براساس ماده٤٠ قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح عضویت کارکنان نیروهای مسلح در سازمان‌ها، احزاب و جمعیت‌های سیاسی و مداخله یا شرکت یا فعالیت آنان در دسته بندی ها و مناقشه های سیاسی و تبلیغات انتخاباتی ممنوع است.
بانكداري ايراني -روزنامه شهروند در گزارشی نوشت: براساس ماده٤٠ قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح عضویت کارکنان نیروهای مسلح در سازمان‌ها، احزاب و جمعیت‌های سیاسی و مداخله یا شرکت یا فعالیت آنان در دسته بندی ها و مناقشه های سیاسی و تبلیغات انتخاباتی ممنوع است.
در ادامه این گزارش آمده است: نظامیان در هر کشور مسئول برقراری امنیت و نگهداری از مرزهای کشور خود هستند. اغلب افرادی که وارد مشاغل نظامی و امنیتی می شوند باید به هیچ دسته، حزب یا گرایش سیاسی وابستگی نداشته باشند. این قانون مربوط به تمام کشورهاست و به کشور خاصی اطلاق نمی شود. در ایران همانند دیگر کشورها این ممنوعیت دخالت در زمان انتخابات هم برای نظامیان درنظر گرفته شده، به طوری که قانون صراحتا ورود و دخالت نظامیان به کارزار انتخابات را ممنوع کرده است. براساس ماده٤٠ قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح عضویت کارکنان نیروهای مسلح در سازمان‌ها، احزاب و جمعیت‌های سیاسی و مداخله یا شرکت یا فعالیت آنان در دسته بندی ها و مناقشه های سیاسی و تبلیغات انتخاباتی ممنوع است و مرتکبان به ٦ ماه تا ٣سال حبس محکوم می‌شوند، در هرحال ادامه خدمت یا رهایی این گونه افراد از خدمت به عهده هیأت‌های رسیدگی به تخلفات نیروهای مسلح است. همان طور که در قانون آمده این موضوع خلاف است و برای آن مجازاتی درنظر گرفته شده است. البته باید توجه داشت که پیش از تصویب این قانون هم در قوانینی مانند قانون انتخابات ریاست جمهوری و مجلس شورای اسلامی و هم طبق سخنان امام خمینی و رهبر معظم انقلاب اسلامی افراد نظامی از مداخله در امور سیاسی و انتخابات منع شده‌‌اند.
با توجه به نزدیک شدن به انتخابات، اواخر مهر ماه سال گذشته رهبر معظم انقلاب اسلامی در اجرای بند یک اصل 110 قانون اساسی، سیاست های کلیات انتخابات را که پس از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت نظام تعیین شده است، ابلاغ کردند که در بند ١٦ این ابلاغ نامه بر ممنوعیت ورود نیروهای مسلح، قوای سه‌گانه اعم از وزارتخانه ها و دستگاه های تابعه آنها، دستگاه های اطلاعاتی و امنیتی، سازمان ها، نهادها و شرکت های دولتی و نهادهای عمومی در دسته بندی های سیاسی و جناحی انتخاباتی و جانبداری از داوطلبان تاکید شده است.
** منع ورود و دخالت نظامیان در سیاست و انتخابات
صحیفه امام، جلد ١٦، ص ١١٠ و ١١١: «من عرض می کنم به همه این قوا و به فرماندهان این قوا که این افراد در هیچ یک از احزاب سیاسی، در هیچ یک از گروه ها وارد نشوند. اگر ارتش یا سپاه پاسدار یا سایر قوای مسلحه در حزب وارد بشود، آن روز باید فاتحه آن ارتش را خواند، در حزب وارد نشوید، در گروه‌ها وارد نشوید، اصلا تکلیف الهی- شرعی همه شما این است که یا بروید حزب یا بیایید ارتش باشید، مختارید از ارتش کناره‌گیری کنید بروید در حزب، میل خودتان، اما هم ارتش و هم حزب معنایش این است که ارتشی باید از ارتش اش دست بردارد، بازی های سیاسی باید توی ارتش هم وارد بشود، در هر گروهی که وارد هستید، باید از آن گروه جدا بشوید. ولو یک گروهی است که بسیار مردم خوبی هم هستند، ولو یک حزبی است که بسیار حزب خوبی هست. لکن اصل واردشدن در حزب برای ارتش، برای سپاه پاسداران برای قوای نظامی و انتظامی وارد شدنش جایز نیست، به فساد می کشد اینها را و من عرض می کنم که کسانی که در رأس ارتش هستند و کسانی که در رأس سپاه پاسدارن هستند، موظف هستند که ارتش را و سپاه را و سایر قوای مسلح را از احزاب کنار بزنند و اگر کسی در حزب هست، باید او را از ارتش بگیرید یا در آن‌جا یا در این‌جا و همین طور سپاه پاسدارن و همین طور سایر قوای مسلح باید وارد در جهات سیاسی نشوند تا انسجام پیدا بشود.
اگر وارد بشود بالاخره به هم خواهید زد خودتان را و بالاخره در مقابل هم خواهید ایستاد و نظام را به هم خواهید زد و اسلام را تضعیف خواهید کرد، تکلیف همه شما این است که با هم باشید بدون این‌که در یک حزب یا در گروهی وارد شده باشید، هر گروهی می خواهد باشد، باید شما مستقل بدون این‌که پیوند به یک گروهی داشته باشید مستقل باشید و از حزب ا... تعالی شانه. صحیفه امام، ج ١٩، ص ١١و ١٢: همه دنیا که دنبال این هستند که ارتش شان از امور سیاسی کنار باشد آنها یک چیزی می فهمند که می گویند این را؛ ما که می خواهیم که سپاه و ارتش جندا... باشند و دسته بندی نداشته باشند و جهات سیاسی را کنار بگذارند برای این‌که اگر جهات سیاسی و مناقشات سیاسی در سپاه رفت و در ارتش رفت، باید فاتحه این سپاه و ارتش را ما بخوانیم.
برای سپاهی ها جایز نیست که وارد بشوند به دسته بندی و آن طرفدار آن یکی، آن یکی طرفدار آن یکی، به شما چه ربط دارد که در مجلس چه می گذرد؟ در امر انتخابات باز هم به من اطلاع دادند که بین سپاهی ها باز صحبت هست، خوب انتخابات در محل خودش دارد می شود، جریانی دارد، به سپاه چه کار دارد که آنها هم اختلاف پیدا بکنند، برای سپاه جایز نیست این، برای ارتش جایز نیست این. سپاهی را از آن تعهدی که دارد، از آن مطلبی که به عهده او است باز می‌دارد و همین‌طور ارتش را.
صحیفه امام، جلد ١٨، ص ٤٥: باید سعی کنید جهات سیاسی در سپاه وارد نشود، که اگر افکار سیاسی وارد سپاه شود، جهات نظامی آن از بین می رود، همیشه به سپاه سفارش کنید که آنان خودشان را یک جنگنده خدمتگزار مردم بدانند.
از امور مهمی که باید تمام نیروهای مسلح از آن پیروی کنند و اغماض از آن به هیچ وجه نمی توان کرد و باز هم تذکر داده ام، آن است که هیچ‌یک از افراد نیروهای مسلح، چه رده‌های بالا یا پایین در حزب و گروهی با هر اسم و عنوان نباید وارد شوند، هرچند آن حزب و گروه صددرصد و به جمهوری اسلامی وفادار باشند و هر کس در یک حزب و گروه وارد شد باید از ارتش و سپاه و سایر قوای انتظامی و نظامی و قوای مسلح خارج شود و فرماندهان و مسئولان موظف هستند که هر کس در یکی از احزاب یا گروه های سیاسی یا دینی وارد شد به او تذکر دهند که از حزب یا گروه ها یا سازمان خارج شود.
اگر تخلف کرد او را از ارتش یا دیگر قوای مسلح اخراج کنند و همه افراد موظفند چنین اشخاصی را به فرماندهان معرفی کنند. باید توجه داشته باشند که ورود قوای مسلح در احزاب و گروه ها و سازمان ها، پایه قوای مسلح را متزلزل خواهد کرد و غفلت از این امر موجب پیگرد خواهد بود.
** دلایل حقوقی منع دخالت نظامیان در عرصه سیاست
دکتر علی نجفی‌توانا، حقوقدان و عضو هیأت مدیره کانون وکلای مرکز در گفت وگو با «شهروند» از دلایل حقوقی منع دخالت نظامیان در عرصه سیاست و کارزار انتخاباتی می گوید: نظامیان در هر کشور حافظ امنیت و استقلال کشور و مرزهای کشور در مقابل حملات و تهاجم و تهدیدات کشورهای خارجی هستند. اصولا در یک نظام سیاسی موفق نیروی نظامی تضمین امنیت و استقلال سیاسی و ارضی و اقتصادی یک کشور تلقی شوند. بر همین اساس اگر اقتدار سیاسی را امانت ملت تلقی کنیم، افرادی که در این لباس در سمت های مربوطه انجام وظیفه می کنند باید آن را صرفا در رابطه با مصالح عمومی کشور به کار برند و طبق ضوابط از اوامر بالاترین مقام کشور براساس مصوبات ملت و مجلس از این اقتدار و قدرت استفاده کنند. به عبارت روشن تر در کشورهایی که نیروهای نظامی به جای حفظ مرزهای کشور و امنیت خارجی در مسائل داخلی دخالت کنند و از این امانت برای پیشبرد اهداف فرماندهان یا جناح ها بهره ببرند، مسلما نیروهای نظامی به‌جای انجام وظایف نظامی تحت‌تاثیر سیاست با نوعی سیاست زدگی مواجه خواهند شد و قطعا از این لحظه به بعد، دیگر در خدمت اهداف عمومی کشور نبوده، بلکه در اختیار جناح ها و نیروهای سیاسی خاصی قرار خواهند داشت و این جاست که ما ارتشی سیاسی خواهیم داشت که با هرگونه موانعی که اقتضا کند، مداخله کرده و به نوعی برخلاف اصول دموکراسی از امکانات ملت سوء استفاده خواهد شد.
این حقوقدان در ادامه افزود: ما بارها در دنیا دخالت غیرموجه نظامیان و سیاسی شدن آنها را ملاحظه کرده ایم. نظامیان جز وظیفه نظامی گری حق دخالت در سایر امور را نخواهند داشت، در غیر این‌صورت نظامیان آلوده به قدرت و ثروت به‌تدریج سلامت و مدیریت مستقل خود را از دست خواهند داد، زیرا عامل زور و زر، عامل فسادآوری است که هر نظامی که وارد آن شد، قطعا به‌جای خدمت در راستای امنیت فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و ارضی کشور وارد تحرکات و فعالیت های سیاسی و اقتصادی و جناحی خواهد شد، قطعا اهداف اصلی از نظر دور مانده یا تضعیف خواهند شد.
این استاد دانشگاه ادامه داد: برمبنای چنین استدلالی است که در دنیا معمولا نظامیان مستقل و امانتدار وارد فعالیت‌ها و امور سیاسی نشده و به‌ویژه در مورد انتخابات با دوراندیشی یا موضع گیری علیه یا له شخص دیگر به نفع جناح یا ضدجناح دیگر خودداری می کنند. در چنین صورتی معمولا زمانی‌که نتیجه انتخابات مشخص شد، فرمانده واقعی نظامیان، منافع ملی خواهد بود تا این جناح یا جناح دیگر.
نجفی توانا در انتها با اشاره به سیاسی‌نبودن نظامیان کشورمان افزود: خوشبختانه از اوایل انقلاب اسلامی با موضع گیری روشن رهبری و همچنین با استفاده از روح قانون اساسی و قوانین عادی و با عنایت به تبعات منفی انتخابات نظامیان خوشبختانه این تفکر مورد حمایت قرار گرفته که نظامیان به صورت آشکار یا پنهان نباید از توانمندی سیاسی، نظامی و اقتصادی خود به نفع یا ضرر جناح دیگر موضع گیری کرده و باید به گونه‌ای عمل کنند که این شائبه ایجاد شود که نظامیان کشور از یک طیف خاصی حمایت می‌کنند. شاید به دلیل چنین احتیاط و سیاستی بوده که تا امروز به‌صورت آشکار بعد از انتخابات این تفکر شکل گرفته که نظامیان برای جلوگیری از شائبه و سیاست زدگی بهتر است که در امور سیاسی به ویژه انتخابات دخالتی نکرده و از حمایت نامزدها خودداری کنند، زیرا امانتی که مردم به دست آنها داده اند، جز برای منافع آنها نباید استفاده شود.
** نظامی ها نمی توانند در انتخابات دخالت کنند
مرحوم آیت‌ا... هاشمی‌رفسنجانی در اظهارنظری در رابطه با حضور نظامیان در انتخابات گفته بود: «در قانون اساسی صراحتا آمده است که نظامی ها نمی توانند در انتخابات دخالت کنند. آن سند، یعنی سیاست های کلی انتخابات هم در حدود قانون اساسی نوشته شده که باید این گونه باشد. البته این به ضرر نظامی ها نیست، این درست مطابق با آن مسئولیتی است که یک نظامی دارد. نظامیان می خواهند از نظام دفاع کنند یا در جنگ‌ها از کشور دفاع کنند یا در داخل وظایف دیگری دارند که مربوط به نظام است و در خدمت کل مردم هستند. باید به گونه ای رفتار کنند که همه مردم از سلایق و گرایش های سیاسی داخل انقلاب و نظام به آنها اعتماد داشته باشند و حمایت شان کنند و همراه شان باشند و آنها را دوست داشته باشند. این بهترین حالت برای نظامی هاست. اگر وارد دسته بندی ها شوند، بالاخره نصف مردم طرف مقابل هستند و آنها رقیب می‌شوند.
وقتی که رقیب شدند، دیگر نمی توانند آن وظیفه نظامی خودشان را که سربازی و جانبازی است، به خوبی انجام دهند، یعنی اسم نظامی «سرباز» است، یعنی سرشان را برای کشورشان در طبق اخلاص می گذارند و وارد می شوند. به نظرم این به نفع نظامی هاست که محبوب بمانند و در مسائل اختلافی جامعه بی طرف باشند. وظایفی که دارند گاهی تداخل پیدا می کند و آنها باید وظیفه خودشان را انجام بدهند. این سیاست ها به نفع آنها نوشته شده و به نفع نظام هم است. به اعتقاد مرحوم هاشمی «یک عده از بسیجی‌ها هستند که بسیج معمولی و غیرنظامی هستند. بعضی از بسیجی ها مسلح هستند و می‌خواهند کار نظامی هم بکنند. اینها با هم تفاوت دارند. آنهایی که کارهای معمولی می کنند، حالات دیگری دارند، ولی نباید پشتوانه نظامی داشته باشند. اگر بنا باشد که به‌خاطر اتصال به نظامی ها بخواهند وارد شوند، این درست نیست و اینها باید در قوانین بیاید. این مقداری که در سیاست های کلی آمده، برای قوانین زمینه خوبی درست می کند».
** منع ورود نیروهای مسلح به سیاست
جز فرموده بنیانگذار جمهوری اسلامی که صراحتا فرمودند: «به همه این قوا و به فرماندهان این قوا که این افراد در هیچ یک از احزاب سیاسی، در هیچ یک از گروه ها وارد نشوند. اگر ارتش یا سپاه پاسدار یا سایر قوای مسلحه در حزب وارد بشود، آن روز باید فاتحه آن ارتش را خواند. در حزب وارد نشوید، در گروه ها وارد نشوید اصلا. تکلیف الهی- شرعی همه شما این است که یا بروید حزب یا بیایید ارتش باشید.» و نیروهای مسلح را از جهت گیری و ورود به مسائل سیاسی منع کرده بودند. اصول متعدد قانون اساسی از جمله ١٤٣، ١٤٨و ١٥٠ نیز ضمن احصای وظایف نیروهای مسلح که اهم آن پاسداری از مرزهای کشور و حفظ نظم و امنیت است، اشاره ای به امکان حضور نظامیان در جریانات سیاسی و ازجمله انتخابات نشده است. مثلا اصل یکصد و چهل و سوم قانون اساسی در مقام بیان وظیفه ذاتی ارتش جمهوری اسلامی اعلام می دارد: «ارتش جمهوری اسلامی ایران پاسداری از استقلال و تمامیت ارضی و نظام جمهوری اسلامی کشور را برعهده دارد».
مضاف بر آن در قوانین نیروهای مسلح عضویت در احزاب و مداخله در امور سیاسی له جریانات موجود نیز منع و حتی جرم انگاری شده است. البته قطعا جهت اجرای انتخابات و برقراری نظم، حضور نیروهای نظامی و انتظامی لازم است، ولی این حضور باید فقط در همین چارچوب و بدون جهت گیری حزبی و سیاسی باشد.
ماده ٢٤ انتخابات در این خصوص اعلام می دارد که نیروهای نظامی و انتظامی حق دخالت در اجرای انتخابات را نداشته و تنها وظیفه حفظ نظم و امنیت در انتخابات را دارند. ضمنا مستند به ماده ٤٠ قانون مجازات نیروهای مسلح، هر گونه عضویت یا مداخله در امور سیاسی، احزاب و... جرم بوده و مجرم به ٦ماه تا دو‌سال حبس محکوم خواهد شد. ماده ٤٧ اساسنامه سپاه پاسداران نیز نیروهای سپاه را تابع مقام ولایت فقیه دانسته و هرگونه گرایش سیاسی به احزاب و جریان های سیاسی یا ایفای نقش خود سپاه به عنوان حزب سیاسی را منع کرده و بر حفظ استقلال سپاه از جریان سیاسی تاکید کرده است. تمام این موارد مفید این معناست که نیروهای مسلح اعم از نظامی و انتظامی و سپاه و بسیج حق هیچ‌گونه دخالت در امور سیاسی و حزبی و انتخاباتی را نداشته و باید به وظیفه اصلی مصرح خود در قانون اساسی و اساسنامه های خود بپردازند و این قبیل مداخله ها می‌تواند جرم بوده و باعث مجازات مرتکب یا مرتکبان شود.
*منبع: روزنامه شهروند، 1396.2.11
نظر شما
