با گذشت یک‌سال از اجرایی شدن توافق برجام میان ایران با کشورهای 1+5، همچنان واکنش‌ها به این توافقنامه تاریخی ادامه دارد. یکی از مسائلی که به‌طور جدی، مورد توجه قرار گرفته در ارتباط با نتایج و پیامدهای برجام بر صلح و امنیت در نظام جهانی است.
روزنامه وقایع‌اتفاقیه از نتایج جهانی برجام برای صلح و ثبات نظم جهانی به ارایه گزارشی پرداخت و نوشت: با گذشت یک‌سال از اجرایی شدن توافق برجام میان ایران با کشورهای 1+5، همچنان واکنش‌ها به این توافقنامه تاریخی ادامه دارد. یکی از مسائلی که به‌طور جدی، مورد توجه قرار گرفته در ارتباط با نتایج و پیامدهای برجام بر صلح و امنیت در نظام جهانی است.
در ادامه این مطلب می خوانیم: آیا برجام بر گسترش روند صلح و تأمین امنیت در جهان تأثیرگذار بوده است؟ واقعیت این است که برجام در مقام یکی از مهم‌ترین توافقات بین‌المللی هزاره جدید، تأثیری عمیق و چشمگیر بر نظم و ثبات در سطح بین‌الملل داشته است. بدون تردید، هرگونه بازبینی یا لغو این توافق می‌تواند تأثیری عمیق بر روند ثبات سیستم جهانی داشته باشد. در همین ارتباط، اخیرا مقامات سیاسی ایرانی و خارجی، دستاوردهای جهان را برای صلح و امنیت جهانی مورد بحث و مداقه قرار داده‌اند.
**برجام، ضامن آشتی جهان با ایران
علاءالدین بروجردی در جمع خبرنگاران، برجام را یک صحنه کارزار سیاسی بین‌المللی برای ایران اسلامی دانست و با اشاره به اینکه این مهم در نهایت منجر به توافقات شد و خیلی از گره‌ها بعد از آن باز شد، اظهار کرد: پس از برجام، موانع مربوط به صادرات نفت و تحریم‌هایی که به ملت ایران تحمیل شده بودند، باز شدند و خوشبختانه امروز شاهد هستیم که میزان تولید نفت به قبل از تحریم‌ها برگشته است.
او اضافه کرد: امروز میزان تولید نفت در کشور به دو میلیون و 400 هزار بشکه رسیده؛ به‌گونه‌ای که پیش از برجام برای حضور کشتی‌های ایرانی در نقاط مختلف دنیا با محدودیت‌هایی مواجه بودیم و حتی این حق را نداشتیم از پرچم کشورمان در کشتی‌ها استفاده کنیم و از پرچم‌های دیگر استفاده می‌کردیم.
نماینده مردم بروجرد و اشترینان در مجلس ادامه داد: پیش از برجام، هواپیماهای کشور در دیگر کشورها نمی‌توانستند سوخت‌گیری کنند و حتی امکان مبادله پول از طریق سیستم بانکی وجود نداشت. بروجردی با بیان اینکه باتوجه به موضع‌گیری اتحادیه اروپا اگر دولت جدید آقای ترامپ بخواهد برجام را برهم بزند ما مخالف هستیم و قطعا این موضوع مهمی خواهد بود و عملا آمریکا را در میان هفت کشوری که امضاکننده برجام هستند، در انزوا قرار می‌دهد، گفت: آمریکایی‌ها با توجه به اینکه برجام از پشتوانه قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل برخوردار است، ناگزیر هستند، تبعیت کنند و چنانچه بخواهند بازی را برهم بزنند طبیعتا قبل از همه به خودشان ضرر خواهد رسید.
**سر باز زدن ترامپ از اجرای برجام، نظم جهانی را برهم خواهد زد
در ارتباط با تأثیرات برجام بر امنیت و ثبات در نظم جهان، خاویر سولانا، رئیس سابق سیاست خارجی اتحادیه اروپا در یادداشتی برای روزنامه اسپانیایی ال‌پاییس عنوان می‌کند، متأسفانه تعداد توافقاتی که اخیرا بر سر چالش های جهانی به‌دست آمده، زیاد نبوده است.
در این چارچوب، علاوه بر توافق هسته‌ای، توافق پاریس درباره تغییرات جوی نیز برجسته است اما شکی نیست که در این عصر، رقابت قدرت‌های بزرگ برای تأمین باورها و تمایلاتشان بر همکاری ارجح بوده است. او ادامه داد که دو توافق اخیر (برجام و پاریس) نشان می‌دهند که هنوز امیدی برای ایجاد غلبه بر مشکلات و چالش‌های جهانی با همکاری چندجانبه وجود دارد اما از نظر سولانا، سخنان دونالد ترامپ در مخالفت با این توافقات، بیانگر شکننده بودن این توافقات است و چنانچه آمریکا از تعهد خود در چارچوب این توافق‌ها سر باز بزند، ضربه‌ای سخت بر سیستم حاکم بر جهان وارد می‌کند زیرا حل مشکلات را از طریق توافق‌های چندجانبه زیر سؤال می‌برد.
به گفته سولانا، درآمریکا افرادی بودند که این توافق به مذاقشان خوش نیامد و کشورهایی در منطقه نیز توافق را جایز نمی‌دانستند؛ برخی ناخشنودی خود را با غیر قابل اطمینان شمردن ایران توجیه می‌کردند و برخی دیگر از جایگاه منطقه‌ای که ایران به واسطه توافق کسب می‌کرد، شکایت داشتند.
گروه سومی هم بودند که چه در آن زمان و چه درحال‌حاضر می‌گفتند دادن حتی سرسوزنی امتیاز به ایران جایز نیست. او تأکید کرد که پس از یک‌سال که از توافق هسته‌ای موسوم به برجام می‌گذرد، بر‌اساس اعلام سازمان بین‌المللی انرژی اتمی، ایران به تعهدات خود پایبند بوده است. سولانا اعلام می‌کند: البته تصور بر این بود که روابط ایران با آمریکا پس از قرارداد بهبود حاصل کند اما این‌طور نشد؛ به‌همین‌دلیل به‌نظر می‌رسد، فرصتی که این توافق برای ایجاد ثبات در منطقه ایجاد کرد، به هدر رفته است اما این موضوع خارج از قرارداد بود و گناه آن بر گردن مذاکره‌کنندگان نیست.
در برابر سردرگمی فعلی، اروپایی‌هایی که در مذاکرات حضور داشتند باید برای باقی نگه‌داشتن آن، مسئولانه عمل کنند و ابتکاراتی را برای گسترش جدی آن به‌منظور برقراری ثبات در منطقه ارائه دهند؛ همچنین، سولانا تأکید می‌کند زمان در این رابطه مهم است و نمی‌توان آن را از دست داد.
اجلاس آستانه برای دستیابی به صلح در سوریه باید ادامه یافته و گسترده‌تر شود. فایده‌ای که همگی ما از تلاش در‌این‌زمینه می‌بریم به‌مراتب بیشتر از توافق هسته‌ای است. سولانا در پایان تأکید کرد: ترامپ باید به‌شکل جدی به منافعش و منافع منطقه فکر کند و ببیند که آیا ثبات منطقه بهتر است یا اینکه تبدیل‌شدن آن به کابوسی به مراتب بدتر از وضعیت کنونی.
**برجام، جهان را به مکانی امن‌تر تبدیل کرده است
یکی دیگر از موضوعاتی که اخیرا بعد از یکساله شدن برجام مورد توجه قرار گرفته، واکنش مقامات سیاسی کشورهای مختلف نسبت به این توافق بین المللی است. در یکی از آخرین واکنش‌ها، هیأت‌های حاضر در شورای امنیت سازمان ملل در روز چهارشنبه هفته گذشته، خواستار ادامه اجرای برجام شده و این توافق تاریخی را یک دستاورد دیپلماتیک قابل‌توجه اعلام کردند که جهان را به مکان امن‌تری تبدیل کرده است.
در همین راستا، وو هایتائو، معاون نماینده دائم چین در سازمان ملل با مثبت ارزیابی کردن اجرای برجام در یک سال گذشته تأکید می‌کند: برجام در یک سال نخست به پیشرفت‌های مثبتی رسیده است و چین به حضور فعالانه خود در کمیسیون مشترک و کارگروه اجرای آن ادامه خواهد داد. او اظهار کرد: به‌دلیل آنکه برجام مستقلا انجام نمی‌شود، در مسیر اجرای این توافق، مشکلات و چالش‌های زیادی پیش‌رو خواهد بود و طرف‌ها باید تلاش‌های مشترک خود را افزایش دهند؛ ازاین‌رو، طرف‌ها باید به تعهدات خود در برجام به‌طور کامل پایبند بمانند.
**برجام، نقطه پایان یک بحران ساختگی علیه ایران بود
همچنین علیرضا رجایی، مدیرعامل مرکز بین‌المللی خواهرشهری‌های ایران، در یادداشتی به مناسبت یکساله‌شدن اجرای برجام، این توافق را یکی از استثناهای سیاست بین‌الملل عنوان می‌کند. او در تحلیل خود با مقایسه شرایط قبل و بعد از برجام، خارج‌شدن از بن‌بست و امنیتی‌نشدن مسئله هسته‌ای ایران را مهم‌ترین دستاوردهای این توافقنامه می‌داند.
از دیدگاه رجایی، برجام پایان شکست بن‌بست راهبردی جمهوری‌اسلامی ایران است؛ بن‌بستی که یک طرف آن جنگ و طرف دیگرش، تسلیم بود. در برجام، ایران هم تسلیم نشد و هم از جنگ پیشگیری شد. این توافق، مسیر غیر‌امنیتی‌سازی کشور را گشود و ایران را تبدیل به بازیگری عادی کرد؛ از یکسو نشان داد که جمهوری‌اسلامی ایران برای بازیگری خود در سطح جهان دارای منطق است و از‌سوی‌دیگر، روابط آن را با دنیا عادی کرد.
قبل از برجام، کشورها حاضر نبودند رئیس‌جمهوری ایران را در سطح مدیرکل هم بپذیرند. تا قبل از آن، انرژی اصلی کشور و دستگاه دیپلماسی بر برنامه هسته‌ای متمرکز بود و در نتیجه، از مسائل منطقه عقب مانده بودیم. اکنون و همان‌طور که بر همگان روشن است، ایران می‌تواند در منطقه، نقش فعال و در ضمن سازنده داشته باشد.
همچنین، رجایی در یادداشت خود خاطرنشان می‌کند: «برجام، ایران را در مسیری قرار داد تا در دنیا حوزه‌های نفوذش را رسما شناسایی کند. برجام، نقطه پایان یک بحران ساختگی علیه نظام جمهوری اسلامی ایران بود. اعتراضات دیوانه وار نتانیاهو و برخی دیگر در منطقه نشان داد که در واقع، آنها از برنامه هسته‌ای ایران نگران نیستند. آنها از این عصبانی هستند که ایران توانسته است خود را از حالتی امنیتی‌شده خارج کند. برجام، خارج‌شدن ایران از انزواست.
اسرائیل و عربستان متجاوز از سه دهه، در میان خود و آمریکا، یک دشمن استراتژیک مشترک را تعریف کرده بودند تا در سایه آن از آمریکا باج بگیرند و دنیا را علیه ایران بشورانند. توافق هسته‌ای، این حالت را دگرگون کرد و زمینه ائتلاف و اتحادهای جدیدی شد.
منبع: روزنامه وقایع اتفاقیه،1395.11
نظر شما
