مشکلی بزرگ به نام فرار نیروهای متخصص از کشور

با خروج نیروی متخصص ارزنده‌ترین سرمایه ملی‌کشور از بین می‌رود، عارضه ای که ایجاد ثبات شغلی،نقش بسزایی در کنترل آن ایفا می‌کند.

به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، نیروی انسانی به عنوان یکی از اصلی ترین  سرمایه ملی و اقتصادی هر کشوری مطرح است و ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست . هر اندازه برای باروری ، توانمندسازی و مانایی (ماندگاری) آن در کشور تلاش بیشتری شود، توفیقات فزاینده تری برای حفظ این سرمایه و جلوگیری از استعداد سوزی حاصل خواهد شد.

بر اساس آمار و گزارشات منتشر شده در سال 95، در نیمه نخست سال مذکور، ضریب جویندگان کار با رشد 20 درصدی همراه بوده و این به معنای تشدید دغدغه های مرتبط با اشتغال است. گزارش های بانک جهانی، موید این واقعیت تلخ بود که سالیانه قریب به یک میلیون و 500 هزار نفر نیروی کار از کشور مهاجرت می‌کنند.

با تأمل و بررسی در میزان آمار مهاجرت از ایران به کشورهای دیگر ، رقم یک میلیون و 604 هزار نفریِ مهاجرت کارگران در سال 2013 به روشنی موید رشد 23 درصدی این معضل در مقایسه با سال2010 است.

اگرچه  آمارهای جدیدتر، مستلزم تحقیقات هر چه بیشتری است، اما به هر ترتیب کسی نمی‌تواند، ادعا کند که پدیده تلخ اشاره شده، مرتفع شده است. تحقیقات انجام شده موید این موضوع است که امارات و آمریکا دو کانون اصلی مهاجرت کارگران محسوب می شوند و این امر زمانی عمیق تر می شود که مراکز اشتغال همچون کارخانجات با رکود و تعطیلی مواجه شوند.

رضا قلی پور،کارشناس اقتصادی در گفت و گو با خبرنگار اقتصاد و انرژی، با اشاره به انگیزه برخورداری از اشتغال و درآمد مناسب به عنوان اصلی ترین عامل خروج و مهاجرِ نیروی کار و عناصر تحصیلکرده به دیگر کشورها اظهار کرد: در چنین شرایطی، هر اندازه بر بار مشکلات اقتصادی افزوده شود، به همان میزان ضرب آهنگ مهاجرت از کشور شدیدتر و از ضریب ماندگاری نیروی گارگر و متخصص در کشور کاسته خواهد شد.

وی افزود: متاسفانه تناسب مطلوبی میان خروجی دانشگاه ها و نیاز کشور وجود ندارد و تا زمانیکه جذب مراکز علمی و دانشگاه‌ها به اقتضای بازار کار ایران انجام نپذیرد و تخصص، مهارت آموزی در صدر برنامه های آموزشی و عملی کشور قرار نگیرد، حصول توفیقات مؤثر و شایسته میسر نخواهد شد.

این کارشناس اقتصادی بیان کرد: اگرچه در عرصه آموزش و پرورش،گام هایی در این جهت برداشته شده، اما همچنان با نقطه مطلوب، فاصله بسیاری وجود دارد و شوربختانه این نارسایی در مراکز علمی و دانشگاهی در سطوح بالاتر تحصیلی، بیشتر به چشم می خورد.

وی افزود: خروج کارگر، نیروی انسانی و عناصر تحصیلکرده از کشور یک زیان و خسران اقتصادی عظیم است که باید برای کنترل و مهار آن با اتخاذ تدابیر هوشمندانه تری اقدام شود.

قلی پور بیان کرد: در جهان معاصر کنونی، نیروی انسانی، ارزشمندترین ثروت هر کشوری به شمار می رود که در جوامع توسعه یافته، جایگاه آن از منابع طبیعی نیز بالاتر و مهمتر است و این موید نقش تأثیرگذار نیروی اشاره شده در پیمایش مسیر شکوفایی و حصول توسعه پایدار است.

کارشناس اقتصاد گفت: به طور قطع نباید ایران را نیز از این قاعده مستثنی دانست و خروج نیروی انسانی از کشور را می توان به خروج سرمایه های عظیمی تعبیر کرد که پس از سالها، به یکباره کشور را ترک می‌کنند و متاسفانه در زمانیکه باید برای جامعه و کشور ثمر دهی داشته باشند، در خارج از مرزها، توانمندی های خود را نشان می دهند.

 فاصله میان درآمد و هزینه در دو حوزه کارگری و نیروی متخصص کاسته شود

نفیسه خسروجردی، محقق و پژوهشگر اقتصادی،در گفت و گو با خبرنگار اقتصاد و انرژی، با اشاره به نقش دستیابی به رفاه و وضعیت اقتصادی هر چه مطلوب تر در مهاجرت و خروج نیروی انسانی مستعد و توانمند از کشور اظهار کرد: عوامل و دلایل بسیاری در ظهور و بروز این چالش دردناک، موثر است، اما  شکاف میان مزد و هزینه از اصلی ترین مؤلفه ها در چنین مهاجرت هایی محسوب می شود.

وی افزود: در شرایطی که میزان دریافتی از تخصص، تجربه، مهارت یا حرفه و شغلی که به آن مشغول هستیم کافی و رضایت بخش نباشد، از حیث روحی، روانی و توان مالی با نارسایی ها و مشکلاتی مواجه خواهیم شد.

محقق و پژوهشگر اقتصادی گفت: واکنش به چنین پدیده ای یکسان نخواهد بود و در این شرایط هر شخصی به فراخور موقعیت اجتماعی و شخصیتی که از آن برخوردار است، رویکرد و رویه ای را اتخاذ می‌کند که در این میان برخی از تصمیمات به مهاجرت و خروج از کشور منتهی می شود.

وی افزود: آنچه که باید در اتخاذ چنین تصمیماتی (مهاجرت از کشور) مدنظر قرار گیرد معطوف به این امر می شود که همیشه تمامی این مهاجرت ها با توفیق همراه نخواهد بود و کم نبوده اند گروه ها و اشخاصی که در سودای دستیابی به زندگی بهتر مهاجرت کردند، اما در گرداب های عمیق تری گرفتار شده اند.

خسروجردی بیان کرد: در کشورهای توسعه یافته، به کار مفید امتیاز می دهند و با در نظر گرفتن میزان کار مفید در ایران، به روشنی به عمق سختی کار در کشورهای غربی پی می بریم.

وی گفت: برخی گمان می‌کنند کشورهای اروپایی منتظرند تا با ورود آنها، بهترین امکانات را در اختیارشان قرار دهد اما این امر خیالی خام است، زیرا برای دستیابی به رفاهی مطلوب باید کار و تلاش شبانه روزی را سرلوحه رفتارها و تلاش های روزمره قرار گیرد، امری که در بسیاری از موارد با لحاظ کردن چنان کار و تلاش جدی و عمیقی در ایران نیز می توان به مراتب از رفاه و وضعیت اقتصادی مطلوب تری برخوردار شد.

محقق و پژوهشگر اقتصادی تصریح کرد: بسیاری از افرادی که در ایران، پرداختن به فعالیت ها و مشاغل میانی را ننگ و عار می پندارند در جوامع توسعه یافته به سخیف ترین مشاغل، تن می‌دهند که در صورت پیشه کردن چنین رویکردی در ایران، علاوه بر عدم نیاز به نیروی کار خارجی از کشورهای همسایه، بسیاری از امور با رونق، آبادانی و پیشرفت هر چه بیشتری همراه خواهد شد.

خسروجردی با اشاره به لزوم رفع رکود اقتصادی به عنوان آفتی برای اقتصاد کشور گفت: بدون تردید برخی معضلات و ضعف‌های جدیِ برنامه ریزی هایِ اقتصادی، در مهاجرت نیروی کار از کشور بی تأثیر نبوده است.

وی در خاتمه یادآور شد: برای چیره شدن بر این معضل  ابتدا باید رکود اقتصادی را مهار و کنترل کرد، در غیر این‌صورت در بن بست و انسدادی که کارخانجات مراکز تولیدی و اصناف با آن دست به گریبان می شوند، نه تنها مشکل اشتغال جوانان جویای کار حل نخواهد شد، بلکه به تدریج شاهد افزایش سن افراد بیکاری در حوزه های گوناگون خواهیم بود، زیرا استمرار و بقای فعالیت ها در چنین شرایطی مقرون به صرفه نخواهد بود و در سایه رکود و به دنبال آن تعطیلی و ورشکستگی مراکز اقتصادی و تولیدی، افزایش روز افزون بیکاران، امری غیرمنتظره و تعجب آور نخواهد بود.