کتاب‌های خیلی خوبی منتشر می‌شد، این کتاب‌ها به دست اهلش در شهرها، شهرستان‌ها و روستاها نمی‌رسید. متاسفانه شرکت‌های توزیع هم نتوانستند این مشکل را حل کنند و عمدتا به بدهکاری و پرداخت نشدن پول ناشران منجر شد.
او ادامه داد: علاوه بر این مشکلی که در گذشته وجود داشته، دو مشکل جدید هم به موضوع اضافه شده است؛ مساله دوم این که تعداد ناشران بیش از تعداد کتاب‌فروش‌ها شده و طبق یک آمار اولیه، نزدیک ۱۷ یا ۱۸ هزار نشر در کشور داریم؛ درصورتی که حدود ۱۰ تا ۱۱ هزار کتاب‌فروشی داریم که این نبود تناسب را می‌رساند و شما حتی اگر کتاب خوب هم منتشر کنید، جایی برای عرضه آن نیست.
عضو هیأت علمی گروه ارتباطات دانشگاه تهران تصریح کرد: برای برون‌رفت از این موضوع، کتاب‌فروشی‌های بزرگ مانند شهر کتاب یا کتاب‌فروشی‌هایی که با این عناوین بهوجود آمدند، مطرح شدند ولی تعدادشان خوب نیست؛ بنابراین یک بحران عدم دسترسی بهوجود آمد. مشکل سومی که اخیرا بهوجود آمده، مشکل کاغذ و بحران کاغذ، افزایش دستمزد چاپ، فیلم، زینک و مسائل مرتبط است که این هم هزینه‌ها را خیلی بالا برده است. در مجموع نشر کشور دچار وضعیت خاصی است که باید به آن فکر شود. مساله کاغد و چاپ جدی است و حتما باید یکی از اولویت‌های استراتژیک ما باشد تا اگر ممکن است در داخل به خودکفایی برسیم و اگر نه، بتوانیم بخشی را به‌صورت مداوم و با ارز مناسب وارد کنیم.
سیاست‌های دولت در حوزه نشر باید بازنگری شود
کوثری در خصوص اقدامات دولت در این زمینه خاطرنشان کرد: دولت تلاش‌هایی در این زمینه کرده ولی این تلاش‌ها به ثمر نرسیده است. به عنوان نمونه یکی از تلاش‌های دولت نمایشگاه بین‌المللی کتاب است که اگرچه باعث می‌شود فروش موقتی خوبی برای ناشران داشته باشد؛ اما نمی‌تواند کل مشکلات نشر را حل کند، دوم این که دولت نتوانسته با کمک بخش خصوصی یا سرمایه‌های دولتی تعداد فروشگاه‌ها را در سطح کشور افزایش دهد؛ به هر حال امروز سواد مناطق روستایی افزایش پیدا کرده ولی دسترسی نداشتن به کتاب همچنان وجود دارد. بنابراین این یکی از معضلاتی است که حل نشده و در سیستم‌های توزیع هم کاری صورت نگرفته است.
وی افزود: من فکر می‌کنم سیاست‌های دولتی هم باید در این حوزه کمی بازنگری شود چون یارانه‌هایی که البته خیلی نسبت به گذشته کم شده، توزیع می‌شود ولی این‌ها هم نمی‌توانند مشکل اساسی بخش کتاب را حل کنند.
مدیرعامل انتشارات علمی و فرهنگی در پاسخ به سوالی در خصوص تاثیر تحریم‌ها بر گردش مالی در حوزه چاپ و نشر بیان کرد: به نظرم این مساله امسال کمر نشر را شکست؛ چون خیلی از نشرها به سمت ۱۰۰ یا ۲۰۰ نسخه رفتند؛ به دلیل این‌که فقط مساله کاغذ نیست که اکثرش وارداتی است، مساله اسید مورد استفاده و جوهر مورد استفاده است که از کشورهای دیگر می‌آید، همچنین جوهر چاپ، خدمات چاپ، افزایش دستمزدها و... است؛ بنابراین به نظرم نشر خیلی در سال جاری آسیب دیده و اگر این روند تداوم پیدا کند، خیلی از ناشران ورشکست خواهند شد.
استفاده از کاغذ تولید داخل نیازمند همت ملی است
کوثری در مورد تلاش در جهت این که بتوان اقلام وارداتی را به سمت تولید در داخل برد، اظهار کرد: از سال‌ها پیش ما برای کاغذ دو تولیدکننده عمده داشتیم؛ کاغذ پارس و کاغذ مازندران، منتها توزیع و تولید این کاغذها در کشور نامتناسب است. امسال ما خیلی سعی کردیم که از کاغذ پارس و مازندران استفاده کنیم و از کاغذ وارداتی بالکی سوئد که سبک و پنبه‌ای‌مانند است، کمتر استفاده کنیم و یا استفاده نکنیم؛ این کار یک همت ملی می‌خواهد که ما در مساله کاغذ بتوانیم حرکتی کنیم؛ البته کاغذ سفید تحریر هم متاسفانه عمدتا وارداتی است و سهم کاغذ پارس و مازندران طی سال‌های اخیر خیلی کاهش پیدا کرده که این نشان از این است که درصد ناچیزی توسط این دو تولیدکننده تولید می‌شود و اکثر کاغذها وارداتی است
او در پاسخ به سوالی درباره این‌که چه اولویت‌هایی را باید مدنظر قرار داد تا بتوان وضع موجود را حفظ کرد، بیان کرد: وزارت ارشاد تمهیداتی را اندیشیده و اجرایی می‌کند که حداقل به ناشران بر اساس ثبت کتاب‌های چاپ اولشان، یک مقدار کاغذ بدهد، کاغذهایی که به قیمت ارز دولتی وارد کرده که این خیلی خوب است و می‌تواند جلو مشکلات را بگیرد ولی ما باید بتوانیم میزان تولید داخلی را هم افزایش دهیم. در برخی صنایع مانند کاغذ گلاسه ما هیچ تولیدی نداریم، در کاغذهای نازک ۵۰ گرمی هنوز به کیفیت مورد نیاز نرسیده‌ایم اگرچه یک مقدار از آن را پارس و مازندران تولید می‌کند ولی اکثر این‌ها از اندونزی، چین و هند وارد می‌شود و باید به این مساله اندیشید، چون کاغذ یک مساله بسیار جدی است و کار یک سال و دو سال نیست و یک سیاست سنجیده و طولانی‌مدت را می‌طلبد.
عضو هیأت علمی گروه ارتباطات دانشگاه تهران تصریح کرد: فکر می‌کنم وزارت ارشاد باید یک بار دیگر سیاست‌های نشر را بازبینی کند و با توجه به شرایط فعلی تمهیدات جدیدی را بیندیشد تا بتوان از این فضا خارج شد و وارد دوران نوینی شد.
نظر شما
