اما و اگرهای یک پارلمان

بانكداري ايراني - روزنامه ابتکار در گفت ‌وگویی با نمایندگان پیشنهاد علی لاریجانی رییس مجلس شورای اسلامی مبنی بر تشکیل «اتحادیه پارلمان آسیایی» را بررسی کرد و نوشت: در حال حاضر آن چیزی که به صورت رسمی وجود دارد، ipu یا «اتحادیه بین المجالس» است که پیش از این تشکیل شده بود.

در ادامه این مطلب آمده است: «مجمع مجالس آسیایی»، سازمان بین‌المجالسی است که جایگزین انجمن پارلمان‌های آسیایی برای صلح شد. مجمعی که در سال 1999 به منظور تقویت و گسترش صلح در قاره آسیا تشکیل شد و در سال 2016 میلادی در نشست تهران و به پیشنهاد مجلس شورای اسلامی این انجمن به مجمع «مجالس آسیایی» تبدیل و دبیرخانه دائم آن در تهران مستقر شد. حالا پس از گذشت چند سال از تشکیل آن مجمع، پیشنهاد تشکیل «اتحادیه پارلمان آسیایی» به طور جدی مطرح و در حال پیگیری است.

گفتنی است؛ «مجمع مجالس آسیایی» با 42 پارلمان عضو دائم و 16 پارلمان عضو ناظر همچون ژاپن و استرالیا وجود دارد، که به گفته محمدرضا مجیدی، دبیرکل مجمع مجالس آسیایی این مجمع با یازده سازمان بین‌المللی و منطقه‌ای پارلمانی همکاری نزدیک دارد. مجمع «مجالس آسیایی» تاکنون 9 نشست را برگزار کرده بود و دهمین نشست آن اواخر هفته گذشته در استانبول ترکیه برگزار شد. پیش از این نشست این مجمع در ایران، پاکستان، سوریه، اندونزی و کامبوج برگزار شده بود و ریاست قبلی آن مجمع برای 2 سال با رئیس مجلس کامبوج بود که برای 2 سال آینده به رئیس پارلمان ترکیه تحویل داده شد.

البته جمهوری اسلامی جهت افزایش پیوندهای پارلمانی می‌کوشد اعضای ناظر را به عضویت دائم و کامل این مجمع درآورد. همچنین در تلاش است با کمک سایر کشورهای قدرتمند منطقه از جمله ترکیه و پارکستان بحران‌های منطقه را حل کند. در این راستا علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی روز چهارشنبه گذشته در سفر خود به ترکیه و در حاشیه برگزاری دهمین مجمع عمومی «مجمع مجالس آسیایی» در گفت‌وگو با رئیس کمیسیون امنیت پارلمانی پاکستان به تشکیل «اتحادیه پارلمان آسیایی» تاکید کرد و تشکیل آن را جهت حل بحران‌های آسیا ضروری دانست. 

رئیس مجلس شورای اسلامی در این گفت‌وگو دموکراسی کشورهای آسیا را لازمه تشکیل «پارلمان آسیایی» دانست و تاکید کرد:‌ «اگر کشورها به سمت دموکراتیک شدن پیش بروند می‌توان «اتحادیه پارلمان آسیایی» را تشکیل داد.» آنچه مسلم است اینکه؛ درصورت داشتن پارلمان آسیایی می‌توان بحران‌ها و مشکلات منطقه را با کمک کشورهای عضو تا حد زیادی کاهش داد و در صورت وجود چنین پارلمانی، کشورهای عضو دائم می‌توانند در صورت نیاز به حل بحرانی مثل بحران یمن از طریق راه حل‌های سیاسی کمک کنند یا حتی مانع دخالت کشورهای خارج از آسیا در امور مربوط به این قاره شوند.

البته محمدجواد جمالی نوبندگانی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در گفت‌وگو با «ابتکار» درباره پیشنهاد لاریجانی برای تشکیل چنین پارلمانی در سطح قاره آسیا گفت که در حال حاضر آن چیزی که به صورت رسمی وجود دارد، ipu یا «اتحادیه بین المجالس» است که پیش از این تشکیل شده بود و برای مدت کوتاهی هم برخی نمایندگان فعلی عضو آن اتحادیه بودند و مجمع مجالس آسیایی که چند روز گذشته در استانبول ترکیه برگزار شد هم دراین راستا است.» البته هادی شوشتری، دیگر عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با استقبال از این پیشنهاد لاریجانی به «ابتکار» گفت: «درصورتی که ایده «اتحادیه پارلمان کشورهای آسیاسی» شکل بگیرد، قطعا به عنوان یک وزنه و مولفه هم در ساختار منطقه و هم در ساختاربین‌الملل می‌تواند تاثیرگذار باشد.» 

البته جمالی در این راستا نکته‌ای را مهم دانست و تاکید کرد که برخی کشورهای منطقه حتی یک انتخابات واقعی درکشورشان برگزار نکرده اند که بتوانند پارلمانی واقعی و مردمی داشته باشند. او در این باره کشورعربستان و برخی کشورهای عربی را مثال زد و افزود: «اکثر کشورهای عربی آسیا، مجالس مشورتی دارند و مثلا پادشاه عربستان تعدادی از اطرافیان و شاهزادگان را دور خودش به عنوان شورای مشورتی جمع می کند پس آنها نمایندگانی نیستند که از صندوق‌های رای مردمی بیرون آمده باشند.» 

جمالی نوبندگانی کشورهای عدم تعهد را نمونه‌ای از این کشورها دانست و گفت که مثلا عربستان و اردن غیرمتعهد هستند و آنچه در این‌باره بنیانگذاران عدم تعهد پایه ریزی کرده بودند، فقط به کمیت و تعداد آن توجه شده است و این موضوع را یک ضعف بزرگ دانست. او تاکید کرد که مبنای صحبت‌های لاریجانی درباره تشکیل اتحادیه پارلمان آسیایی بر این اساس است که مجالس آنها برپایه انتخابات تشکیل نشده است و باید اعضای این پارلمان برآمده از مجالسی باشند که نمایندگان آنها از صندوق های رای بیرون آمده باشند. 

این عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی ادامه داد: «شورای مشورتی فاقد دموکراسی است و زمانی که دموکراسی وجود نداشته باشد، خروجی آن چیزی که مدنظر است نخواهد بود و باز حرف حاکمیت است پس باید در عضوگیری این مجمع یا همان «پارلمان آسیایی» باید دقت نظر بیشتری شود.» 

فریده اولادقباد، نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی با استقبال از پیشنهاد و صحبت لاریجانی در دیدار با رئیس کمیسیون امنیت پارلمان پاکستان به «ابتکار» گفت: «هم دیدگاه رهبری و هم رئیس جمهوری تعامل سازنده با دنیاست و به نظرم پارلمان آسیایی با توجه به کشورهای منطقه که معمولا کشوهای مسلمان هستند و از نظر بافت فرهنگی به یکدیگر نزدیکند، می‌توانند از نظر اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی روابطمان را تقویت کند.» او همچنین تاکید کرد:‌« تشکیل چنین پارلمانی در آسیا نکته مثبتی است که باعث تعامل سازنده ما از همه جهات با دنیا می شود.» البته هادی شوشتری، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس د رتایید این پیشنهاد با بیان اینکه «در سال های اخیر دکترینی در روابط بین‌الملل تحت عنوان دکترین چرخش و نگرش مجدد به آسیا مطرح شده است، گفت: «درحال حاضر کشورهای زیادی در منطقه به باشگاه کشورهای توسعه یافته اضافه شدهن اند و برخی کشورها هم هستند که این ظرفیت و پتانسیل را دارند که درحال گذر از مرحله فعلی برای ورود به کشورهای توسعه یافته باشند. 

بنابراین با توجه به مجموعه ظرفیت های انسانی و طبیعی و کشورهای پرجمعیت قاره آسیا، در صورتی که این ایده محقق شود قطعا می تواند مانند «پارلمان اروپا» -که البته از لحاظ ساختاری متفاوت است- ولی نسبتا می‌تواند مشابه «پارلمان اروپا» در فرایند‌های منطقه‌ای و بین‌المللی تاثیر بگذارد.» ولی جمالی نوبندگانی، نظری متفاوت از این اظهارات شوشتری دارد و در گفت‌وگو با «ابتکار» می‌گوید:«این اتحادیه آسیاسی هیچ شباهتی به «اتحادیه اروپا» نمی‌تواند داشته باشد چرا که در اتحادیه اروپا همگرایی اقتصادی، اجتماعی و سیاسی بسیار قوی بین آنها وجود دارد، در حالی که آسیا قاره‌ای است با جغرافیای بسیار بزرگ، با فرهنگ‌های بسیار متفاوت و نژادها و نظام‌های سیاسی بسیار متفاوت‌تر که یکدستی اروپا را ندارند.» 

او معتقد است: «در اروپا گستردگی نژادی و مساحت آسیا وجود ندارند و دین مشترک و نژاد نسبتا مشترکی در اروپا وجود دارند. بنابراین هنوز زیرساخت‌هایی که بتواند اتحادیه‌ای در آسیا ایجاد کند، فعلا مهیا نیست و افق مناسبی در کوتاه مدت ندارد.»

با توجه به پیشنهاد علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی در دیدار با رئیس کمیته امنیت ملی مجلس پاکستان برای تشکیل «اتحادیه پارلمان آسیایی» و تاکید بر رعایت دموکراسی در منطقه، این اظهارات نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی خواستار ایجاد و ثبات صلح در منطقه و حل بحران‌های موجود در آسیا است. مسئله‌ای که همواره کوشیده در منطقه اجرایی شود ولی برخی کشورهای اروپایی و آمریکا، جمهوری اسلامی ایران را به دخالت در امور کشورهای دیگر منطقه متهم می‌کنند. در حالی که برخی متحدان آنها در منطقه از جمله عربستان هنوز یک پارلمان مردمی که نمایندگان آن از صندوق‌های رای و با انتخاب مردم بیرون آمده باشند، ندارد. 

بنابراین به گفته جمالی نوبندگانی منظور لاریجانی از تشکیل «پارلمان آسیایی»، اصلاح اعضای مجمع «مجالس آسیایی» است به گونه‌ای که اعضای آن پارلمان با رای مردم از طریق صندوق‌‌ها انتخاب شده باشند، نه با نظر پادشاه در قالب مشاوران او.

*منبع: روزنامه ابتکار؛ 1396،9،4