بانکداری ایرانی - معصومه فریادرس ؛ موضوع سوئیچ بیمه، استارت‌ها و انحصار بیمه مرکزی این روزها از خبرهای داغ حوزه بیمه است. داستان از یک اطلاعیه انجمن فین تک شروع شد که بیمه مرکزی را متهم به انحصارطلبی کرده و برخی از رسانه‌ها نیز برای حمایت از مواضع انجمن فین تک به خط شدند. بعد از اطلاعیه انجمن فین تک و واکنش رسانه‌ها، بیمه مرکزی بیانه‌ای صادر کرده و موضوع انحصار را از اساس انکار و اقداماتش درزمینهٔ سوئیچ را حق قانونی خود دانست. بیمه مرکزی، انجمن و رسانه‌ها را متهم به پیش‌داوری و ارائه اطلاعات و اخبار ناقص کرده از آن‌ها خواسته تا به این تنش‌ها دامن نزده و فضای کسب‌وکار صنعت بیمه را از تنش دور کنند.
به گزارش بانکداری ایرانی، چند روز پیش، انجمن فین تک ایران در بیانیه‌ای رسمی نسبت به راه‌اندازی سامانه آمیتیس واکنش نشان داد و آن را سامانه‌ای انحصاری در اختیار بیمه مرکزی خواند که جز لطمه به فعالیت استارتاپ‌های بیمه‌ای رهاورد دیگری ندارد. در این بیانه‌ی آمده بود: «بیمه مرکزی در اقدامی عجیب با ورود مستقیم به حوزه کسبوکارهای آنلاین اقدام به تأسیس شرکتی به‌ظاهر خصوصی کرده که با توجه به ساختار سهام آن، تحت کنترل بیمه مرکزی قرار داشته و حتی محل استقرار آن دریکی از ساختمان‌های این نهاد است. بیمه مرکزی با اعطای انحصار به شرکت آمیتیس، کسبوکارهای آنلاین را از همکاری مستقیم با نمایندگان بیمه و حتی خود شرکت‌های بیمه منع کرده و هرگونه صدور بیمه را منحصر به همکاری اجباری با این شرکت کرده است.»
بعد از انتشار این بیانیه اعضای اعضای فعال در حوزه فین تک و استارتاپی تلاش کردند طی گفت‌وگوهایی با رسانه‌های مختلف در حوزه بیمه و فین تک، مواضع خود در خصوص رفتار بیمه مرکزی را تشریح کنند که خلاصه این مصاحبه‌ها از قرار زیر است:
- محمدمهدی شریعتمدار، دبیر انجمن فین تک ورود نهاد تنظیم‌گر را به هر نوع تولید، ارائه و فروش محصول ـ چه به‌صورت سوئیچ و چه هر ابزار دیگری ـ رویکرد مطلوبی نمی‌داند. به گفته او نهاد تنظیم‌گر به سبب قدرت قانون‌گذاری می‌تواند هر موضوعی را ممنوع یا آزاد اعلام کند. می‌تواند در فرایندی انحصار ایجاد کند یا انحصار را بردارد.
- محمدرضا فرحی، مدیرعامل بیمه بازار، معتقد است اقدام انحصارگری بیمه مرکزی از جنبه‌های مختلف برای صنعت بیمه مضر است. به عقیده او اجرای پروژه سوئیچ با شرایط کنونی با وظیفه اصلی بیمه مرکزی که نظارت است و نه اجرا و نه تصدی‌گری، در تعارض و تضاد است.
- حامد ولی‌پوری، مدیرعامل شرکت ازکی، ورود بیمه مرکزی از حوزه نظارت به لایه‌های کسب‌وکاری را از مهم‌ترین چالش‌های اجرای پروژه سوئیچ در قالب شرکت آمیتیس می‌داند. لایه‌های استعلام قیمت، صدور بیمه‌نامه و لجستیک و پرداخت از مواردی است که به نظر حامد ولی‌پوری ورود بیمه مرکزی به آن هیچ توجیهی نمی‌تواند داشته باشد؛ چراکه بیمه مرکزی برای انجام امور نظارتی خود نیازی به ورود به بخش اجرا ندارد و اگر زمانی این موضوع اتفاق بیفتد، به‌حتم پیچیدگی‌ها و چالش‌های فراوانی را با خود به همراه خواهد داشت.
- بهاره شریفیون، مدیرعامل بیمه دات‌کام، عدم وجود نگاه همه‌جانبه به کسبوکارهای دیجیتالی بیمه در فرایند طراحی و اجرای پروژه سوئیچ را به بوته نقد می‌کشد و از بیمه مرکزی به سبب نداشتن همفکری برای درک نیازهای روز کسبوکارهای آنلاین بیمه انتقاد می‌کند.
- امیرحسین عبیری، مدیرعامل آیتول، با انتقاد از مسیری که بیمه مرکزی در الگوبرداری از مسیر بانک مرکزی در پیش گرفته معتقد است نمونه‌سازی از این دو مسیر متفاوت چالش بزرگی است که امروز شاهد آن هستیم.
- احسان حق‌به‌جانب، مدیرعامل کارگزاری برخط سپهر سفیران، معتقد است انحصارگرایی و الزام بیمه مرکزی به استفاده از مسیری مشخص شائبه درآمدزایی و منفعت نهاد ناظر را به همراه دارد.
تلاش بانکداری برای دریافت نظر آمیتیس بدون نتیجه ماند
همانطور که مشاهده شد فعالان عرصه فین تک با نگاه انتقادی شدید به موضوع نگاه کرده و بیمه مرکزی را انحصار معرفی کردند . برای آگاهی ازنظر بیمه مرکزی و شرت آمیتیس تلاش بانکداری ایرانی بی نتیجه مانده و تماس با مدیران شرکت و اعضای آن تقریباً غیرممکن بوده است.
واکنش بیمه مرکزی
بیمه مرکزی در روزه چهارشنبه اول تیر 1401 بیمه مرکزی به اظهار نظرات فعالان فین تک و مطالب رسانه‌ها وامش نشان داده و اعلام کرده است که هیچ انحصارطلبی در کار نیست، بلکه موضوع نظارت بیشتر مطرح است.
« بیمه مرکزی همواره از فعالیت‌های دانش‌بنیان، فناورانه و نوآورانه که سبب ارتقای 4کارائی فرآیندهای بیمه‌گری، تسهیل خدمات‌رسانی به مردم، کاهش هزینه‌ها و گشودن مسیرها و چشم‌اندازهای نو پیش روی صنعت بیمه مرکزی بیمه باشد حمایت نموده و در آینده نیز حمایت خواهد کرد. در همین راستا به‌منظور نظارت بر فرآیند تعامل میان بیمه‌گران، بیمه‌گذاران و کارگزاران و تأمین صحت، شفافیت و امنیت اطلاعاتی که میان آن‌ها مبادله خواهد شد و همچنین پایش حقوق بیمه‌گذاران، ایجاد سوئیچ بیمه بر اساس ماده 51 آئین‌نامه کارگزاری بیمه و دستورالعمل مربوط در دستور کار بیمه مرکزی قرار گرفت.
بر اساس ماده 51 آیین‌نامه کارگزاری بیمه و دستورالعمل آن، از تاریخی که بیمه مرکزی تعیین خواهد کرد تبادل اطلاعات کارگزاران برخط با بیمه مرکزی، مؤسسات بیمه و نمایندگان آن‌ها صرفاً از طریق سوئیچ بیمه انجام می‌شود و مسئولیت طراحی و اداره سوئیچ بیمه بر عهده بیمه مرکزی است که خدمات زیر را ارائه می‌دهد:
1) دریافت APIهای استعلام نرخ و شرایط بیمه‌نامه، فرآیند صدور بیمه‌نامه و دریافت و واریز حق بیمه به حساب موسسه بیمه از نرم‌افزار بیمه‌گری مؤسسات بیمه.
2) دریافت APIهای استعلام اطلاعات پایه و سوابق بیمه‌ای مورد بیمه، اطلاعات فردی/حقوقی برمبنانی کد ملی/شناسه ملی متقاضی خدمات بیمه‌ای، اطلاعات‌پایه خودروها و ... از سامانه سن‌های بیمه مرکزی.»
برخورد آمرانه بیمه مرکزی
این توضیحات بیمه مرکزی ، نه‌تنها از تنش‌ها کم نمی‌کند بلکه هنوز این ابهام در خصوص انحصارطلبی بیمه مرکزی مطرح است. چراکه به گفته برزگری، مدیرعامل کارگزاری برخط همپاد کیان تا زمانی که API صدور آنلاین کلیه‌ی شرکت‌های بیمه در اختیار آمتیس قرار گرفته است، در حالیکه شرکت‌های دانش بنیان اینشورتک می‌توانستند به صورت مستقیم با شرکت‌های بیمه ارتباط گرفته و همکاری فی‌مابین خود در جهت توسعه فروش، توسعه و ایجاد محصولات جدید بیمه ای و… را با سرعت بیشتری انجام دهند. این موضوع قطعا در پیشرفت‌های آتی شرکت‌های بیمه نیز تاثیر گذار است.
اما بیمه مرکزی در قبال این انتقاد می گوید: « آنچه در ارتباط با سوئیچ بیمه اتفاق افتاده، آن است که بیمه مرکزی صرفا به وظیفه قانونی خود عمل کرده و هیچگونه قصد انتفاع از سوئیچ بیمه در میان نیست و ایجاد انحصار برای شرکتی خاص و نظایر آن موضوعیت ندارد و مطرح نیست. اهل فن و دست‌اندرکاران صنعت بیمه می‌دانند که سوئیچ بیمه صرفاً نقش هاب را دارد و محلی برای تمرکز اطلاعات نیست و صرفاً تسهیل‌کننده و برقرارکننده ارتباط بین ذینفعان گوناگون فرآیندهای توزیع برخط بیمه است. همچنین سوئیچ بیمه امکان ارائه سایر خدمات و تسهیلات به کارگزاران، مؤسسات بیمه و نمایندگان آن‌ها و ایجاد امکان نظارت‌های هوشمند از سوی نهاد ناظر بر فعالیت‌های صدور و توزیع بیمه را فراهم می‌کند.ازآنجاکه سوئیچ بیمه ازیک‌طرف به شرکت‌های بیمه متصل است و از طرفی به سامانه سنهاب بیمه مرکزی، لذا طراحی و پیاده‌سازی و نگهداری آن باید از طریق شرکت‌های مورد تائید و اعتماد بیمه مرکزی که برای تضمین پایداری ارائه خدمات بایستی تحت کنترل این نهاد هم باشند انجام شود... این سوئیچ وظیفه‌ای برای تجمیع اطلاعات بخصوص تراکنش‌های مالی ندارد و عملیات مقایسه‌گری انجام نخواهد داد و تسهیل‌کننده و برقرارکننده ارتباط بین کارگزاران و شرکت‌های بیمه بوده و موانع اساسی موجود بر سر راه عملیات شرکت‌های دانش‌بنیان و فناورمحور را رفع می‌کند و موجب شفافسازی فرایند ارتباط بین بیمه‌گزاران و شرکت‌های بیمه خواهد شد. بنابراین تأکید می‌نماید کسبوکارهای آنلاین نگران فعالیت و عملکرد سوئیچ بیمه نباشند زیرا نه‌تنها انحصاری در خدمات آنلاین ایجاد نمی‌شود، بلکه سرویس‌های این سوئیچ رایگان و یا با کمترین هزینه در اختیار ذینفعان قرار خواهد گرفت.»
باید منتظر واکنش فین‌تکی‌ها به جوابیه بیمه مرکزی ماند
توضیحات و توصیه‌های آمرانه بیمه مرکزی در خصوص سوئیچ، انحصار و واکنش رسانه به نظر چیزی از تنش‌ها را کم نکرده و احتمالاً با واکنش بیشتر فین تکی‌ها مواجهه خواهد شد چراکه توضیحات بیمه مرکزی تا اینجا نه‌تنها ابهامات را کم نکرده بلکه بر ان افزوده است و موضوعاتی را که فین تکی ها مطرح کرده‌اند را روی زمین و هوا نگاه داشته است. بنابراین بیمه مرکزی بجای برخورد آمرانه باید با فعالان فضای کسب‌وکار بیمه تعامل کند تا بهترین نتیجه حاصل شود
