سمنان- ایرنا- باغ های گردو عرصه ای چندصدساله هستند که شکل سنتی دارند، باغ داران گردو نباید از توسعه باغ ها با نگاه کارشناسی و رعایت اصول علمی غافل شوند چرا که این محصول اقتصادی در شرایط خشکسالی کنونی، برای سودآوری نیازمند راهبردهای نوین علمی مبتنی بر تحقیقات پژوهشی است.
بانکداری ایرانی - باغ های گردو عرصه ای چندصدساله هستند که شکل سنتی دارند، باغ داران گردو نباید از توسعه باغ ها با نگاه کارشناسی و رعایت اصول علمی غافل شوند چرا که این محصول اقتصادی در شرایط خشکسالی کنونی، برای سودآوری نیازمند راهبردهای نوین علمی مبتنی بر تحقیقات پژوهشی است.
به گزارش ایرنا، درخت گردو گونه ای است که حداقل از 15 تا 25 سالگی آغاز به باردادن می کند و تا چند صد سالگی عمر می کند و نسل به نسل همپای آدمی بار گردو دارد، همین ویژگی شاید باغ داران گردو را دچار غفلت می کند، غفلت از اینکه با به کارگیری برخی راهکارهای نوین علمیِ برآمده از پژوهش ها، می توان ثمره همین باغ ها را با یکدست کردن و برندسازی، تا چند برابر اقتصادی تر کرد.
ویژگی دیرباردهی و عمر طولانی، موقعیت درخت گردو را به عنوان محصولی راهبردی و دارای ارزش اقصادی ویژه از گونه هایی مانند پسته که قابلیت ایجاد باغ های وسیع ظرف چند سال و باردهی درختان زودهنگام را دارد متفاوت می کند و نگاه تخصصی علمی، کارشناسانه، سرمایه گذاری هدفمند و البته صبورانه تر را طلب می کند.
توسعه باغ های گردو با توجه به چندین ساله بودن این درختان می تواند به عنوان محصول و ابزاری برای رونق اقتصادی مورد توجه قرار گیرد و این مهم با فرهنگ سازی و در نظر گرفتن بسته های تشویقی به منظور ایجاد انگیزه محقق خواهد شد.
کارشناسان جانمایی مناسب در احداث باغ و استفاده از رقم های مناسبی که در تحقیقات و پژوهش های علمی شناسایی شده را در افزایش برداشت و توسعه موفق باغ ها موثر عنوان می کنند.
در ایجاد باغ گردو شرط اول شناسایی درست اقلیم مناسب برای این گونه گیاهی بادوام و در عین حال حساس است، اقلیم معتدل همراه با بارش های ملایم در دوره های مناسب و به دور از سرمای ناگهانی، بهترین شرایط اقلیمی برای درخت گردوست.
در استان سمنان دامنه های جنوبی و کوهپایه ای رشته کوه های البرز که بیشتر در شمال شهرستان مهدیشهر و برخی نواحی شمالی شهرستان های شاهرود و میامی را شامل می شود، دارای این نوع شرایط اقلیمی است.
منطقه نمونه گردشگری بین المللی شهمیرزاد در شهرستان مهدیشهر در شمال استان سمنان در داشتن محصول گردوی باکیفیت و دارای ارزش غذایی قابل توجه زبانزد کشور است و بزرگترین باغ گردوی جهان نیز در حدود 700 هکتار به همت سرمایه گذاران بومی در این شهرستان در سال های گذشته ایجاد شد.
به گفته صاحبنظران لازمه صادرات و تجاری سازی گردو، برداشت یک دست این محصول است که این امر نیز به یک دست سازی ارقام در قالب باغ های تجاری با بهره گیری از مکانیزاسیون و دانش روز وابسته است در حالی که اکنون گردوهای برداشت شده از ارقام های مختلف هستند.
برای توسعه بخش کشاورزی ضروریست دولت خدمات ویژه را برای بهره برداران در این حوزه همانند دیگر کشورهای موفق جهان در حوزه گردوکاری در نظر بگیرد.
تقویت تشکل گرایی، پرهیز از خرده مالکی، تقویت اقدام های ترویجی برای ترغیب مالکان باغ های گردو به منظور استفاده از روش ها و ارقام توصیه شده، ارائه نتیجه تحقیقات علمی و بهره گیری از ارقام دیرگل، پرمحصول و زودبارده با هدف در امان ماندن از سرمای زودرس و استفاده از روش های نوین آبیاری، از توصیه های کارشناسان است.
20 میلیون درخت گردو در کشور وجود دارد و ایران با تولید سالانه بیش از 170 هزار تن گردو، چهارمین کشور تولید کننده این محصول در جهان است اما در صادرات جایگاه بیست و دوم جهان را دارد.
در استان سمنان 56 هزار هکتار باغ مثمر و غیرمثمر وجود دارد که 14 هزار هکتار آن به روش تحت فشار آبیاری می شود که از این میزان عملکرد باغ های گردو از آبیاری تحت فشار مطلوب بوده و در حدود یک هزار و 600 هکتار است.
در این استان سمنان سه هزار و 6 هکتار باغ گردو وجود دارد که از این میزان 2 هزار و 228 هکتار بارور و در حدود 787 هکتار آن نهال است.
تولید محصول گردوی امسال استان سمنان در اثر سرمازدگی اواخر فروردین کاهش چشمگیر داشت و از پیش بینی پنج هزار و 700 تنی فقط 72 تن برداشت شد.
در کشور ایران، همدان از لحاظ عملکرد و کرمان به لحاظ سطح رتبه اول را دارند اما در شاخص سطح نسبت به عملکرد استان سمنان وضعیت مطلوب دارد و در هر هکتار سه تن گردو از باغ های این استان برداشت می شود که نشان از عملکرد خوب است.
خبرگزاری جهوری اسلامی (ایرنا) استان سمنان با توجه به ظرفیت این استان در کشت گردوی با کیفیت، میزگردی با عنوان « توسعه کشت گردو» با حضور مهدی قرائیان مدیر باغبانی سازمان جهادکشاورزی استان، طاهره پروانه عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی استان، حسین معینی باغدار و دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزی مهدیشهر و محمود مومنی عضو شرکت کشت و صنعت شهمیرزاد برگزار کرد.
**توسعه باغ های گردو نیازمند نگاه کارشناسی
باغدار و دبیر اجرایی نظام صنفی کشارزی مهدیشهر گفت: کشت گردو در شهمیرزاد از توابع مهدی شهر سمنان سابقه دیرینه تاریخی دارد و درختان یک هزار ساله در این مناطق گواه بر این گفته است.
معینی افزود: درختان گردو در اثر سرمازدگی سال گذشته و یخبندان در بهار 97 دچار خسارت های زیادی شدند.
وی ادامه داد: مالک درخت گردو در هنگام برداشت، تنها در 50 درصد محصول برداشت شده سهم دارد و 50 درصد دیگر محصول صرف هزینه کارگر برای مراحل چیدن، پوست کندن و خشک کردن گردو و رساندن به بازار می شود.
معینی گفت: محصول درختان گردو در مناطق سردسیر و خوش آب و هوا دارای کیفیت بیشتر است ولی به دلیل سرمازدگی بهره برداران در این مناطق دچار مشکل هستند.
عضو شرکت کشت و صنعت شهمیرزاد نیز گفت: بزرگترین باغ گردوی جهان با وسعتی در حدود 700 هکتار در شهمیرزاد در سال های قبل احداث شد.
مومنی افزود: هدف از احداث این باغ بزرگ داشتن سهم چشمگیر در تولید گردوی کشور و جهان بود، اما به دلیل شتاب زدگی در زمان ایجاد باغ بسیاری از مسایل کارشناسی مد نظر قرار نگرفت و به همین دلیل اکنون برداشت این محصول چشمگیر نیست.
وی اظهار داشت: این باغ 700 هکتاری بدون نظر کارشناسی ظرف مدت 6 ماه به اصرار و دستور مدیر کل منابع طبیعی وقت با تامین آب از 2 حلقه چاه با دبی های 2 و چهار لیتر بر ثانیه احداث شد.
مومنی، فقدان پیش بینی برای تامین منابع آبی، فقدان مطالعه خاک شناسی، فقدان انجام کارهای تحقیقاتی، سلیقه ای عمل کردن مدیران و سیاست گذاری های اشتباه را از چالش های بزرگ توسعه بزرگترین باغ گردوی جهان در چند سال گذشته برشمرد.
وی یادآور شد: اکنون برای بهبود وضعیت بزرگترین باغ گردوی جهان سه مخزن ذخیره آب به ظرفیت 2 میلیون متر مکعب برای تامین آب درختان گردو ساخته شده است.
به گفته وی با کمک و آموزش جهاد کشاورزی وضعیت باغ گردو در شهمیرزاد رو به بهبود است.
** افت محصول گردوی امسال به خاطر سرمازدگی بهاره
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان سمنان نیز در ادامه میزگرد گفت: در این استان سه هزار و 600 هکتار باغ گردو وجود دارد که از این میزان 2 هزار و 228 هکتار باغ ها بارور و 787 هکتار نهال است.
قرائیان تصریح کرد: امسال انتظار برداشت پنج هزار و 637 تن گردو از باغ های گردو این استان وجود داشت اما به دلیل سرمازدگی کم سابقه در چند صد سال گذشته در بهار امسال، پنج هزار و 565 تن محصول از بین رفته و تنها 72 تن محصول برداشت شده است.
به گفته وی سرمازدگی خسارت های زیادی به باغ های گردوی این استان وارد کرده و حتی درختان پیوندی و دیر گل ده نیز در برابر سرمازدگی امسال تاب نیاوردند.
قرائیان خاطر نشان کرد: اصلاح رقم و استفاده از ارقام دیر گل در باغ های گردو نقش مهمی در مقابله با سرمازدگی دارد چرا که ارقام دیرگل 20 روز با تاخیر به مرحله گل دهی می رسند که در همین مدت 20 روز، سرمای بهاره سپری می شود.
**ضرورت به کارگیری روش های نوین توسعه در گردوکاری
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی استان سمنان تصریح کرد: توسعه ارقام پیوندی، اصلاح ارقام موجود و سرشاخه کاری از برنامه های جهاد کشاورزی برای توسعه اصولی باغ های گردو است.
پروانه گفت: برای احداث یک باغ خوب باید جانمایی درست انجام شود و در قدم بعدی در کاشت نهال، ارقام و ژنوتیپ های برتر ، مناسب و مقاوم به سرما استفاده شود.
پروانه افزود: ارقام و ژنوتیپ های برتر نهال گردو به شکل کتاب در این استان جمع آوری شده و بهره برداران می توانند با مطالعه این کتاب در توسعه باغ های گردو موفق باشند.
وی اظهار داشت: تعداد گونه های با ژنوتیپ برتر ثبت شده بسیار کم است و ضروریست در این زمینه به منظور افزایش بهره وری مدنظر قرار گیرد.
**درختان چندصدساله گردوی سمنان منبع خزانه ژنتیکی
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی استان سمنان اضافه کرد: درختان گردو چند صد ساله در استان سمنان که بذرکاشت هستند منبع خوب خزانه ژنتیکی محسوب می شوند و می توان از این ظرفیت برای کاشت گونه های مقاوم به سرما و متناسب با آب و هوای منطقه استفاده کرد.
پروانه تصریح کرد: درختان گردو بین 15 تا 25 سالگی به بالا به مرحله باردهی می نشینند و از این منظر گردو، محصولی دارای صرفه اقتصادی دیرهنگام است.
وی با تاکید بر این که برای افزایش بهره وری باید از علم و فناوری روز استفاده کرد افزود: اگر باغ های گردو به صورت تجاری احداث شود و از ماشین آلات و فناوری روز بهره گرفته شود به طور یقین گردو محصولی مقرون به صرفه و راهبردی است.
وی ادامه داد: در کشورهای دیگر با رعایت فاصله استاندارد بین نهال ها، هرس به موقع درختان و نگه داشتن قد درختان در اندازه ای استاندارد تمامی مراحل کاشت، داشت و برداشت به صورت مکانیزاسیون انجام می شود لذا ضروریست این روش در کشور نیز مد نظر بهره برداران برای افزایش بهره وری قرار بگیرد.
پروانه تصریح کرد: کاشت رقم و ژنوتیپ متناسب با آب و هوای منطقه راهکار مقابله با سرمازدگی است.
باغدار و دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزی مهدیشهر نیز گفت: سرمازدگی در بهار امسال به قدری شدید بوده که تمامی گونه ها و ژنوتیپ های برتر کاشته شده و درختان چندصد ساله را تحت تاثیر قرار داده است.
** مکانیزاسیون میان بُری برای توسعه باغ های گردو
مدیر باغبانی سازمان جهادکشاورزی استان سمنان گفت: انتخاب گونه و الگوی کشت متناسب با آب و هوای منطقه یک اصل است که باید مد نظر بهره برداران قرار بگیرد.
قرائیان افزود: جهان برای کاهش هزینه برداشت به سمت مکانیزاسیون پیش رفته و در کشور نیز این راهبرد مهم برای افزایش بهره وری باید مد نظر قرار گیرد.
وی ادامه داد: جهاد کشاورزی تسهیلات ویژه برای مکانیزاسیون در نظر گرفته و بهره برداران می توانند از این ظرفیت برای افززایش بهره وری در باغ ها استفاده کنند.
به گفته قرائیان دستگاه های مولد باد، اتو پلار باغی و دستگاه ضد تگرگ از دستگاه های موثر در مقابله با سرمازدگی است.
وی تغذیه درختان قبل، حین و بعد از سرما زدگی را اقدام های ضروری برای جلوگیری از آسیب رسیدن به درختان از سرما زدگی عنوان کرد.
**خلا آموزش گردوکاران
مدیر باغبانی سازمان جهادکشاورزی استان سمنان گفت: اکنون بین کشاورز و جهاد کشاورزی فاصله وجود دارد و همچنین بسیاری از کشاورزان در کلاس های آموزشی و ترویجی مانند سرشاخه کاری به منظور افزایش بهره وری باغ آموزش دیدند اما بعد از آموزش این روش ها اجرا نشد.
قرائیان تصریح کرد: در کنار آموزش، ترغیب و فرهنگ سازی نقش مهمی در توسعه اصولی باغ ها دارد و آموزش زمانی اثر بخش است که بهره برداران راغب بوده و پای کار باشند.
عضو شرکت کشت و صنعت شهمیرزاد نیز در ادامه تاکید کرد: نقش آموزش به بهره برداران در کاهش خسارت و افزایش بازدهی بسیار مهم است اما اکنون آموزش به بهره برداران کافی نیست.
** یک دست بودن گردو تنها شرط تجاری سازی
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی استان سمنان در ادامه میزگرد ایرنا گفت: محصول با کیفیت که در بازار جهانی حرفی برای گفتن داشته باشد باید یک دست و شناخته شده باشد.
پروانه افزود: اکنون محصول گردوی استان سمنان یک دست نیست و لازم است با در نظرگرفتن راهکارهای تشویقی و توجیهی برای کشاورزان، زمینه کشت محصول با کیفیت و یک دست فراهم شود.
مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی سمنان نیز گفت: طبقاتی بودن و کوچک بودن اراضی کشاورزی عامل مانع توسعه باغ های گردو است.
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان سمنان نیز معتقد است سود عامل جذب سرمایه گذار است و کوچک بودن اراضی کشاورزی، خشکسالی، کاهش بارندگی و تنش آبی در این استان موجب شده سرمایه گذاران تمایل چندانی برای ورود به این حوزه نداشته باشند.
** قیمت داخلی مناسب عامل بی رغبتی برای صادرات گردو
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان سمنان ادامه داد: گردو در مرزهای کشور با قیمت ارزان فروخته می شود و همین موضوع توجیه اقتصادی صادرات محصول را کم می کند اما با یکدست کردن ارقام گردو های برداشتی می توان زمینه صادرات با قیمت مناسب را فراهم کرد.
قرائیان اظهار داشت: گردوی کشور از لحاظ محصول سالم و با کیفیت در جهان حرفی برای گفتن دارد و اگر بر روی این 2 شاخص سرمایه گذاری شود می توان در صادرات حرفی برای گفتن داشت.
وی تصریح کرد: گردوی کشور به آسیای میانه و کشورهای حوزه خلیج فارس صادر می شود اما افزایش کیفیت باید بیش از پیش مد نظر بهره برداران قرار بگیرد.
مدیر باغبانی سازمان جهادکشاورزی استان سمنان رعایت فاصله مناسب، تجاری سازی رقم های کشت شده، تغذیه درست برای درختان، آموزش به بهره برداران در استفاده روش های نوین آبیاری و مکانیزاسیون را از راهکارهای توسعه اصولی باغ های گردو و تجاری سازی برشمرد.
وی خاطر نشان کرد: گردوی کشور از لحاظ تولید رتبه چهارم و از لحاظ سطح رتبه سوم را در جهان دارد اما به دلیل یکدست نبودن محصول، جایگاه واقعی خود را پیدا نکرده است.
قرائیان یادآور شد: سمنان در ایجاد باغ های پیوندی از استان های پیشرو در کشور است و با در نظر گرفتن مشوق های صادراتی می توان با تولید این محصول به صورت تجاری سود آوری ایجاد کرد.
**موانع توسعه باغ های گردو
باغدار و دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزی مهدیشهر گفت: کویر خزنده است و اکنون آثار کویر به ارتفاعات شهرستان مهدیشهر کشیده شده است و برای مقابله با کویر باید تدابیری ویژه در نظر گرفته شود.
معینی افزود: تنش آبی از آثار پیشروی کویر است و با توجه به کم آبی، رغبت به کشاورزی کم شده است.
وی وجود حلقه های چاه آب غیر مجاز را تیشه ای بر ریشه منابع آبی دانست و گفت: برداشت های غیر مجاز و خشکسالی میزان آب قنات ها را به شدت کاهش داده و کشاورزی را با چالش مواجه کرده است.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی استان سمنان نیز در ادامه گفت: باغ های گردو با مشکل خرده مالکی مواجهه است و کوچک بودن اراضی، عرصه را برای توسعه باغ های گردو تنگ کرده و شیب دار بودن و محدودیت اراضی، مانعی در توسعه است.
پروانه ادامه داد: برای ترغیب کشاورزان به نهال کاری باید اقدام های تشویقی در نظر گرفت و تا جای ممکن زمینه کاشت فراهم شود و نگهداری را به کشاورزان واگذار کرد.
وی اظهار داشت: سرشاخه کاری موجب افزایش کیفیت محصول و افزایش بهره وری می شود و سرشاخه کاری نیازمند تکنیک خاص در پیوند زدن بوده و تعداد پیوند زننده ماهر در کشور محدود است.
پروانه یادآور شد: سمنان در کشور از استان های دارای ژنوتیپ برتر به شمار می رود و به تازگی تحقیقاتی درباره گونه مختلف متناسب با محیط تحقیقاتی در حال انجام است که نتیجه این تحقیقات کسب و تدوین دانش بومی است.
وی در نظر گرفتن نهال یارانه دار، آبیاری تحت فشار و تخصیص یارانه ویژه به این بخش را از راهکار های توسعه باغ های گردو عنوان کرد.
باغدار و دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزی مهدیشهر نیز گفت: خانه باغ ها کانون پرورش آفت هستند و مشکلات زیادی را برای باغ های گردو ایجاد کردند.
معینی افزود: در استان سمنان درختان گردو به صورت باغچه ای هستند و باغ گردو به تعداد اندک وجود دارد و همین موضوع موجب شده تا سم پاشی در زمان مناسب و هماهنگ در منطقه انجام نشود و کرم خراط و بسیاری آفت های دیگر گریبان گیر درختان گردو شود.
عضو شرکت کشت و صنعت شهمیرزاد نیز گفت: دولت باید برای تداوم حیات کشاورزی برای این بخش اعتبار ویژه در نظر بگیرد.
مومنی افزود: قانون در اعطای تسهیلات و یارانه به بخش کشاورزی باید مورد بازنگری قرار بگیرد در قانون هر بهره بردار امکان استفاده یکبار از یارانه دولتی دارد اما باید در نظر گرفت بعد از 20 سال ماشین آلات مکانیزاسیون فرسوده می شود و نیازمند جایگزینی هستند.
نظر شما
