بانكداري ايراني - روزنامه قانون در گفت وگو با نمایندگان مجلس شورای اسلامی کارایی مناظره های انتخاباتی را بررسی کرد و آورد: مناظره یکی از ابزارهای جذب آرای خاکستری یا خفته در جامعه است. میزان این بدنه رای در جامعه ایرانی بالا بوده و بهنوعی میتوان گفت تعیین کننده پیروزی کاندیداها، جذب همین آرای خاکستری است.
در ادامه این گفت وگو می خوانیم: آرای نامبرده، متعلق به جناح خاصی نیست و ممکن است با به راه افتادن یک موج، یک واکنش یا اظهارنظر، از سبدرای یک جریان به سبد رای جریان رقیب انتقال یابد. بدون شک یکی از ابزار جذب آرای خاکستری، مناظره ها تلویزیونی است و تجربه نشان داده سخنان ردوبدل شده در این برنامه ها، نقش بسزایی را در جذب این نوع رای دارد. تاکنون دو دوره مناظره میان نامزدهای دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری برگزارشده است.
انتظار میرفت در این دوره، نامزدها با استفاده از تجربه دوره های قبلی بیشتر به ارائه برنامه و شیوههای اجراییشدن آن و همچنین نقد برنامه های یکدیگر و موانع اجرایی شدن آن روی بیاورند اما در این دو مناظره شاهد حرف های کلیشه ای و سوالات کلی بودیم که از سوی مجریان برگزاری این برنامه مطرح میشد.
سوالاتی که در بیشتر موارد با پاسخهای بی ربط توسط نامزدها رو به رو میشد و شاید بتوان بهعنوان یکی از دلایل مطرحشدن برخی اتهامات نامناسب و بیاخلاقیهای صورت گرفته از آن یادکرد. توجه داشته باشید، تجربه برگزاری سه دوره متوالی مناظره ها برای انتخابات ریاست جمهوری، بایدجامعه و سیاسیون را به سمتی ببرد که بهجای ارائه نقدهای غیرمنصفانه و اقدامات فرافکنانه، به نقدهایی توام با راهکار اشاره کنند. برنامهها جایگزین اتهامات و شیوههای اجرای رسیدن به اهداف جایگزین شعارها شوند. جامعه مطالبه گر ایرانی امروز بیش از پیش نیاز به راهکارهایی برای برون رفت از معضلاتی مانند اشتغال،مسکن و ازدواج دارد.
این معضلات با تخریب و اتهامات مطرحشده توسط نامزدها در مناظرهها از بین نمیرود بلکه نیازمند برنامه و راهکار است. برای بررسی از نحوه عملکرد نامزدها و ارزیابی اینکه موضوعات مطرحشده در مناظرهها تا چه حد جامعه را برای گرفتن تصمیم مناسب، یاری میکند به سراغ چند تن از نمایندگان مجلس رفتیم که در ادامه، اظهارات ایشان را در گفت وگو با «قانون» میخوانید.
** برخی، مسائل شخصی را در مناظره ها مطرح میکنند
جهانبخش محبی نیا عضو هیاترییسه کمیسیون برنامه و بودجه در این باره اظهار داشت: مناظره یکی از شیوه های مرسوم است که بیش از انتخابات، در مسائل گوناگون و در نقاط مختلف دنیا مورداستفاده قرار میگیرد و نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری سعی میکنند تا با به چالش کشیدن یکدیگر، خود را از دیگری برتر نشان داده و بتوانند قدرت را از آن خود کنند. در سالهای اخیر برنامههای مناظره محور در کشور ما توانسته جایگاه خاصی در میان رسانه ملی و خبرگزاری ها پیدا کند.
اما برای رسیدن به یک شیوه درست ازنظر شکلی که اثرگذاری صحیح و مثبتی در سطح جامعه داشته باشد نیاز است منطق و برنامه شرکت کنندگان بر احساس و اتهام زنی گاه و بیگاه حاکم شود. گذر زمان و کسب تجربه از پیش شرط های رسیدن به شرایط مطلوب در نحوه برگزاری مناظره است. امروزه شاهد آن هستیم که مناظرهها به مقابله مرجوع به گذشته تبدیلشده است و بهجای اینکه نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری برنامههای خود برای اداره دولت در حوزه اقتصاد، فرهنگ، سیاست داخلی و خارجی را به معرض نقد یکدیگر بگذارند، رو به تخریب یکدیگر آوردهاند. از سوی دیگر در مناظرههای این دوره بارها شاهد آن بودیم که نامزدها به مواردی اشاره میکردند که وجه شخصی داشت، فراموش نشود که بیان این موضوعات توسط چهره های سیاسی موجب جریحه دارشدن اخلاق عمومی در جامعه میشود.
البته مطرحکردن این موضوع به معنای پاک کردن یا حذف این مساله نیست اما نکته قابلتوجه اولویت برنامه ها به اتهامات مطرحشده است. ما از منظر اجتماعی باید این دوره ها را طی کنیم و به امید خدا به مرحلهای برسیم که در سایه نقد برنامهها دنبال اعمال اراده جمعی باشیم. یکی از لازمههای رسیدن به این موضوع توسعه سیاسی و حزبی است. در صورت وجود دو حزب بزرگ و قدرتمند که بتوانند برنامه و چارچوب مشخصی برای انجام امور داشته باشند می توان فرهنگ سیاسی و انتخاباتی را در جامعه تقویت کرد. اخلاق در جامعه امروز ما بسیار تضعیف شده است! زمانی که ما در سطوح میان و پاییندست، در برابر تخریب چهره نماینده شوراها یا مجلس اقدامی انجام نمیدهیم و فقط به دنبال صیانت از شخصیت خودمان هستیم باید بدانیم این موضوع تسری پیدا میکند و سطوح عالی همچون ریاست جمهوری را دربرمی گیرد. محور سوالاتی که از سوی برگزار کنندگان این دوره مناظره ها از نامزدها پرسیده میشود، یادآور یک سری بحثهای کلیشه ای و جهت دار است که نامزدها را در یک مسیر مشخص راهبری میکند، این سوالات نمیتواند سوالات مناسبی برای برگزاری یک رقابت آنهم در سطح ریاست جمهوری باشد.
** برخی کاندیداها فضا را به سمت رقیب هراسی بردند
سید ناصر موسوی لارگانی عضو کمیسیون اقتصادی می گوید: ما در قسمت دوم مناظره تلویزیونی شاهد آن بودیم که آقایان رئیسی و میرسلیم یک حضور قابلتوجه و چشمگیر داشتند. قالیباف نیز مانند قسمت اول، عملکرد خوبی از خود به نمایش گذاشت و بیشتر سعی کرد نکاتی را مطرح کند که لازم بود مردم در مورد آنها مواردی را بدانند.
اما در سوی دیگر شاهد آن بودیم که برخی کاندیداها فضا را به سمت رقیب هراسی میبردند که این موضوع زیبنده کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری نیست. برخی به گونهای به مردم القا میکنند که اگر رقیب ما رای بیاورد، بگیر و ببند در جامعه حاکم خواهد شد و ما به ته دره بر خواهیم گشت. مطرح شدن این موارد در رسانه ملی زیبنده جامعه نیست و از سویی، چنین اظهاراتی برای مردم قابل پذیرش نیست چه ارتباطی میان این فرد و آن گروه وجود دارد! تفاوت مواضع و افکار این دو فرد به صورت واضح مشخص است.
در نتیجه مطرح شدن چنین نکاتی در شکل مناظره قابل پذیرش نیست. افتخار کردن به کمتر شدن مشکلات دارویی و درمانی در کشور ارتباطی به این دولت یا دولت قبل ندارد. در حال حاضر ما شاهد آن هستیم که یک در صد ارزش افزودهای که از مردم گرفته میشد افزایش یافته است و این پول به حوزه بهداشت و درمان اختصاصیافته است، طبیعی است این پول که از جیب مردم برداشته می شود در اختیار هر یک از وزیران پیشین نیز قرار میگرفت میتوانست مشکلات و معضلات را کاهش دهد.
دست کردن در جیب مردم و ادعای حل کردن مشکلات و منت گذاشتن بر سر مردم از دیگر ادعاهایی بود که در این دوره از مناظره ها مطرح شد. از دیگر نکات قابل توجه در مناظرهها در نظر گرفتن اخلاق است. از نامزد انتخابات ریاست جمهوری نظام مقدس جمهوری اسلامی انتظار میرود بیشتر رعایت ادب و اخلاق را داشته باشد.
در این دوره از مناظره ها اگر قرار باشد اخلاق و رفتار کاندیدا را بررسی کنیم میتوانیم یک نمره متوسط به آن ها بدهیم. بیاخلاقی به آن صورت وجود نداشت اما نامزدها میتوانستند با ادبیات بهتری بهنقد یکدیگر بپردازند. در این قسمت از مناظره و درزمانی که روحانی بحث موشک را مطرح کرد بسیار متعجب شدم، یعنی او می خواهد به 36 سال قبل برگردیم که یک جنگ ناجوانمردانه علیه ما آغاز شد و ما در آن روزها هیچ امکاناتی ازجمله فشنگ برای کلاشینکف را هم نداشتیم و تحتفشار بودیم. امروزه ما باید دست زحمتکشان در سپاه، بسیج و ارتش را ببوسیم که توانستند اقتداری برای کشور به وجود آورند نه اینکه اقتدار آنها را زیر سوال ببریم که پرتاب موشک باعث به تاخیر افتادن برجام میشود.
** نامزدها به شایعات موجود در سطح جامعه پاسخ دهند
محمدعلی پورمختار عضو کمیسیون حقوقی و قضایی اظهار داشت: مناظرهها بهصورت کلی خوب است. بر اساس اتفاقاتی که از دو دوره قبل انتخابات ریاست جمهوری صورت گرفت فضای جامعه ما بهنوعی مطالبه گر شده است. مطرحشدن ابهامات و سوا لاتی که در جامعه وجود دارد اگر به نامزدها منتقل و از طریق آنها پاسخ دریافت شود موجب شفافیت خواهد شد. ابهام اگر باقی بماند امکان قضاوت و انتخاب درست را از مردم میگیرد که این ابهامات با برگزاری مناظره ها میتوانند از بین بروند.
اما از نامزدها انتظار میرود بیشتر در مورد برنامهها و روش های وصول به اهدافی که در حوزههای اقتصادی، سیاسی، فرهنگی برای خود ترسیم کردند و با در نظر گرفتن واقعیت هایی که وجود دارد، صحبت کنند. نامزدها باید به بیان جزییات برنامهها بپردازند و نباید بر روی کلیگویی و حرفهای کلیشهای متمرکز شوند.
شایعات و سوالاتی در سطح جامعه و برای مردم وجود دارد. بخشی از اظهارات اینچنینی در این دو قسمت از مناظرهها که تاکنون برگزارشده مطرح و موردبحث و بررسی قرارگرفته است اما نیاز امروز جامعه ما بحثهای اساسیتر و مهمتر است. ازجمله آنها پرداختن به مسائل و مشکلات اجتماعی، نابسامانی خانوادهها، مشکلات پیرامون ازدواج و بحثهایی در خصوص معضلات طلاق است.
پرداختن به این موضوعها با یک برنامه کاری در چارچوب زمان مشخص، میتواند به حل مشکلات مردم و کشور کمک کند. نامزدها در بعد فرهنگی باید برنامههای خود را در خصوص آموزشوپرورش و آموزش عالی و نحوه استفاده از ظرفیت این دو سازمان اعلام کنند. موضوعات سیاست داخلی و خارجی که موردتوجه مردم است تاکنون بهصورت جدی در مناظرهها مطرح نشده است. این مسائل موضوعات مهم و تعیین کنندهای هستند. نامزدها در چارچوب مناظره ها باید تعیینکنند برای استفاده از پتانسیل و ظرفیت خارجی در کشور چه برنامهای دارند.
نامزدها در چارچوب مناظره ها باید بهصورت مشخص اعلام کنند که برای خروج از رکود چه برنامههایی دارند، برای اینکه این تعداد شغلی را که قول آن را میدهند ایجاد کنند چه برنامههایی دارند و به بیان آماری که میشود شغل ایجاد کرد بسنده نکنند اگرچه اینگونه آمار موردقبول عام مردم قرار میگیرد اما به طور قطع در نحوه عملیاتی شدن برخی برنامهها با مشکلاتی مواجه خواهیم شد که اگر نامزدها از فضای مناظرهها استفاده کنند و ریز برنامه های خود برای رسیدن به هدف و شعارهایی که میدهند را موردنقد یکدیگر بگذارند میتواند بسیار موثر باشد.
** پرهیز از طرح وعده هایی که ضمانت اجرایی ندارد
فرهادی تجری نایب رییس اول کمیسیون اصل 90 اظهار داشت: این روزها در مناظره ها و مباحث مختلف، شاهد طرح وعده هایی از سوی کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری هستیم که اجرای بخشی از آنها از توان کاندیداها خارج است و برخی مستلزم تغییر قوانین یا تامین منابع خاص است، بنابراین اگر کاندیدایی میخواهد چنین مباحثی را مطرح کند مستندات به مردم ارائه کند و وعده بدون پشتوانه ندهد چراکه مردم از نظرات مختلف بخشهای کارشناسی آگاهی پیدا میکنند و میدانند این وعدهها چقدر میتواند ضمانت اجرایی داشته باشند.
انتظار میرود کاندیداها مستند و زمینه اجرای وعدهها و برنامههای خود را برای مردم روشن کنند چراکه اگر این وعده ها اجرایی نباشد ضدتبلیغ بهحساب میآید و مردم پیشازاین نیز شاهد طرح چنین وعدههایی بودند که بسیاری از آنها اجرانشده و به این ادبیات آشنا هستند. رویکرد مجلس با روندی که برخی نامزدها در موضوع یارانه اعلام میکنند بسیار متفاوت است. در زمان تصویب یارانه بنا نبود که به همه دهک ها یارانه پرداخت شود، اگر این روند وجود داشته باشد همان بهتر که یارانه به شکل عمومی و به عنوان کمک هزینه اقلام خاص پرداخت شود چراکه به نظر من، هدفمندی اجرایی نشده و انتظار اقشار آسیبپذیر و خاص نیز این بوده که بتوانند از محل یارانه حمایت شوند و موردتوجه قرار گیرند.
بنابراین سامان بخشی به این وضعیت باید مورد تاکید قرار گیرد. کاندیداها باید در تبلیغات شان واقع بینانه سخن بگویند؛ کاندیداهایی که با شهامت و واقع بینانه به مردم آگاهی میدهند و دلسوزانه مردم را راهنمایی میکنند بهتر از کاندیداهایی هستند که به دلیل رای، مطالبی می گویند که ضمانت اجرایی ندارد. من از کاندیداها میخواهم در فرصت باقی مانده صادقانه تر با مردم حرف بزنند و هدفمندی را به سمتی ببرند که هم در جهت منافع کشور و هم منبع حمایت از اقشار آسیب پذیر باشد و هم چرخ اقتصاد کشور را به حرکت در آورد.
*منبع: روزنامه قانون،1396.2.18