این روزها در پی مصاحبه سخنگوی کمیسیون اجتماعی مجلس مبنی بر افزایش روزهای تعطیلی و کاهش ساعات کاری دستگاه‌‌‌های اجرایی واکنش‌‌‌های مختلفی ارائه شده است. بحث تعطیل شدن شنبه یا پنج شنبه موضوع مهم دیگری است که از حوصله این نوشته خارج است.
نکته‌‌‌ای که باید اینجا در نظر گرفت مستثنی کردن دستگاه‌‌‌های خدمت‌‌‌رسان از تعطیلی دو روزه و عدم‌کاهش ساعت اداری آنان است. با عنایت به اینکه نوع و کیفیت خدمات دستگاه‌‌‌های خدمات‌‌‌رسان با همدیگر فرق دارد، ضروری است متولیان کاهش ساعات اداری نوعی افتراق بین دستگاه‌‌‌های مذکور قائل شده و خدمات بانکها را متفاوت‌‌‌تر ببینند.
جنس خدمات قابل ارائه در موسسات مالی و اعتباری به گونه‌‌‌ای است که امکان ارائه آنها بر بستر اینترنت کاملا مهیاست. کما اینکه کاهش ساعت کاری بانکها فرصتی بسیار ارزشمند برای توسعه ظرفیت بانکداری مجازی است. در سال‌‌‌های گذشته، همزمان با پاندمی کرونا بسیاری از بانکها فرصت را مغتنم شمرده و نسبت به ارائه خدمات بانکداری مجازی اقدام کرده‌‌‌اند. با عنایت به فضای رقابتی حاکم بر محیط بانکها، بانکداری مجازی به راحتی قابل تقلید بوده و چنانچه بانکی از رقبا عقب بیفتد محکوم به ضرر است. توسعه ظرفیت بانکداری مجازی یک خواست عمومی است که پیامدهای جانبی مثبت آن شامل حال دولت، بانکها و مردم می‌شود. بانکداری مجازی نسل جدیدی از بانک‌‌‌هاست که با استفاده از آخرین دستاوردهای فناوری اطلاعات و ارتباطات و بدون نیاز به شعبه فیزیکی خدمات بانکی را ارائه می‌‌‌کند. مشتریان با استفاده از خدمات بانکداری مجازی می‌توانند در ازای دریافت خدمات متنوع‌‌‌تر، هزینه کمتری پرداخت کنند.
بانکداری مجازی فاقد محدودیت‌‌‌های زمان و مکان است و یقینا با توجه به سهولت دسترسی و امنیت آن، آینده صنعت بانکداری را دگرگون خواهد ساخت. در سال‌‌‌های گذشته، همزمان با توسعه انواع نرم‌‌‌افزارها و سهولت دسترسی به اینترنت، بسیاری از خدمات بانکها نظیر افتتاح حساب، صدور کارت هدیه مجازی، انتقال وجه اعم از ساتنا و پایا، درخواست تشکیل پرونده تسهیلات، دریافت تسهیلات، دریافت صورت‌حساب، امکان دریافت معدل حساب، امکان پرداخت انواع قبوض، امکان دریافت صورت حساب تسهیلات، امکان پرداخت اقساط تسهیلات، امکان انجام اعتبارسنجی، امکان دریافت سفته الکترونیک، درخواست انسداد حساب و... از طریق ابزارهای الکترونیک و موبایل بانکینگ قابل ارائه است.
اخیرا نیز بانک مرکزی کلیه بانکها را ملزم به ارائه زیرساختی برای ارائه چک الکترونیک کرده است که این اقدام نیز در کاهش مراجعات حضوری مشتریان بسیار تاثیرگذار است و اگر این اتفاق بیفتد تقریبا می‌توان گفت هیچ خدمت ضروری در بانکها نیاز به حضور فیزیکی ندارد. به طور کلی مزایای توسعه بانکداری مجازی از چند منظر (بین مشتریان، بانکها و دولت) قابل احصا است:
۱- کاهش هزینه‌‌‌های غیربهرهای
توسعه بانکداری مجازی باعث کاهش هزینه‌‌‌های غیربهرهای اعم از هزینه‌‌‌های اداری، پرسنلی و استهلاک شده و در نتیجه در بلندمدت درآمدهای بانکها و به تبع سودآوری آنها را افزایش می‌‌‌دهد. از طرفی با توجه به اینکه یکی از ابزارهای درآمد دولت، وضع مالیات بر سود است، در مجموع می‌توان گفت درآمد مالیاتی دولت نیز بیشتر خواهد شد.
۲- کاهش هزینه‌‌‌های اجتماعی
توسعه بانکداری مجازی علاوه بر کاهش هزینه‌‌‌های غیربهرهای، باعث کاهش هزینه‌‌‌های مشتریان نیز می‌شود. در بسیاری از کلان‌شهرها که بعضا مشکل ترافیک، آلودگی هوا و آلودگی‌‌‌های صوتی وجود دارد، توسعه بانکداری مجازی می‌تواند، علاوه بر صرفه‌جویی در مصرف سوخت، از سفرها و مراجعات مشتریان بکاهد، که این امر در کنار الزام سایر نهادها به توسعه خدمات مجازی از تشدید معضلات ذکر شده جلوگیری می‌‌‌کند.
۳- کاهش فساد و جلوگیری از پولشویی
از آنجا که یکی از بسترهای وقوع فساد اقتصادی، ملاقات‌‌‌های حضوری است، توسعه ظرفیت بانکداری مجازی می‌تواند با عبور از این مساله، از بروز هرگونه اعمال سلیقه، یا پیشنهادهای نامتعارف احتمالی جلوگیری کند.
۴- توسعه بانکداری مجازی به عنوان پدافند غیرعامل
توسعه بانکداری مجازی باعث می‌شود تا در صورت بروز رخدادهای محیطی مثل پاندمی کرونا، رویه ارائه خدمات بانکی متوقف نشده و چرخه اقتصاد کشور مختل نشود.
۵- رعایت اصول بانکداری سبز
در حال حاضر برخی از شعب شبکه بانکی با مشکل کمبود فضای فیزیکی جهت بایگانی اسناد کاغذی روبه رو هستند. همچنین هزینه تولید کاغذ هم بسیار بالاست. با عنایت به اینکه در بانکداری مجازی نیازی به استفاده از کاغذ نیست، می‌توان قطع وابستگی شعب به مصرف کاغذ را یکی از مهم‌ترین مزیت‌‌‌های توسعه بانکداری مجازی دانست. به عنوان یک اصل ساده در علم اقتصاد، در مواردی که فعالیت‌‌‌های اقتصادی منجر به ایجاد پیامدهای جانبی مثبت میشوند، دولت باید با کمک به تسریع فرآیندها زمینه تحقق آنها را مساعد سازد.
یقینا عدم‌کاهش ساعات اداری بانکها همزمان با سایر ادارات، باعث می‌شود پرسنل نهادهای غیرخدمات‌‌‌رسان صرفا در روز تعطیل(مثلا پنج‌شنبه) به شعب بانک مراجعه کنند که این امر با ضرورت ترویج بانکداری مجازی کاملا در تضاد است. ترویج بانکداری مجازی دو طرف دارد که یک طرف آن بانکها به عنوان ارائه‌دهنده خدمت هستند و طرف دیگر آن دریافت‌‌‌کنندگان خدمت یعنی مشتریان هستند. معمولا مشتریان تمایل به انجام امور به صورت سنتی و حسب عادت قبلی دارند و راه بهتر و بهینه‌‌‌تر را در این مورد خاص به دلایلی که مجال پرداختن به آنها نیست نادیده می‌‌‌گیرند، از همین رو گفته می‌شود کاهش ساعت کار و افزایش تعطیلی مانند سایر ادارات می‌تواند منجر به ترغیب آنها به استفاده از ابزارهای الکترونیک شود.
