بانكداري ايراني ـ تحریمهای ظالمانه علیه کشور به بهانه برنامه صلحآمیز هستهای نشان داد که چگونه میتوان با ایجاد اجماع جهانی و استفاده از ظرفیت پیچیده و یکپارچه نظام مالی-بانکی جهان، صحنه جنگ دیپلماسی را به نبرد تمام عیار اقتصادی تبدیل کرد.
بهنظر میرسد که نظام بانکی نتوانست از بستر مذاکرات دیپلماتیک و برجام، برای گره گشایی کامل از روابط بینالملل بانکی و استفاده حداکثری از ظرفیت تامین مالی خارجی بهره گیرد. عضویت و همکاری عمیق با FATF، رعایت الزامات FATCA، همکاری و اطلاعرسانی مستمر به بازارها و مؤسسات مالی بینالمللی (نظیر OECD)، رعایت ضوابط مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم، ضوابط بال، گزارشگری اطلاعات مالی (IFRS)، شفافیت، مدیریت ریسک و تطبیق، از جمله الزامات حاکم بر فضای کسب و کار بانکی است که باید بهطور کامل از سوی نظام بانکی کشور رعایت شود. از طرف دیگر رفع نگرانی بانکها و موسسات مالی بینالملل از جرایم احتمالی ایالات متحده از مهمترین موانع پیشروی روابط بانکی است. از آنجا که به تعبیر مقام معظم رهبری، وزارت خزانه داری آمریکا، به اتاق جنگی علیه ایران تبدیل شده است ما نیز باید سازمانهای سه گانه پولی-مالی خود (سازمان برنامه و بودجه، بانک مرکزی و وزارت امور اقتصادی و دارایی) را آرایش جنگی داده و خروج ایالات متحده از برجام-بهعنوان یک تهدید را- با اخذ تضامین بانکی و مالی به فرصتی برای اقتصاد کشور تبدیل کنیم.
مهمترین تضامینی که دولت جمهوری اسلامی ایران میتواند از اتحادیه اروپا اخذ کند عبارتند از:
۱- تضمین مبادلات تجاری کشور.
اتحادیه اروپا، باید فرمولی دهد که جریان صادرات نفتی و سایر کالاهای صادراتی انجام و نقل و انتقال منابع از مجاری رسمی بانکی به سهولت و با هزینه متعارف صورت گیرد.
اتحادیه اروپا باید پلتفرمی را تهیه کند که جریان واردات به کشور و مکانیزم تسویه آن از طریق بانکهای کارگزار صورت گیرد.
۲- تضمین ادامه فعالیت بانک ایران و اروپا (EIH) و حفظ عضویت آن در سیستم II Target
۳- اعطای مجوز فعالیت به چند بانک بزرگ اروپایی برای همکاری با بانکهای ایرانی و برطرف کردن نگرانی آن بانکها از جریمه احتمالی فعالیت تجاری با ایران.
۴- بیانیه بانک مرکزی اروپا
از آنجا که معمولا بانکهای مرکزی تحت هیچ تحریم و جریمهای قرار نمیگیرند، بانک مرکزی اروپا باید بهطور رسمی بیانیهای صادر و طی آن اعلام کند که هیچ محدودیتی برای معاملات بانکی با ایران قائل نیست.
۵- فعالسازی بانکهای مستقل موجود در کشور انگلستان مشتمل بر ملی بانک (PLC)،
سپه بنک (PLC)، پرشیا اینترنشنال (PLC) از طریق عضویت در نظام تسویه پوند و اتصال مستقیم به سیستم II Target
۶- راهاندازی نهادها و ابزارهای نوین بانکی شامل:
تاسیس Investment Bank با مشارکت بانکهای معتبر اروپایی توسط بخش غیردولتی ایران بهمنظور تامین مالی پروژهها و طرحهای کشور.
مشارکت در راهاندازی صندوق تضمین و بیمه (FUND) بهمنظور پوشش ریسکهای بیمهای و جرایم احتمالی طرفهای تجاری، بانکی و بیمهای با ایران از سوی شرکای اروپایی
تاسیس سایر نهادهای پولی غیربانکی در اتحادیه اروپا نظیر Trade Finance Fund، Factoring & Forfaiting Agency از سوی شرکای ایرانی
۷- ارائه مهلت معقول برای رعایت پروتکلهای بینالمللی نظیر FATF و پشتیبانی جهت بهبود
رتبه اعتباری ایران به رتبه ۴ از طریق OECD
۸- طراحی و راهاندازی نظام عقد قراردادهایی با مبنای یورو بین اروپا و ایران و تسویه غیردلاری مبادلات پولی فیمابین
۹- پشتیبانی از تامین مالی بلندمدت خارجی (Finance) از طریق اعطای منابع ارزی بانکهای اروپایی به نهاد واسط دولتی کشور خود (مشابه تجربه شرکت سرمایهگذاری دولت ایتالیا) و اختصاص منابع مذکور به پروژهها و طرحهای ایران به منظور اجتناب از جرایم احتمالی ایالات متحده
۱۰- استفاده اروپا از اهرم نهادهای بینالملل نظیر سازمان تجارت جهانی برای جلوگیری از وضع مقررات یکجانبه آمریکا علیه تجارت آزاد با ایران.
دکترمحمدهاشم بتشکن