جانشین ولیعهد عربستان، محمد بن سلمان که مسوولیت اصلاحات اقتصادی این کشور را عملا بر عهده دارد، روز گذشته به واشنگتن سفر کرد تا با دونالد ترامپ، رییس جمهوری این کشور دیدار و گفت وگو کنند.
روزنامه اعتماد در گزارشی نوشت: جانشین ولیعهد عربستان، محمد بن سلمان که مسوولیت اصلاحات اقتصادی این کشور را عملا بر عهده دارد، روز گذشته به واشنگتن سفر کرد تا با دونالد ترامپ، رییس جمهوری این کشور دیدار و گفت وگو کنند.
در ادامه این گزارش می خوانیم: انتظار می رود در این سفر دو طرف اولویت های اصلی گفت وگوهای خود را در چارچوب سرمایه گذاری مشترک در عربستان و امریکا طرح ریزی کنند. این نخستین نشست ترامپ پس از به قدرت رسیدن در بیستم ژانویه ٢٠١٧ با شاهزاده قدرتمند سعودی در امریکاست که تلاش می کند با شیوه های جدید سرمایه گذاری اقتصاد رو به زوال عربستان را از ورطه سقوط نجات دهد و با توجه به کاهش درآمد فروش نفت خام این کشور سعی دارد تنوع درآمدی را نیز در این کشور افزایش دهد.
بر اساس طرحی که محمد بن سلمان آن را دنبال می‌کند قصد دارد تا بخش خصوصی را در این کشور فعال تر کند و در راستای کارآمدتر کردن کشورهای دولتی گام بردارد. همچنین ریاض قصد دارد تا با عرضه پنج درصد از سهام غول بزرگ نفتی جهان یعنی آرامکو بزرگ ترین عرضه اولیه عمومی سهام در جهان را انجام دهد. در حال حاضر عربستان سعودی با کسری بودجه رو‌به رشدی مواجه است که بر اثر سقوط قیمت نفت در طول سال‌های اخیر به وجود آمده است. از همین رو عربستان قصد دارد برای جبران این کسری بودجه سیاست های ریاضتی را در این کشور پیاده کند. با این وجود برخی منابع صنعتی در عربستان سعودی اعلام کردند که محمدبن سلمان وعده داده تا پروژه های بزرگ توسعه ای را در این کشور راه اندازی کند تا بتوانند از آثار کسری بودجه در این کشور بکاهند.
در بیانیه‌ای که دربار سلطنتی سعودی ارایه داده است، مذاکرات میان محمد بن سلمان جانشین ولیعهد و وزیر دفاع عربستان سعودی با دونالد ترامپ و دیگر مقامات بلند پایه امریکایی در چارچوب برنامه اصلاحات اقتصادی قرار دارد و انتظار می رود بحث در خصوص تقویت روابط دو جانبه و بررسی مسائل منطقه ای مورد علاقه دو طرف در دستور کار این گفت وگوها قرار گیرد. در این بیانیه تاکید شده است که دیدارها از روز پنجشنبه آغاز می شود اما جزییات بیشتری از سوی دربار سلطنتی ارایه نشده است.
جان اسفاکیاناکیس، مدیر مرکز تحقیقات اقتصادی خلیج فارس به رویترز گفت: تمرکز دیدارهای محمد بن سلمان بیشتر در راستای به نمایش گذاشتن فرصت های سرمایه گذاری عربستان سعودی، آرامکو و همچنین اصلاحات انجام شده در فضای وسیع تر اقتصادی است. گفتنی است این سفر محمد بن سلمان در حالی انجام می شود که پسر پادشاه عربستان قصد دارد تا خود پس از پدر بر تاج و تخت این کشور تکیه بزند و کمتر از یک سال پیش نیز به امریکا سفر کرد تا چشم انداز فروش سهام آرامکو اصلاحات ساختار اقتصادی عربستان سعودی را در امریکا به بازارهای جهانی نشان دهد.
کارشناسان معتقدند که محمد بن سلمان قصد دارد با تغییر مدل دولتگرا در عربستان سعودی در نهایت با ایجاد مشاغل جدید بخش خصوصی در عربستان سعودی، افراد جوان تر که نیمی از جمعیت ٢١ میلیونی سعودی را تشکیل می دهند و همچنین ١٠ میلیون تبعه خارجی وجود دارد که تخمین زده می شود بیشتر آنها زیر ٢٥ سال سن دارند را تحت پوشش خود قرار دهد. عربستان سعودی تعداد زیادی جوان بیکار بدون داشتن هیچگونه مهارتی دارد.
همچنین دولت عربستان سعودی اکنون با فشارهایی در خصوص افزایش استانداردهای زندگی مواجه است، با توجه به اینکه درآمد نفتی پادشاهی عربستان در این راستا کاهش یافته است در طرف مقابل خواسته های عمومی از سوی مردم نیز افزایش پیدا کرده است، اکنون عربستان برای تامین مالی نیازهای جمعیت رو به افزایش خود با مشکل مواجه است. ملک سلمان پادشاه عربستان نیز در حال حاضر در ژاپن و در تور یک ماهه آسیایی برای ایجاد روابط با عمده ترین وارد‌کنندگان نفت جهان به‌سر می برد. کشورهایی که روز به روز درخواست‌شان برای واردات نفت افزایش می یابد و عربستان سعودی آنها را فرصتی برای سرمایه گذاری های آینده می داند.
همچنین آنها را نیز یکی از مشتریان عمده سهام‌های شرکت های دولتی غول پیکر عربستان می داند و می خواهند تا آنها به سمت سرمایه گذاری در عربستان سعودی گام بردارند. بازدید ملک سلمان در حالی از ژاپن صورت گرفته است که محمد بن سلمان در ماه آگوست سال ٢٠١٦ با شینزو آبه، نخست وزیر ژاپن توافق کردند تا با یکدیگر در مجموعه‌ای از اصلاحات طی چشم انداز اقتصادی ٢٠٣٠عربستان با یکدیگر همکاری کنند و ژاپن، عربستان را برای دستیابی به این منافع چشم انداز کمک کند. گفتنی است عربستان سعودی بزرگ‌ترین تامین کننده نفت خام ژاپن به شمار می آید، اما حالا ژاپن می خواهد در راستای کمک به عربستان برای وابستگی کمتر به نفت قدم بردارد. ملک سلمان از جمله نخستین نفراتی بود که پس از استقرار دونالد ترامپ در کاخ سفید با او تلفنی صحبت کرد و عربستان نیز از طرح ایجاد منطقه امن در سوریه طبق بیانیه کاخ سفید موافقت کرد.
در این تماس تلفنی رسانه‌ها عنوان کردند که ملک سلمان دونالد ترامپ را دعوت کرده تا از عربستان دیدن کند. موضوعی که به نظر می رسد، عربستان کماکان علاقه مند است تا امریکا نقش محوری خود در خاورمیانه را حفظ کند تا در راستای شکست تروریسم و ایجاد آینده جدید اقتصادی و اجتماعی در این منطقه قدم بردارد. گفتنی است قبل از عزیمت محمد بن سلمان به واشنگتن، مدیرعامل شرکت سرمایه گذاری سیتی گروپ به ریاض سفر کرد و با محمد بن سلمان دیداری خصوصی داشت و طرفین در خصوص فرصت‌های سرمایه گذاری جدید در این کشور پادشاهی و در سطح جهان به بحث و گفت وگو پرداختند تا نشان دهند برنامه هایی برای سرمایه گذاری در عربستان سعودی به سرعت در جریان است. اما نکته مهم دیگری که در این بین وجود دارد کمک ٤٠ میلیارد دلاری عربستان به صندوق توسعه امریکا است که دونالد ترامپ بنا دارد که در این چارچوب ٥٠ هزار شغل ایجاد کند و همچنین عربستان با خرید سهم کامل بزرگ‌ترین پالایشگاه نفت امریکا در ایالت تگزاس می تواند روزانه ٦٠٠هزار بشکه نفت خام را به فرآورده های نفتی تبدیل کند که این موضوع می تواند قدرت بزرگی را به این کشور در عرصه توزیع و فروش مشتقات نفت برای آن ایجاد کند.
** ایران، محور گفت وگوهای امنیتی
لازم به ذکر است هرچند تمرکز اصلی گفت وگوهای میان محمد بن سلمان و دونالد ترامپ بیشتر در حوزه اقتصادی خواهد بود اما واشنگتن و ریاض یک رابطه چند دهه ای در راستای ایجاد منافع امنیتی در منطقه دارند. اما روابط میان دو طرف به‌طور فزاینده ای در دولت هشت ساله باراک اوباما، رییس جمهوری سابق به سردی گرایید. رهبران عربستان احساس کردند که اوباما تمایلی برای درگیر شدن در جنگ داخلی سوریه ندارد و حتی این گمان برای آنها به وجود آمد که امریکا قصد دارد به سمت رقیب منطقه ای ریاض یعنی ایران گرایش پیدا کند و با رسیدن ایران و غرب به توافق برجام، این ظن برای سعودی ها افزایش پیدا کرد و تمام تلاش خود را به کار بستند تا این توافق شکل نگیرد. آنها حتی در جنگ یمن نیز متوجه شدند که با وجود حمایت لفظی امریکا از ائتلاف نظامی عربستان اما چندان تمایلی به همکاری در این زمینه ندارند و حتی در مواردی جان کری، وزیر خارجه سابق امریکا نیز تلاش‌های متعددی در راستای آتش بس یمن انجام داد اما ناموفق به پایان رسید.
اما حالا دولت عربستان سعودی امیدوار است با حمایت دولت جدید امریکا به رهبری دونالد ترامپ بتواند سیاست های منطقه ای خود به خصوص علیه ایران را گسترش دهد. عادل الجبیر، وزیر امورخارجه عربستان سعودی ابراز امیدواری کرده است که امریکا در دوره ریاست جمهوری ترامپ در منطقه حضور بیشتری داشته باشد و به ویژه در راستای مهار ایران قدم بردارد. عربستان سعودی به‌طور منظم ایران را به دخالت درامور همسایگان خود به ویژه در بحث یمن می داند و آن را تبدیل به دستاویزی برای حملات بی رحمانه به مردم مظلوم یمن کرده است، موضوعی که ایران همواره آن را رد کرده است. در حال حاضر ایالات متحده تامین کننده اصلی سلاح، ایستگاه سوخت رسانی و پشتیبانی ائتلاف نظامی عربستان سعودی در یمن است.
با این وجود برخی معتقدند در روزهایی که پادشاه سعودی
٨١ ساله زمانی که در تور آسیایی حدود یک ماه سفر می کند و در راستای تحکیم روابط اقتصادی با کشورهای شرق آسیا قدم برمی دارد و در سویی دیگر محمد بن سلمان به امریکا برای مذاکره با مقام های مختلف امریکایی می رود و محمد بن نایف ولیعهد پادشاه در ریاض حضور دارد، طرفین قصد دارند تا یک مانور اتحاد را به نمایش بگذارند و همچنین نشان دهند که ملک سلمان تا چه حد به محمد بن سلمان برای مذاکره با امریکا مطمئن است. این در حالی است که بسیاری از تحلیلگران معتقدند که جنگ پنهانی میان محمد بن نایف ولیعهد و محمد بن سلمان جانشین ولیعهد عربستان برای جانشینی پادشاه عربستان سعودی در جریان است که نمی توان به راحتی آن را تکذیب و عبور کرد. اما مسائل کلیدی که احتمالا در دستور کار ترامپ و محمد بن سلمان قرار خواهد داشت، به قیمت‌های جهانی انرژی و همچنین درگیری ها در سوریه، عراق، لیبی و یمن از جمله این موارد هستند. گفتنی است عربستان سعودی، بزرگ‌ترین صادر‌کننده نفت در جهان و بزرگ ترین خریدار سلاح‌های امریکایی است که بخش مهمی از بمباران ائتلاف عربستان به یمن توسط تجهیزات امریکایی صورت می گیرد.
** اولویت های ٢٠١٧
جان اسفاکیاناکیس، مدیر مرکز تحقیقات اقتصادی خلیج فارس در ریاض شش تحول احتمالی اقتصادی عربستان در سال ٢٠١٧ را مورد بررسی قرار داد. نخست اینکه عربستان قصد دارد، تاثیر سیاست ریاضت اقتصادی در کشور خود را کاهش دهد. عربستان قصد دارد در حدود ٢٠ میلیارد دلار از امسال به بیست میلیون شهروند به خصوص اقشار کم درآمد و متوسط جامعه عربستان یارانه پرداخت کند که این رقم تا سال ٢٠٢٠ افزایش پیدا کند. از تاریخ اول فوریه بیش از نیمی از ٢٠میلیون شهروند عربستان سعودی در این طرح ثبت‌نام کرده اند. دولت اما کماکان سردرگم است که چگونه این سیاست را دنبال کند و چه افرادی واجد شرایط دریافت این یارانه است. به گزارش بلومبرگ، کارشناسان معتقدند که این اقدام اگرچه با اشتباهاتی همراه خواهد بود اما نباید این اشتباهات فاحش باشد. عربستان سعودی در این زمینه می تواند تجربه کشورهای دیگر را ارزیابی کند و طبق آن عمل کند. همچنین در ساختار اقتصادی جدید هزینه‌های دربار پادشاهی نیز باید کاسته شود. بخش دوم این اقدامات را می توان وضع مالیات در راستای اجرای بودجه جدید دانست. عربستان قصد دارد تا روی محصولات مضر خود از جمله توتون، تنباکو و نوشیدنی های انرژی زا مثل نوشابه، مالیاتی دو برابر وضع کند.
همچنین در کشورهای شورای همکاری خلیج فارس ٥درصد مالیات بر ارزش افزوده را در سال ٢٠١٨ افزایش دهند که تاثیر گسترده ای در هزینه‌های زندگی خواهند داشت. همچنین از آنجایی که انتظار می رود تورم نیز در این سال افزایش پیدا کند، مالیات ها نیز افزایش پیدا می کند. در بخش بعدی نیز عربستان قصد دارد تا به سمت کاهش تدریجی یارانه آب و برق برود که از سال ٢٠١٥بنا دارد آن را اجرا کند که نخستین بخش آن در بخش بنزین شروع شد. با این وجود خالد فلاح، وزیر انرژی عربستان در ماه دسامبر گفت که دور بعدی حذف یارانه‌ها قبل از پایان ٢٠١٧ آغاز خواهد شد.
همچنین دولت قصد دارد تا هزینه ماهانه بی سابقه ای را برای کارگران خارجی و وابستگان به پادشاهی وضع کند. مالیات هرسال برای آنها تا سال ٢٠٢٠ افزایش خواهد داشت. اما بسیاری از کسب و کارهای بخش خصوصی و به خصوص ساخت و ساز در این کشور بسیار نگران از این اقدام هستند. همچنین دولت عربستان در این سال نیاز به یک محرک جدی اقتصادی برای جلوگیری از کاهش رشد اقتصادی دارد. رشد اقتصادی در سال گذشته میلادی عربستان به 1.1 درصد رسیده است و طبق نظرسنجی بلومبرگ این رقم در سال جاری میلادی به 0.9درصد خواهد رسید.
با این حال دولت عربستان قصد دارد تا دویست میلیارد ریال عربستان را تا پایان سال ٢٠٢٠ به عنوان محرک در چارچوب ساختار اقتصادی کشور تزریق کند. با این حال برخی منابع معتقدند که اصلاحات مالی به دلیل همین کاهش رشد اقتصادی صورت گرفته است. با این حال دولت تلاش دارد تا با کاهش هزینه های دولت و کاهش محدودیت‌های صادراتی و دیگر اقدامات این موضوع را جبران کند. همچنین برخی معتقدند با توجه به اینکه آینده نفت چندان روشن نیست بنابراین عربستان چاره‌ای جز اعمال این محدودیت ها نخواهد داشت.
در سال ٢٠١٧ عربستان سعودی قصد دارد تا زمینه‌هایی را برای ارایه پنج درصد از سهام شرکت نفت آرامکو برای سال ٢٠١٨ فراهم کند. این موضوع می تواند یک کمک جدی برای برنامه توسعه ای باشد که عربستان در چارچوب چشم انداز ٢٠٣٠ خود در نظر گرفته است. با این وجود عربستان و دولتمردان آن هیچگاه نمی خواهند که کنترل کامل خود بر اقتصاد و نفت این کشور را از دست دهند و آن را مهار خواهند کرد.
*منبع: روزنامه اعتماد، 1395.12.24
نظر شما
