اظهارات اخیر مقامات ترکیه علیه ایران در نشست های مختلف خبری و سیاسی، موجی از واکنش ها را در ایران در پی داشته است.
روزنامه وقایع اتفاقیه در گزارشی نوشت: اظهارات اخیر مقامات ترکیه علیه ایران در نشست های مختلف خبری و سیاسی، موجی از واکنش ها را در ایران در پی داشته است.
در ادامه این گزارش که به قلم آرمان سلیمی منتشر شد، می خوانیم: دیروز، بهرام قاسمی در نشست مطبوعاتی خود، بخش عمده‌ای از پاسخ های خود به خبرنگاران را معطوف به اظهارات ترکیه کرد و در ادامه، سفیر ترکیه در تهران به وزارت امورخارجه احضار شد.
مولود چاووش اوغلو در کنفرانس امنیتی مونیخ در ادعاهایی ضدایرانی گفته بود: «ترکیه مخالف هر نوع تقسیم بندی دینی یا طایفه ای است. ایران متأسفانه به اقدامات نفرت آمیز طایفه ای ادامه می دهد و به فرصت صلح در خاورمیانه ضربه می زند. ایران با دخالت در یمن، بحرین و عربستان‌سعودی، ثبات منطقه را برهم می زند و تلاش می کند که سوریه و عراق را به دو کشور شیعی تبدیل کند.»
همچنین، بن علی ییلدریم در دیدار با مایک پنس بر این نکته تأکید کرده بود که مخالف گسترش نفوذ منطقه ای ایران هستیم و قصد داریم با هماهنگی با آمریکا در سوریه، منطقه امن ایجاد کرده و در عملیات آزادسازی رقه، پایتخت داعش در سوریه حضور داشته باشیم. این اظهارات در سخنان سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، به‌شدت مورد نقد و شماتت قرار گرفت.
** صبر ایران در برابر آنکارا، حدی دارد و همیشگی نیست
روز گذشته، قاسمی، سخنگوی وزارت امور خارجه در واکنش به سخنان ضدایرانی وزیر امورخارجه ترکیه در کنفرانس امنیتی مونیخ، اظهار کرد: کسانی که در سودای بازگشت به امپراتوری هستند و از برخی گروه های تروریستی و نامشروع در منطقه حمایت کرده اند، موجب ایجاد بی ثباتی در منطقه شده و اکنون با فرافکنی نمی توانند با متهم کردن دیگران از گرداب خودساخته رهایی پیدا کنند.
قاسمی در بخشی دیگر از سخنان خود اظهار کرد: ترکیه، یکی از همسایه های مهم و قدرتمند ماست و آنها خوب می دانند که به طور خاص بعد از کودتای 15 جولای 2016، ایران چه کمک هایی به آنان کرده است. سخنگوی دستگاه دیپلماسی کشور در ادامه سخنان خود بر این موضوع تأکید کرد که اکنون ترکیه در ابعاد مختلف سیاسی، امنیتی و اقتصادی، بعد از کودتای سال گذشته، شرایط و وضعیت آشفته و بی ثباتی داشته و همین موضوع، موجب ناهنجاری در گفتار و رفتار مقامات سیاسی این کشور شده است. قاسمی، دلیل اصلی آشفتگی در مواضع ترکیه را در دو مسئله مهم مورد بحث قرار داد؛ یکی، تحت تأثیر احساسات قرارگرفتن مقامات ترکیه و به‌ویژه شخص اردوغان در بحرین که به عواقب و پیامدهای گفته‌های خود، فکر نکرده اند و دیگری، شکست های استراتژیک ترکیه در منطقه و به ویژه سوریه است. همچنین، قاسمی تأکید کرد که ایران در مسائل داخلی ترکیه، هیچ گونه دخالتی نخواهد داشت و امیدواریم ترکیه، مسیر افراط گرایی و به چالش کشیدن نظم منطقه را در آینده در پیش نگیرد. در بخشی دیگر از سخنان خود، او بر این واقعه تأکید کرد که روند تحولات نشان می دهند، ایران راه درست را درپیش گرفته است و در شرایط حاضر، ما در برابر آنکارا سیاست صبر و انتظار را در پیش خواهیم گرفت اما این رویکرد حدی دارد و همیشگی نیست.
اظهار این سخنان از سوی سخنگوی دستگاه دیپلماسی کشور نشان می دهد که تهران به‌شدت از مواضع و اظهارات اخیر مقامات سیاسی ترک در کنفرانس امنیتی مونیخ ناخرسند است اما همچنان بر رویکرد دوستانه خود با آنکارا تأکید دارد. در واقع آن گونه که قاسمی در موضوعات دیگر با صراحت اعلام کرد، ایران ایجاد ثبات و امنیت را در منطقه از ضرورت های اساسی قلمداد کرده و بر همین مبنا به‌نظر می رسد که عدم پاسخگویی متقابل به اظهارات ضدایرانی مقامات ترک در چند روز اخیر، قابل تحلیل است. در واقع، ایران با کشورهای منطقه حتی کشورهای عربی، سیاست ایجاد تنش را درپیش نگرفته و خواهان برقراری روابط دوستانه با همسایگان و قدرت های منطقه ای است اما این چشم انداز را می‌توان در نظر گرفت که در صورت تداوم اظهارات ضدایرانی و عجولانه دولتمردان ترک، تهران نیز بی پاسخ نخواهد بود و واکنش های متقابل انجام خواهد داد.
** ترکیه چرخش نداشته است
در راستای تحلیل گفته های سخنگوی وزارت امورخارجه و مواضع اخیر مقامات دولت ترکیه علیه ایران، «وقایع اتفاقیه» نظرات و دیدگاه های کارشناسانه دکتر رحمان قهرمان‌پور، کارشناس مسائل ترکیه را جویا شده است. قهرمان پور در پاسخ به این پرسش که تا چه اندازه می توان اظهارات ضدایرانی اردوغان در سفر خود به کشورهای حاشیه خلیج فارس و گفته های چاووش اوغلو در کنفرانس امنیت مونیخ را در راستای چرخش در رویکرد سیاست خارجی ترکیه نسبت به ایران تبیین کرد، گفت: «در ابتدا ضروری بوده به این نکته اشاره کنیم که آنچه اساس سیاست خارجی کشورها را تشکیل می دهد، «منافع» است. بر‌اساس این قاعده کلی، بر این باور نیستم که ترکیه در سیاست کلان خود چرخش داشته است بلکه یکسری فاکتورهای بلندمدت سیاست خارجی ترکیه را شکل می‌دهند که به آسانی قابل تغییر نیستند.
نزدیکی ترکیه به محور روسیه و ایران در شرایط خاص بعد از کودتای 15 جولای 2016، اتفاق افتاد و در آن زمان نیز نمی توانستیم عنوان چرخش را بر رویکرد دیپلماسی آنکارا اطلاق کنیم. از این رو، نزدیکی چند ماه گذشته ترکیه به محور ایران و روسیه در راستای ایجاب منافع ملی این کشور قابل تبیین است. بر همین اساس، گفته های اردوغان در بحرین، به معنای چرخش در رویکرد کلان ترکیه نیست، همان گونه که قبلا هم در مقاطع مختلف اردوغان همکاری ایران با بشار اسد را باعث شرمندگی خوانده بود و تهران را به دخالت در امور داخلی سوریه متهم کرده و تغییری در سیاست کلان این کشور اتفاق نیفتاد، سخنان اخیر مقامات ترک هم به معنای چرخش در سیاست خارجی این کشور نیست.»
این کارشناس مسائل ترکیه در بخشی دیگر از سخنان خود اظهار کرد: «تغییر جدیدی که در سطح کلان بین المللی اتفاق افتاده و رویکرد ترکیه را به نسبت تحت تأثیر قرار داده، روی کار آمدن دونالد ترامپ در آمریکاست. در واقع، کشورهایی همانند ترکیه، عربستان و همچنین رژیم اسرائیل بر این باور هستند که در تحولات جدید، ترامپ مجددا سیاست حمایت و هزینه کردن برای متحدان سنتی خود را در پیش بگیرد. از این رو، سیاسیون ترک مواضع اخیر خود را نوعی حرکت رو به جلو قلمداد می کنند و امیدوارند از طریق جلب حمایت ترامپ، مسائلی همانند سوریه و کردها را حل کنند. آنها با سخنان اخیر خود، این پیام را به ترامپ منتقل کردند که خواهان همکاری و همراهی با او هستند. هرچند، بر این باور هستم که احتمالا تیم ترامپ، پاسخ مثبتی را به درخواست‌های آنکارا نخواهند داد. درمجموع، می توان ابراز کرد که نه نزدیکی ترکیه به ایران و روسیه چرخش استراتژیک بود و نه سخنان ضدایرانی اخیر مقامات این کشور می تواند چرخش استراتژیک باشد. در واقع، سیاست خارجی ترکیه چندمنظوره و چندوجهی است؛ به این معنی که هم به غرب نگاه دارند و هم به شرق. به حمایت ناتو و به انرژی روسیه هم نیاز دارند.»
** تنش جدی میان ایران و ترکیه ایجاد نخواهد شد
همچنین، قهرمان پور در ارتباط با ادعاهای آنکارا برای ایجاد منطقه امن در سوریه و تلاش برای حمله به رقه که می تواند زمینه ساز تنش میان تهران و آنکارا شود، بر این باور است: «آنچه ترکیه از ابتدا در پی آن بوده، ایجاد منطقه پرواز ممنوع بوده است و نه منطقه امن. ترک‌ها به‌واسطه احساس خطری که از حضور و افزایش قدرت کردها در شرق رود فرات داشتند، از ابتدای سال 2011، خواهان ایجاد منطقه پروازممنوع در نواحی مابین جرابلس تا اعزاز بودند. در شرایط کنونی، آنچه مطرح است در ارتباط با نقش و مواضع روسیه و آمریکا در قبال سیاست های ترکیه است. واقعیت آن است که اگر روسیه و آمریکا با مواضع افزایش نقش آنکارا در سوریه برای فتح رقه و ایجاد منطقه پرواز ممنوع موافق باشند، معادلات کشور سوریه کاملا دگرگون خواهد شد. واقعیت آن است که در صورت تحقق این اتفاق نظر در صورتی که همه روند صلح و توافقات آستانه به‌هم نخورد، بر این باور هستم که اعتراضات ایران در حد لفظی باقی خواهد ماند.»
قهرمان پور در بخشی دیگر از سخنان خود خاطرنشان کرد: «بر این باور هستم که واردشدن ترکیه در ائتلافی که اخیرا با محوریت ضدیت با ایران در منطقه از سوی عربستان و اسرائیل مطرح می‌شود، بسیار نامحتمل است. واقعیت آن است که بعد از سال 2003، این جبهه به شکل آشکار در تقابل با ایران شکل گرفته اما مهم این بوده که هیچگاه آنکارا با این اتحاد همراه نشده است. باید این واقعیت را در نظر گرفت که سیاستمداران ترک همواره با رویکردی بلندمدت به ایران نگاه کرده اند و هیچگاه وارد بازی های ریاض و تل آویو نمی شوند.»
*منبع: روزنامه وقایع اتفاقیه، 1395.12.3
نظر شما
