چین از جمله کشورهایی است که با آغاز حرکت به سمت صنعتی شدن، نظام‌های بیمه‌ای خود را بنیان‌گذاری کرد و تا به امروز نیز مسیر رو به رشد و تکامل را در بخش‌های مختلف طی کرده است. از آنجا که بررسی ساختار بیمه در هر کشوری در ابتدا مستلزم بررسی ساختار اقتصادی در آن کشور است، در این گزارش ابتدا ساختار اقتصادی چین بررسی شده است. چین پرسرعت‌ترین اقتصاد بزرگ دنیا است. این کشور در طول ۳۰ سال گذشته به طور میانگین سالانه ۱۰درصد رشد را تجربه کرده است.
به گزارش بانکداری ایرانی، تولید ناخالص داخلی چین در سال ۲۰۱۹ به رقم ۱۴.۳۴۶ تریلیون دلار رسیده و با رشد حدود ۳۸/ ۵درصدی خود نسبت به سال قبل از آن سبب شده این کشور گام محکمی در راستای هدف دو برابر کردن تولید ناخالص داخلی سال ۲۰۲۰ نسبت به سال ۲۰۱۰ بردارد و به عنوان یکی از قدرتمندترین اقتصادهای جهان شناخته شود. وجود جایگاه مناسب اقتصادی چین و روند رو به رشد آن، نقش مهمی در رشد و توسعه صنعت بیمه در این کشور داشته است. سهم چین در بازار جهانی بیمه طی سال ۲۰۱۸ معادل ۹/ ۱درصد بوده است. چین از نظر حق‌بیمه تولیدی کل در سال ۲۰۱۹ با سهم ۸۱/ ۹درصدی از کل حق‌بیمه تولیدی جهان پس از آمریکا در جایگاه دوم قرار دارد.
بررسی عملکرد
شاخص‌های ضریب نفوذ و تراکم بیمه به عنوان یکی از اصلی‌ترین شاخص‌های نشان دهنده سطح توسعه یافتگی، بیانگر مسیر رو به رشد این کشور در مقایسه با سایر کشورهای جهان است. این وضعیت سبب شده چین در بین ۲۰ کشور اول جهان از نظر ضریب نفوذ بیمه قرار گیرد، اما با این وجود مقدار این شاخص به‌رغم جایگاه نسبتا مناسب اقتصادی و بالا بودن سهم حق‌بیمه تولیدی آن در مقایسه با کل کشورهای دنیا، از متوسط جهانی پایینتر است، که اصلی‌ترین علت این رخداد پایین بودن سطح تقاضا برای محصولات بیمه‌ای به عنوان ابزاری برای پس‌انداز و سرمایه‌گذاری است.
با توجه به اهمیت و جایگاه بیمه‌های زندگی در بین مردم چین و ارائه خدمات بهتر و نوآورانه‌تر توسط شرکت‌های بیمه زندگی، این شاخص از ابعاد مختلف توانسته مسیر رو به رشدی را طی کند.درآمد حاصل از حق بیمه، بیمه‌های زندگی از سال ۲۰۲۰-۲۰۱۲ با رشد سریعی همراه بوده است به گونه‌ای که درآمد حق‌بیمه از ۸۱/ ۸۹۰ میلیارد یوآن در سال ۲۰۱۲ به ۲/ ۲۳۹۸ میلیارد یوآن در سال ۲۰۲۰ رسیده است و این مساله حاکی از رشد ۱۶۹درصدی در این شاخص طی این دوره است. در این بین سهم شرکت‌های بیمه زندگی داخلی از بازار بیمه‌های زندگی چین معادل ۱۳/ ۹درصد و سهم شرکت‌های بیمه خارجی ۸۷/ ۶درصد است. شاخص ضریب نفوذ بیمه‌های زندگی چین طی دوره ۱۵ ساله اخیر روندی نوسانی داشته و به‌رغم شرایط نسبتا مناسب بازار بیمه‌های زندگی در این کشور اما این شاخص همچنان از متوسط جهانی پایینتر بوده است. اما شاخص تراکم بیمه در چین در فاصله سال‌های ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۹ همواره روندی رو به رشد داشته به گونه‌ای که از ۳/ ۲۷ دلار در سال ۲۰۰۴ به ۲۳۰ دلار در سال ۲۰۱۹ رسیده است.
بخش بیمه‌های غیر زندگی در چین یکی از توسعه یافته‌ترین بازارهای بیمه در جهان است که طی سال‌های اخیر مسیر رو به رشد خود را به سرعت طی کرده و از نظر درآمد حاصل از حق‌بیمه در جایگاه دوم جهان بعد از ایالات متحده قرار دارد. در این بخش از صنعت بیمه چین، بیمه‌های اتومبیل با سهم ۶۹درصد بیشترین سهم را به خود اختصاص داده است. عوامل مختلفی بر رشد در این بازار موثر بوده، که عمده‌ترین آنها شامل افزایش تقاضا برای بخش‌های مرتبط با بیمه مانند صنعت خودرو و مراقبت‌های بهداشتی است.
متناسب با شرایط صنعت بیمه چین، برخی نهادسازی‌ها در این کشور صورت گرفته که به جز نهاد ناظر، شامل چند انجمن صنعتی و نهادهای آموزشی و تحقیقاتی هستند. ضمن اینکه به دلیل شرایط و تحولات سیاسی این کشور، نظام مقررات بیمه‌ای در این کشور نسبتا جوان و رو به تکامل است. قانون بیمه چین که در سال ۱۹۹۵ تصویب شد، چند مرتبه مورد بازبینی قرار گرفته است و آخرین اصلاح قانون بیمه چین، در سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ صورت گرفته و متمرکز بر مقررات‌زدایی و نوآوری در بیمه و نیز مدیریت دارایی بیمه‌گران است. مهم‌ترین قوانین بیمه‌ای در چین شامل مقررات تاسیس شرکت، مقررات تاسیس شرکت بیمه خارجی و قانون توانگری شرکت‌های بیمه است.
تحول دیجیتال صنعت بیمه چین
رشد بسیار زیاد چین در زمینه تحول دیجیتال و کسب رتبه دوم در تحول دیجیتال صنعت بیمه پس از آمریکا، بیشتر ناشی از سرمایه‌گذاری‌های کلان دولت چین در فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی و انعطاف نهاد ناظر برای رفع موانع قانونی بوده است. اقداماتی که در این راستا انجام شده تغییر نهاد ناظر و ادغام نهادهای ناظر بانک و بیمه برای هماهنگی نوآوری‌های حوزه فین‌تک و اصلاح و تصویب بسیاری از مقررات مرتبط بوده است.
در چین هم مانند سایر کشورهای جهان، بیشترین حجم فعالیت‌های اینشورتکی متعلق به بخش بازاریابی و فروش است و در کنار آن نیز از فناوری‌هایی نظیر زنجیره بلوکی و هوش مصنوعی هم استفاده می‌شود. ضمن اینکه چند اکوسیستم کسب‌وکاری هم در صنعت بیمه این کشور شکل گرفته است. شرکت‌های مهم اینشورتکی چین شامل ژونگ‌آن و پینگ‌آن هستند و البته غول‌های تجارت الکترونیک این کشور مانند علی‌بابا و تنسنت و بیدو هم وارد فعالیت‌های بیمه‌ای شده‌اند.
در راستای تحول دیجیتال، نهادسازی‌هایی هم در صنعت بیمه چین اتفاق افتاده است که از آن جمله می‌توان به مراکز رشد، آزمایشگاه‌های تحقیقاتی، شتاب دهنده‌ها و جعبه شنی مقررات (محیط آزمون کنترل‌شده) اشاره کرد.
با توجه به شیوع جهانی بیماری کووید- ۱۹، با بررسی آثار شیوع این ویروس بر صنعت بیمه چین، مشخص شده است که این پاندمی ضمن آثار مخربی که بر اقتصاد و در راستای آن بر صنعت بیمه چین داشته است، توانسته باعث تغییر در فرآیند فروش بیمه و گسترش استفاده از شیوه‌های فروش غیرحضوری در چین شود. همچنین با توجه به هزینه‌های بالای پزشکی که شیوع این ویروس برای اشخاص فاقد پوشش‌های بیمه‌ای مناسب به همراه داشت انتظار می‌رود این همه‌گیری پوشش‌های کلی بیمه‌ای جامعه چین را به ویژه در بخش درمان افزایش دهد.
زهرا بردال / راهبر میز نظام‌های بیمه‌ای پژوهشکده بیمه
وحیده نورانی / راهبر میز نوآوری پژوهشکده بیمه
