حدود زیادی برخی از کشورها به خصوص در زمینه انرژی به روسیه وابسته هستند. به علاوه روسیه تلاش می کند علاوه بر این که بخش عمده ای از انرژی اروپا را صادر و تامین کننده انرژی اروپا به خصوص در حوزه گازی باشد، در عین حال خیلی تلاش کرده است مسیرهای انرژی به سمت اروپا را هم تا حدی در اختیار داشته باشد.
کارشناس اوراسیا، در گفت وگو با پایگاه خبری امید ملی ایرانیان گفت: حدود زیادی برخی از کشورها به خصوص در زمینه انرژی به روسیه وابسته هستند. به علاوه روسیه تلاش می کند علاوه بر این که بخش عمده ای از انرژی اروپا را صادر و تامین کننده انرژی اروپا به خصوص در حوزه گازی باشد، در عین حال خیلی تلاش کرده است مسیرهای انرژی به سمت اروپا را هم تا حدی در اختیار داشته باشد.
در سالهای گذشته در کنار روابط سیاسی ایران و روسیه روابط در حوزه انرژی وارد ابعاد نوینی شده است. پایگاه خبری امیدملی ایرانیان برای بررسی ابعاد این مساله و بررسی چالش ها و فرصت های نوین و چشم انداز روابط انرژی ایران و روسیه با دکتر سید مطهره حسینی کارشناس اوراسیا، گفت وگویی انجام داده است که می خوانید:
چالش ها روابط انرژی ایران و روسیه در وضعیت کنونی چیست؟
در مورد روابط انرژی ایران و روسیه مساله اصلی در حال حاضر این است که به طور فزاینده ای روابط انرژی ایران و روسیه پیرو تحریم هایی که قبلا ایران داشت و تحریم هایی که در حال حاضر به روسیه اعمال می شود، به نوعی شکل گرفته است. تکیه ایران و روسیه طی یکی دو دهه اخیر به منابع انرژی زیاد شده است. بعد از شکست های اقتصادی دهه 90 روسیه عملا اقتصاد آن به سمت تکیه بر منابع انرژی پیش رفت و به نوعی با وجود فضای سیاسی رانتی و مافیایی در روسیه اقتصاد تک محصولی در روسیه تقویت می شود.
روسیه کشور بزرگی است که اقتصاد بزرگ و متنوعی دارد. اما زمانی که می گوییم روسیه اقتصاد تک محصولی دارد، نمی توانیم با اقتصاد تک محصولی ساده سایر کشورهای نفتی مانند قطر یا کشورهای دیگر شبیه آن ها مقایسه کنیم. همان طور که می دانیم اقتصاد انرژی، پولی را هم به صورت یک باره در دست دولت می گذارد و در این جا دولت هایی که به دنبال این هستند سیستم یکپارچه، متمرکز و مقتدری را تشکیل دهند، این اقدام دست آنان را برای عمل باز می کند.
فرصت های نوین همکاری دو کشور در حوزه انرژی چگونه است؟
روسیه از انرژی به عنوان یک ابزار سیاسی استفاده می کند. اول برای حوزه همسایگان و دوم برای خود یعنی همان آسیای مرکزی، قفقاز و بخشی از اروپای شرقی که عمدتا حیاط خلوت روسیه نامیده می شود و تالذا تا حدود زیادی در کنترل خود دارد و از همه ابزاری در این راه استفاده کرده است، در این بین ترجیح روسیه این است که برای اینکه ایران بتواند انرژی خود را به کشورهای اروپایی و اروپای شرقی و حوزه قفقاز و آسیای مرکزی صادر کند، تلاش می کند در هر جایی که امکان داشته باشد، روسیه عامل و واسطه ای برای کمک به کشورهایی مانند ایران و کشورهای اروپایی باشد تا انرژی را از ایران دریافت می کنند.
روسیه یک نقش دیگری نیز برای خود قائل بود و آن اینکه به عنوان عامل واسط در دوره های تحریم برای ایران فعالیت کند و از این راه سود ببرد. البته ایرانی ها در این زمینه به روس ها اعتماد ندارند، به این دلیل که شرکت های بزرگ مالی و نفتی روسیه در آخرین تحریم، چندان به دنبال دور زدن تحریم ها نبود و شرکت هایی چون «لوک اویل» در چارچوب قوانین بین المللی عمل می کرد.
سرمایه گذاری های بزرگی هم داشتند. همچنین روس ها بیشتر ایران را به عنوان برگ برنده و مُهره بازی در نظر گرفته بودند، نه به عنوان یک شریک اقتصادی که بخواهند با هم به صورت شراکتی کار کنند. اما از زمانی که تحریم های ایران بعد از برجام برداشته شد و تحریم روسیه (به دلیل اختلافات اش با غرب بر سر اوکراین)به شکل فزاینده ای علیه روسیه سنگین شد روس ها نگاهی که به ایران دارند این است که از تجربیات ایران در دوره تحریم ها استفاده کنند و ببینند چگونه ایران توانست در دوران تحریم اقتصاد خود را از فضای تحریم و سیاست هایی که برای دور زدن تحریم ها استفاده می کردند تا حد ممکن استفاده کند. روسیه به دنبال این است از سیاست ایران یعنی همکاری با همسایگان و مرزهای نزدیک برای فعالیت های اقتصادی استفاده کند تا به اقتصاد های بزرگ اروپایی یا احتمالا آمریکا (که در فضای تحریم عملا همکاری کردن با آن ها یا غیر ممکن و یا هزینه خیلی بالایی را دارد.) تکیه کند. لذا در این چارچوب به ایران و سایر همسایگان خود نزدیک می شود.
چشم انداز روابط انرژی دو کشور چگونه است؟
روابط انرژی ایران و روسیه، به نوعی استراتژیک است. عاملی که این وضعیت استراتژیک را تقویت می کند، از سر گرفتن صادرات انرژی ایران به آسیا و اروپا و رقابتی که طبیعتا ایجاد می شود. به عنوان مثال، یکی از رقابت ها این است که ایران می خواهد بازارهایی که سابقا داشته است را مجددا به دست آورد و با کشورهای دیگر در این زمینه رقابت دارد.
در این بین ترجیح روسیه این است که در بازارهایی که سابقا ایران داشته است، خود به نیابت از ایران، نفت بفروشد و این فضایی رقابتی را میان ایران و روسیه به وجود می آورد و نتیجه آن بستگی به این دارد که سیستم اداری و اقتصادی هر کدام از کشورها چه کیفیت عملکردی داشته باشند.
*منبع: پایگاه خبری امید ملی ایرانیان/29 فروردین 96
نظر شما
