کارکرد بورس کالا در اقتصاد ملی

مدیرعامل بورس کالا با اشاره به لزوم راه اندازی قراردادهای آتی و اختیار معامله در صنعت فولاد از نقش 4 میلیارد دلاری روش فروش سلف در تامین مالی صنایع تامین خبر داد.

 حامد سلطانی نژاد در همایش چشم انداز صنعت فولاد و معدن به معرفی ابزارهای معاملاتی بورس کالا اشاره کرد و گفت: با گذشت بیش از ۱۴ سال از عمر بورس کالای ایران، طیف وسیعی از محصولات بر پایه ابزارهای مختلف در این بورس وجود دارد. به طوری که پس از راه اندازی انواع قراردادهای نقدی، اعتباری، نسیه و سلف طی سال های ابتدایی، هم اکنون ابزارهای پیشرفته ای چون قراردادهای سلف موازی استاندارد، گواهی سپرده کالایی، قراردادهای آتی و اختیار معامله و به تازگی صندوق های کالایی عملیاتی شده است.

وی افزود: از ابتدای راه اندازی بورس کالا تا سال ۲۰۱۶ از روش فروش سلف، معادل ۴ میلیارد دلار برای صنایع تامین مالی شده که از این میزان توانسته از طریق انتشار اوراق سلف موازی استاندارد معادل ۱.۵ میلیارد دلار برای صنایع مختلف تامین مالی کند که این ارقام با توجه به عمر کوتاه این ابزار جدید قابل قبول ارزیابی می شود.

این مقام مسئول با اشاره به اینکه استقرار نظام انبارداری در حوزه معاملات گواهی سپرده کالایی در دستور کار بورس کالا قرار دارد، گفت: تاکنون ۸۰ انبار برای معاملات بخش کشاورزی در بورس کالا پذیرش شده که این ظرفیت در حوزه فلزات نیز وجود دارد.

سلطانی نژاد به کارکردهای اصلی بورس کالا در عرصه اقتصاد ملی اشاره کرد و گفت: هدایت سرمایه ها به بخش های تولیدی اقتصاد، متحول سازی شیوه های معاملاتی موجود، ایجاد ارتباط منطقی و نظام مند میان دو بخش کالایی و مالی کشور و توسعه بازار سرمایه از کارکردهای اصلی این بورس است که برای تحقق این کارکردها، توسعه ابزارهای تامین مالی، تسهیل مبادلات و پوشش ریسک در دستور کار قرار دارد.

وی به رویکردهای شرکت اشاره و عنوان کرد: هدایت صحیح منافع، ارتقای ساختارهای سنتی بازار به ساختارهای مدرن، توسعه بازارهای داخلی و ارائه ابزارهای معاملاتی جدید و تجهیز بازارهای کالایی و مالی از رویکردهای اصلی بورس کالا است که تحقق این موارد، کاهش هزینه مبادلات، افزایش شفافیت، افزایش سطح مبادلات و روان شدن جریان معاملات را در پی خواهد داشت.

به گفته این مدیر عامل، کشف عادلانه قیمت، تسهیل سرمایه گذاری و تامین مالی، توسعه بازار، مدیریت ریسک نوسانات قیمتی و تسهیل مبادلات فیزیکی از دیگر کارکردهای بورس کالا در عرصه اقتصاد ملی به شمار می رود.

سلطانی نژاد به وضعیت معامله سنگ آهن در بورس های کالایی دنیا اشاره کرد و گفت: معاملات سنگ آهن روی قراردادهای آتی و اختیار معامله از جذابیت و حجم قابل قبولی در بورس های کالایی دنیا برخوردار است به طوری که برای مثال حجم معاملات قراردادهای آتی سنگ آهن طی سال ۲۰۱۶ در بورس دالیان چین به ۳۴۰ میلیون قرارداد و همچنین در  بورس شیکاگو به  ۲۰۲هزار قرارداد رسیده است. در بورس سنگاپور هم ۱۵۰۰ تن سنگ آهن بر پایه قراردادهای آتی، اختیار معاملات و معاوضه مورد دادوستد قرار گرفته است.

وی در خصوص معاملات فولاد در بورس های کالایی دنیا نیز گفت: در سال گذشته میلادی ۵۴۱ میلیون قرارداد آتی فولاد در بورس شانگهای معامله شد و حجم معاملات قراردادهای آتی فولاد در بورس های لندن و نیویورک در سال 2017 به ۵۸ و ۵۹ هزار قرارداد رسید.

این مقام مسئول بیان کرد: معاملات آتی میلگرد در بورس شانگهای در سال ۲۰۱۵ نسبت به سال ۲۰۱۴ با رشد ۳۲ درصدی مواجه شده و معاملات آتی سنگ آهن نیز رشد ۱۶۹ درصدی را در سال ۲۰۱۵ نسبت به سال ۲۰۱۴ تجربه کرد.

سلطانی نژاد به وضعیت معاملات بورس کالا اشاره کرد و افزود: از کل ۲۳ میلیارد دلار ارزش معاملات بورس کالا در سال ۲۰۱۶، ۱۱.۷ میلیارد دلار آن سهم بازار مالی بوده که در این خصوص می توان گفت این بورس در حوزه بازارهای مشتقه و اوراق بهادار مبتنی بر کالا به مرحله بلوغ نزدیک شده است.

وی ادامه داد: ارزش بازار فیزیکی و نقد ۱۱.۱ میلیارد دلار بوده که به این ترتیب سهم بازار مالی از نقدی پیشی گرفته است. به عبارتی دیگر ۵۱ درصد ارزش معاملات بورس کالا به بازار اوراق بهادار و معادل ۴۹ درصد به بازار فیزیکی اختصاص داشته است.

مدیرعامل بورس کالا به معاملات بازار فیزیکی اشاره و تصریح کرد: در این بازار محصولات پتروشیمی و فرآورده های نفتی با ارزشی معادل ۵ هزار و ۴۸۲ میلیون دلار معادل ۴۹ درصد بیشترین ارزش معاملات را در بین سایر گروه ها کسب کرده و در رتبه اول قرار گرفته است. محصولات صنعتی و معدنی با ارزش ۴هزار و ۸۲۵میلیون دلار  ۴۴ درصد بازار، محصولات کشاورزی ۷ درصد و بازار فرعی ۳ درصد از ارزش معاملات بورس کالا را به خود اختصاص داده اند.

سلطانی نژاد به وضعیت معاملات محصولات صنعتی و معدنی در بازار فیزیکی اشاره کرد و گفت: در سال 2017 معاملات فولاد بیشترین میزان ارزش معاملات در تالار صنعتی و معدنی و با ارزشی معادل ۳ هزار و ۶۰۷ میلیون دلار معادل ۷۵ درصد رتبه اول معاملات این تالار را به خود اختصاص داده است. همچنین معاملات سنگ آهن با ارزش ۸۳۰ میلیون دلاری معادل ۱۷ درصد ارزش بازار بورس کالا در جایگاه دوم این تالار قرار دارد.

وی به سه الگوی بکارگیری  گواهی سپرده کالایی، ابزار اختیار معامله و "قراردادهای آتی در صنعت فولاد اشاره کرد.

این مقام مسئول تامین مالی، مرجعیت قیمت و ابزار تحویل را از مزایای بکارگیری گواهی سپرده کالایی در صنعت فولاد عنوان کرد و اظهار داشت: در بحث تامین مالی، تولیدکننده با اتکا به موجودی راکد خود در زمان های مختلف اقدام به صدور قبوض انبار متناسب با موجودی انبار می کند که به این ترتیب با عرضه این قبوض انبار در بورس کالا با کمترین هزینه تأمین مالی روبه رو می شود، به این ترتیب ابزار گواهی سپرده کالایی قادر است تا موجودی راکد انبار فولادسازان را در یک فرایند کوتاه از طریق بورس کالا نقد کند.

سلطانی نژاد اضافه کرد: همچنین با راه اندازی معاملات پیوسته قبض انبار، امکان استعلام قیمت کالا در هر لحظه فراهم می شود که از این قیمت می توان به عنوان قیمت پایه عرضه در تالار داخلی نیز بهره برد. در بحث ابزار تحویل نیز گواهی سپرده کالایی نوعی زیرساخت استاندارد برای تحویل ایجاد می کند که در تمامی انواع معاملات قابل استفاده است.

وی به لزوم راه اندازی قراردادهای آتی و اختیار معامله در صنعت فولاد اشاره کرد و گفت: مهم ترین کارکرد و هدف قراردادهای آتی، پوشش ریسک نوسانات قیمت است که اطمینان فروشنده و خریدار کالا نسبت به قیمت ها درآینده را در پی دارد.

به گفته سلطانی نژاد، قراردادهای آتی فولاد اطمینان خاطر تولید کننده نسبت به قیمت های آینده فولاد و تصمیم گیری برای تولید و فروش در آینده را در پی داشته و قراردادهای آتی سنگ آهن نیز علاوه بر اطمینان تولیدکننده سنگ آهن نسبت قیمت های آینده، توانایی برنامه ریزی برای استخراج و تولید سنگ آهن را شامل می شود. همچنین راه اندازی قراردادهای آتی روی این دو محصول، برآیندی از میزان تقاضای بازار داخلی را به فعالان فولاد و سنگ آهن ارائه خواهد داد.