در روستاهایی که موسسه امام علی (ع) شهر ری فعالیت دارد، مهاجرت معکوس صورت گرفته است و بسیاری از افرادی که از روستاهایشان به شهرها رفته بودند، با مشاهده رونق اشتغال به روستا بازگشته اند.
روزنامه اطلاعات در گفت وگو با افضل جانی مدیرعامل موسسه خیریه امام علی(ع) نوشت: در روستاهایی که موسسه امام علی (ع) شهر ری فعالیت دارد، مهاجرت معکوس صورت گرفته است و بسیاری از افرادی که از روستاهایشان به شهرها رفته بودند، با مشاهده رونق اشتغال به روستا بازگشته اند.
در ادامه در گزیده ای از این گفت وگو می خوانیم: موسسه خیریه امام علی(ع) شهرری از سال 1388 فعالیت‌هایش را در مناطقی از استان خراسان جنوبی آغاز کرده است و با تأسیس صندوق‌های همیاری در روستاها و اعطای وام‌های خُرد، سریع و بدون ضامن، توانسته است به سهم خود در ایجاد اشتغال و بهبود شرایط زندگی روستاییان، موثر باشد. خیریه امام علی(ع)همچنین در امور فرهنگی، بهداشت و آموزش هم فعالیتهای گسترده‌ای داشته است.
**کمک‌های دولت و نیکوکاران
مدیرعامل موسسه خیریه امام علی(ع) در دفتر این موسسه در شهرری به گزارشگر روزنامه اطلاعات می‌گوید: هدفمان از شروع به کار این موسسه قربه‌الی‌الله بود و قصدی برای معرفی بیشتر خودمان و خیریه نداریم، چرا که اگر موسسه بزرگتر شود، شاید نتوانیم مانند امروز به خوبی آن را مدیریت کنیم.
وی به طرح‌های ارائه و اجرا شده از طرف موسسه اشاره می‌کند و می‌افزاید: معتقدیم اگر مدل موسسه ما را که طی 10 سال گشته در کشور انجام شده است تثبیت و اجرا کنیم، تا سال1404 خورشیدی در کشورمان فقیر نخواهیم داشت. ما توانسته‌ایم مدل موسسه خیریه امام علی(ع) را هم به سازمان ملل و هم به دولت معرفی و ثابت کنیم که با حداقل‌ها هم می‌توان روستاها را توسعه داد، چرا که روستاییان مناعت طبع دارند و با حداقل‌ها می‌توان برایشان کارهای سودمندی انجام داد. با اجرای طرح‌های موسسه می‌توان تولیدات روستایی را افزایش داد. به این ترتیب نه فقط جلوی مهاجرت به شهرها گرفته می‌شود، بلکه در برخی از روستاها، مهاجرت‌های معکوس هم به وجود می‌آید.
مدیر موسسه خیریه امام علی(ع) به تشریح برخی از اقدامات این نهاد می‌پردازد و ادامه می‌دهد: موسسه در شروع کار در 7 روستا به عنوان پایلوت طرح‌های توسعه را پیاده کرد که جغرافیای متفاوت داشتند. در انتهای سال 95 نیز در یک شهرستان با 25 روستا در غرب استان خراسان جنوبی اجرای طرح‌های توسعه آغاز شده است و در سال96 طرح‌هایی در 2شهرستان را همزمان شروع می‌کنیم که در این مورد با فرمانداری‌های آنجا هماهنگی‌های لازم انجام شده است.
وی تأکید می‌کند: خوشبختانه معاونت توسعه روستایی نهاد ریاست جمهوری هم مدل موسسه خیریه امام علی(ع) را پذیرفته و آن را تحسین کرده است و قول همکاری نیز داده‌اند. پیشنهاد ما این است که همان طوری که در مورد خیرین مدرسه‌ساز 50 درصد دولت کمک می‌کند و 50درصد خیرین، این کمک‌ها در مورد توسعه روستاها هم انجام گیرد.
موسسه درصدد ترویج این طرح است و تلاش دارد تا خیرین را از وجود طرح‌هایی اینچنینی آگاه کند؛ تا هرکس به اندازه توانش در توسعه روستا دخیل باشد و از سوی دیگر، روستاییان نیز با آشنا شدن با طرح‌ها، مشارکت بیشتری داشته باشند.
مدیر موسسه توضیح می‌دهد: خیریه امام علی(ع) شهرری به دنبال انتفاع نیست، این نهاد افراد نیکوکار یا بازرگان را به روستاییان وصل و نظارت می‌کند تا سود محصولات تولیدی به روستاییان برسد. در بخش فرهنگسازی نیز تلاش می‌شود تا روستاها از حالت سکون و رکود خارج شود، چرا که آموزش مهارت‌های زندگی و فرهنگی و اجتماعی به از انزوا خارج شدن روستاها و در نهایت توسعه آنها می‌انجامد. در یک روستا 80جوان بیکار زندگی می‌کردند، اما تخم مرغ‌شان را هم از شهر می‌خریدند.
اما در حال حاضر در خانه‌ها باغچه دارند، مرغ و صیفی‌جات دارند. قبلا از منابع طبیعی هیزم می‌گرفتند، تا تنور خود را روشن کنند، اما حالا با گاز نان می‌پزند.
**روستاییان خودشان کارها را انجام داده‌اند
تلاش موسسه امام علی(ع) شهرری از ابتدا بر ایجاد تحرک در روستاها بوده است، مدیر موسسه در‌این‌باره می‌گوید: موفقیت‌های‌مان به این دلیل بود که به اهالی روستاها گفتیم تا خودتان قدم برندارید، از ما کاری بر نمی‌آید. شاه کلید ایجاد صندوق‌های همیاری نیز همین موضوع بوده است. این صندوق‌ها قرض‌الحسنه بدون ضامن وام می‌دهند و بسیار کارگشا هستند. ما در جلسات گفتیم هر چقدر اهالی روستا پول بگذارند، ما و استانداری هم، همانقدر می‌گذاریم.
وی تأکید می‌کند: برای شروع در روستاهای خراسان جنوبی پول زیادی نبردیم و با حداقل‌ها روستاها دگرگون شد. بسیاری از دانشجویان، استادان دانشگاه و خیرین علاقه‌مند به روستاها آمدند و در تغییر شرایط آنها نقش موثری داشتند. مدیر موسسه خیریه امام علی(ع) تأکید می‌کند: روستا باید تولید داشته باشد «اگر چنین نباشد، کشور محتاج واردات خواهد شد.»
**مشکل پرداخت وام به روستائیان
روستاهای خراسان جنوبی هم به دلیل بی‌توجهی‌های گذشته و از آن مهمتر، به دلیل خشکسالی‌های
19 ساله از محرومیت شدید رنج می‌برند. موسسه خیریه امام علی(ع) پس از آنکه با حضور مددجویان زیادی در این استان مواجه شد، برنامه‌ای برای توسعه روستاهایش طرح‌ریزی کرد که به مرور اجرا و کامل شد.
افضل جانی ـ مسئول ستاد توان‌افزایی موسسه خیریه امام علی(ع) شهرری در شهرستان قائن و دبیر این ستاد در استان خراسان جنوبی، در مورد اقدامات این موسسه به گزارشگر روزنامه اطلاعات می‌گوید: روستاهای محرومی به موسسه معرفی شدند تا فعالیتهای مورد نظر در آنها شروع شود. ما ابتدا آماری از روستاها و امکانات‌شان به دست آوردیم و سپس فرهنگسازی و معرفی خیریه را انجام دادیم و بعد از آن کلاس‌های آموزشی آغاز شد. کلاس‌های قرآن و احکام و بعد کلاس‌های فنی حرفه‌ای برگزار شد که گلیم ـ فرش، پارچه بافی و خیاطی از آن جمله‌اند. از جوانان روستا آمار گرفته شد، تعداد بیکاران و اینکه چه کارهایی بلدند و چرا کارهای‌شان را از دست داده‌اند، مورد بررسی قرار گرفت. پس از آن، مشخص شد بسیاری از این افراد دامدار بوده‌اند و دام‌هایشان را به دلیل خشکسالی از دست داده بودند. برنامه‌ریزی‌ها انجام شد، و بعد از کارهای فرهنگی و آموزش، اشتغالزایی شروع شد.
به گفته جانی، در روستاهای محروم خراسان جنوبی موضوع مهم آموزش افراد بود، چرا که عموما فقط تا کلاس پنجم دبستان درس خوانده بودند و در برخی از موارد فقط یک دیپلمه در روستا حضور داشت. موسسه پرداخت هزینه‌های تحصیل داوطلبان ادامه تحصیل را پذیرفت و در این مورد با آموزش و پرورش هم هماهنگی‌های لازم انجام شد. آموزش پرورش تامین خوابگاه را برعهده گرفت و موسسه هزینه‌های تحصیل و ایاب و ذهاب دانش‌آموزان را تقبل کرد. در مراحل بعدی عده دیگری متقاضی تحصیل شدند تا بتوانند دفترچه رانندگی خودروهای سنگین را دریافت کنند.
افضل جانی از روزهای شروع به کار موسسه خیریه امام علی(ع) در استان خراسان جنوبی یاد می‌کند و می‌گوید: زمانی که روستاییان با موسسه آشنا شدند، ایجاد اشتغال‌های خانگی را آغاز کردیم، بافت گلیم، فرش، پارچه بافی، پرورش جوجه مرغ و شترمرغ از مواردی بود که در روستاها قابلیت اجرا داشت، اما به زودی دچار مشکل شدیم، زیرا وقتی موسسه افرادی را برای دریافت وام به بانک‌ها معرفی می‌کرد، آنها ضامن نداشتند و از این رو عملا کسی نمی‌توانست وامی دریافت کند.
**صندوق‌های همیاری
پس از آنکه بانک‌ها به دلیل نبود ضامن به روستاییان وام نپرداختند، موسسه امام علی(ع) خودش دست به کار شد مسئول ستاد توان‌افزایی موسسه در شهرستان قائن ادامه می‌دهد: به این نتیجه رسیدیم که در خود روستاها صندوق‌های همیاری راه بیاندازیم. شروع به کار صندوق‌ها به این گونه است که اهالی هر روستا، مبلغی در صندوق سپرده‌گذاری می‌کنند و معادل آن، موسسه خیریه هم سپرده می‌گذارد و همین مقدار نیز استانداری خراسان جنوبی به صندوق کمک می‌کند که این مجموعه رقم خوبی برای صندوق‌ها را تشکیل می‌دهد با این روش افرادی که امکان گرفتن وام نداشتند، توانستند مبالغی را برای شروع به کار دریافت
کنند.
به گفته جانی، در اولین مورد 15 میلیون تومان در صندوق همیاری جمع‌‌آوری شد و ما توانستیم با آن 3 هزار قطعه جوجه مرغ به روستا بیاوریم. آن جوجه‌‌ها توزیع و بعد از آن دارهای پارچه بافی تهیه شد. کم‌کم کارها رونق گرفت و چون سرمایه صندوق افزایش می‌‌یافت، اشتغال بیشتر شد. بعد از آن جوانانی بودند که گواهی‌نامه داشتند، ولی سرمایه نداشتند که از طریق صندوق مساعدت شد و هر 3 نفر 15 میلیون تومان جمع کردند و توانستند کامیونت 17 میلیون تومانی بخرند. در ابتدا هر 3 نفر یک کامیونت خریدند، یک سال بعد 2 شریک شدند و الان تک نفری هر کدام می‌توانند به تنهایی یکدستگاه کامیونت بخرند.
افضل جانی ادامه می‌دهد: ستاد توان افزایی به تدریج جایگاه خودش را باز کرد. همان روستاهایی که در ابتدا این ستاد نمی‌پذیرفتند و کسی برای صندوق همیاری پول نمی‌گذاشت، الان به جایی رسیده است که بخشی از یارانه‌های خود را به صندوق می‌آورند.
در حال حاضر صندوق‌های همیاری وام‌های ازدواج، همیاری و دانشجویی می‌پردازند و این شرایط باعث شده است که صندوق‌های همیاری جایگاه خود را پیدا کند. ابتدا در روستای خرم‌آباد و بعد در روستاهای زیدر، چاه عباس، جبار و چدان و به همین نسبت در شهرستان فردوس خدمات ادامه پیدا کرده است.
**حمایت مالی از دانش‌آموزان
موسسه امام علی(ع) بیش از 300 دانش‌آموز را در جنوب استان خراسان جنوبی تحت پوشش قرار داده است که از 20 تا 100 هزار تومان در ماه با توجه به مقطع تحصیلی پشتیبانی مالی می‌شوند. موسسه به اسم هر یک از دانش‌آموزان حساب باز می‌کند و شماره کارت او را به خیرین می‌دهد، هرخیر اعلام می‌کند هر ماه چقدر می‌تواند کمک کند که با توجه به میزان کمک‌های اعلام شده، دانش‌آموزان را پوشش می‌دهد.
به گفته جانی، روستاهایی که کمتر توسعه یافته هستند، می‌توانند خیرین را سازماندهی کنند. خیرین باید از مسیری مدیریت شوند و مشکلات آموزشی را حل کنند. در حال حاضر خیرینی در موضوع سلامت کار می‌کنند که همین سازماندهی می‌تواند در مورد آموزش و پرورش نیز صورت گیرد.
**ساخت و ساز و کشاورزی
وضعیت منازل در بیشتر روستاهای جنوب استان خراسان جنوبی قابل قبول نبود و موسسه به محض ورود به آنجا، تلاش خود را برای نوسازی آغاز کرد که این ساخت و ساز‌‌ها هم با کمترین هزینه و یا مشارکت‌های جمعی روستاییان انجام شد. جانی توضیح می‌دهد: مثلاً وقتی 6 ساختمان با هم بنا می‌شوند، هزینه‌هایشان خیلی کمتر می‌شود و علاوه بر آن وحدت و محبتی در میان اهالی روستاها به وجود می‌آید. در روستای خرم‌آباد هر 5 خانواده با هم شروع به ساخت خانه‌هایشان کردند و خیلی هم سریع آنها را ساختند و این همکاری در مورد زمین‌های کشاورزی در روستاهای جبار و چاه عباس نیز وجود داشته است.
همچنین در برخی از روستاها امکان کشاورزی وجود ندارد، اما در بعضی دیگر شرایط آن مهیاست. در روستای جبار در 9 سال چاه حفر شده بود ولی چون موتور چاه سوخته بود، عملاً فعالیتهای کشاورزی انجام نمی‌شد و در همین مورد باعث شد تا به موسسه وصل شوند.
پس از آنکه چاه به راه افتاد، یک مزرعه پسته الگو در 3 هکتار ایجاد شد و برای کاشت نهال در آن، همه روستاییان به محل آن آمدند و در طول سال هم به اهالی همه آموزشهای مورد نیاز ارائه شد تا خودشان بتوانند این کار را انجام دهند، حتی نهال را هم خودشان تولید کردند. به گفته افضل جانی، در سال‌های بعد از آن اهالی روستا 44 هزار نهال پسته تولید کردند و در بالا دست مزرعه نمونه کاشتند. بخشی از این مزرعه امسال محصول داده است و به ترتیب بخش‌های دیگر آن در سال‌های آتی مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد.
**پرورش شترمرغ
موسسه خیریه امام علی(ع) پس از اینکه اهالی را تشویق به ازدیاد پرورش دام‌‌ها کرد، شترمرغ را نیز برای اولین‌بار به منطقه آورد. سال اول 4 جوجه شترمرغ به روستا انتقال یافت که آنها را هم کسی نمی‌پذیرفت، زیرا می‌گفتند ما تا حالا تجربه پرورش شترمرغ را نداشتیم و ممکن است جوجه‌هایشان تلف شود. که موسسه قبول کرد که اگر تلف شدند، هزینه‌اش را بپردازد، آن سال آزمایشی کار شد و امسال به 120 جوجه شترمرغ رسیده است.
در حال حاضر متقاضیان پرورش شترمرغ زیاد شده‌اند و ما سعی کرده‌ایم به مرور تعداد آنها افزایش یابد تا اهالی نحوه پرورش شترمرغ را خودشان تجربه کنند. روستاها پراکنده است و ما نمی‌توانیم مهندس کشاورزی یا دامپزشک در همه روستاها داشته باشیم، از اینرو خودشان می‌روند آموزش می‌بینند، ما جوجه می‌ریزیم، هماهنگی آموزش روستائیان هم با ماست و با یک کارشناس پرورش شتر مرغ در ارتباطند که پاسخگو و پشتیبان آنهاست.
**خانه سلامت
موسسه امام علی (ع) همچنین با شبکه بهداشت و درمان منطقه در ارتباط است و علاوه بر آن، تیم سلامت هم فعال است و شماری از پزشکان داوطلب خیّر با موسسه همکاری دارند.
افضل جانی با اشاره به این مطلب می‌افزاید: در تیم سلامت 15 پزشک از خراسان جنوبی با موسسه همکاری دارند و چند متخصص هم از تهران می‌آیند.
در مورد بیماری‌های زنان، بینایی و کلیه، پزشکان متخصص به روستاها می‌آیند و بیماران را ویزیت می‌کنند. اگر تشخیص داده شود که یک بیماری عمومی در روستا شایع است، موسسه آن را پیگیری می‌کند و درمان بیماران آغاز می‌شود. اگر بیماری موردی هم باشد، موارد درمانی آن را با شبکه‌های بهداشت و درمان حل می‌کنیم.
به گفته مسئول ستاد توان‌افزایی، شبکه بهداشت قول داده است در هر روستا اگر اتاقی تجهیز شود و وسایلی مورد نیاز خانه بهداشت فراهم باشد، پزشک شبکه هر 15 روز یکبار به آنجا می‌آید و بیماران را ویزیت و درمان می‌کند که خوشبختانه این اتفاق افتاده است و پزشکان ماهی 2 بار به هر روستا سرکشی می‌کنند. به علاوه، یکی از جوانان هر روستا به شبکه بهداشت و درمان معرفی شده و آموزشهای لازم را دیده است و در روستای خودش با هزینه بسیار ناچیز، مسئولیت خانه سلامت روستا را در غیاب پزشک برعهده دارد. مثلا دارویی را که برای بیماری تجویز شده، بررسی می‌کند که به موقع مصرف شده است یا نه؟ او فشار خون و قند خون بیماران را هم کنترل می‌کند.
**مهاجرت معکوس
به گفته افضل جانی، در روستاهایی که موسسه امام علی (ع) شهر ری فعالیت دارد، مهاجرت معکوس صورت گرفته است و بسیاری از افرادی که از روستاهایشان به شهرها رفته بودند، با مشاهده رونق اشتغال به روستا بازگشته اند. وقتی در روستای خرم آباد مشغول به کار شدیم، 65 خانوار ساکن بودند که الان به 90 خانوار رسیده است.
افضل جانی در گفتگو با گزارشگر روزنامه اطلاعات تاکید می‌کند: ما باید برنامه ریزی کنیم تا گروهی برای مدیریت روستایی تشکیل شود، چرا که اجرای طرح‌های اشتغالزا در همه روستاها با یک دستورالعمل واحد انجام شدنی نیست، یک جا پرورش شترمرغ و مرغ، جای دیگر فرش بافی و در برخی از دیگر نقاط کشاورزی یا دامداری می‌تواند موجب توسعه روستاها شود و از این رو، باید در مورد تقسیم بندی برنامه‌های اشتغالزایی در روستاها کار و توسعه روستایی به خوبی مدیریت و اجرا شود.
*منبع: روزنامه اطلاعات، 1396.4.12
نظر شما
