جای خالی «آیت الله»

از نخستین لحظاتی که خبر درگذشت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی منتشر شد، شاید آنچه اذهان عمومی را بیش از هر موضوع دیگری به خود مشغول کرد، آینده جمهوری اسلامی ایران در نبود این شخصیت برجسته سیاسی بود. با توجه به اینکه آیت‌الله هاشمی رفسنجانی تا این اواخر ریاست نهادهایی همچون مجلس خبرگان، مجمع تشخیص مصلحت نظام و ریاست هیات امنا و هیات رییسه دانشگاه آزاداسلامی را برعهده داشت، بحث جایگزینی او در این نهادها به دغدغه‌ای جدی تبدیل می‌شود. 

تصمیمات راهبردی و کارنامه مثبت هاشمی رفسنجانی در چنین نهادهایی که به لحاظ احزاب، از تنوع و تکثر فکری و سلیقه‌ای برخوردارند نشان از آن دارد که شخص جایگزین باید از جهت بینش، روش و شیوه انجام هماهنگی و مدیریت به او نزدیک باشد؛ اگرچه کارشناسان باور دارند هیچ جایگزینی قادر نخواهد بود جای خالی آیت‌الله هاشمی را در همراهی و همدلی با نظام و سکانداری این نهادها پرکند. فعالیت سردار سازندگی در دوره‌های‌ مدیریتی از تولیت هسته اولیه شورای انقلاب گرفته تا سرپرستی وزارت کشور، نمایندگی حضرت امام در شورای عالی دفاع، رییس ادوار مجلس شورای اسلامی، فرماندهی جنگ، دو دوره ریاست جمهوری و اداره قوه مجریه منجر شده تا انتخاب جایگزین برای او با چالش‌هایی جدی روبرو شود.

**پرواز به خاطر بسپار

ردادهای هواپیمایی امروز وارد مرحله اجرا می شود و یک فروند هواپیمای ایرباس 321 وارد تهران می شود. اتفاقی که با حاشیه های زیادی همراه بوده است. در خصوص تاثیر نوسازی ناوگان هوایی کشور از طریق خرید هواپیما بحث های فراوانی شده است، اما همزمانی ورود اولین هواپیما و از سرگیری مذاکرات حج می تواند جالب توجه باشد. 

بدون شک در صورت از سرگیری پروازهای حج شرکت های داخلی می توانند روی درآمد این سفرها حساب ویژه ای باز کنند. اما طی سال های گذشته به دلیل کهنه و فرسوده بودن هواپیماهای داخلی مجبور بودیم 50 درصد از سهم این پروازها را در اختیار شرکت های سعودی قرار دهیم. اتفاقی که در آینده با ورود هواپیماهای جدید و نوسازی تدرجی این ناوگان می تواند تغییر کرده و بازی را به نفع ما برگزداند. 

مقصود اسدی سامانی دبیر انجمن شرکت های هواپیمایی در این خصوص به «ابتکار» می گوید: پروازهای حج بنا بر معاهده پیشینی که بین ایران و عربستان وجود دارد و مقررات بین المللی اقتضا می کند 50 درصد در اختیار شرکت های سعودی و 50 درصد آن متعلق به شرکت های داخلی است. سهمی که به خاطر تعطیل شدن حج از دست شرکت های داخلی خارج شده با برقراری آن سهم بسزایی در افزایش تعداد پروازهای خارجی خواهد داشت.

**گردشگری روستایی در گرو اصالت

واقعیت این است که هیچ کجا از گزند شهرشدن در امان نمانده است. برخلاف تصور ما شهرنشینان که فکر می‌کنیم روستاها بکرترین مناطق ایران هستند و عموما برای رهایی از شهر و شلوغی‌هایش به آنها پناه می‌بریم، روستاهای ایران به خصوص آنهایی که در جوار کلان‌شهرها قرار دارند، نتوانسته‌اند خود را از گزند آپارتمان‌های چند طبقه محفوظ بدارند. البته داشتن این انتظار که خانه‌های روستایی بتوانند قرص و محکم سالیان دراز بدون هیچ تغییر، بازسازی یا نوسازی به کار خود ادامه دهند نیز دور از انتظار است چرا که خطر تهدید جانی ساکنان آن بیش از هر موضوع دیگری اهمیت دارد. 

با این حال اما باید گفت که گردشگری در ایران بیش از هر جاذبه دیگری منوط به فرهنگ و میراث تاریخ است. تاریخی که بخشی از آن در روستا‌ها خلاصه می‌شود اما این روزها این جاذبه گردشگری بیش از پیش در معرض خطر قرار گرفته‌ است.شاید صنعت گردشگری داخلی در ایران بیش از هر نوع گردشگری دیگری وابسته به گردشگری روستایی باشد. هر چند آماری دقیق از این نوع گردشگری و درآمدی که آن به کشور تزریق می‌کند وجود ندارد ولی کارشناسان جهانی معتقدند که گردشگری روستایی به عنوان نوعی از گردشگری روز به روز طرفداران بیشتری پیدا می‌کند و روستاها در آینده به یکی از مهم‌ترین مقاصد گردشگری تبدیل خواهند شد.

**شورای انقلاب و هاشمی رفسنجانی

رگذشت آیت‌الله هاشمی همزمانی غریبی با برخی از مهم‌ترین رویدادهای تاریخ معاصر دارد. رحلت آیت‌الله در شب قتل امیرکبیر رخ داد و پیکرش یک روز پیش از سالروز تاسیس شورای انقلاب به دستور امام خمینی در کنار پیر و مرادش آرام گرفت. آقای هاشمی بدون تردید نقش بی‌بدیلی در فرآیند شکل‌گیری شورای انقلاب داشت و خاطرات و نکات خواندنی و شنیدنی فراوانی پیرامون آن داشت. 

مرحوم هاشمی در بخشی از خاطرات خود در مورد شورای انقلاب آورده است: «... آقای مطهری در مراجعت از سفر پاریس، دستور رهبر عظیم‌الشان انقلاب را مبنی بر تشکیل شورای انقلاب آوردند. حضرت امام آقایان شهید مطهری، شهید بهشتی و موسوی اردبیلی و شهید باهنر و اینجانب هاشمی رفسنجانی را به عنوان هسته‌ اول شورای انقلاب تعیین و اجازه داده بودند که افراد دیگر با اتفاق نظر این پنج نفر اضافه شوند و در جلسات ابتدایی تصمیم بر این شد که حتی‌الامکان ترکیب شورا از اعضای روحانی و غیرروحانی به نسبت مساوی و نزدیک به هم باشد.» 

هاشمی رفسنجانی که از سابقون انقلاب و یکی از روحانیون مبارز قدیمی بود، به عنوان یکی از اعضای اصلی شورا در مورد تکمیل اعضای آن می‌نویسد: «ترتیب انتخاب اعضای دیگر و تکمیل شورا تا آنجا که حافظه یاری می‌کند و با استمداد از حافظه دیگران چنین بود: پیش از پیروزی انقلاب آقایان سیدمحمود طالقانی، سیدعلی خامنه‌ای، محمدرضا مهدوی کنی، احمد صدر حاج سیدجوادی، مهندس مهدی بازرگان، دکتر یدالله سحابی، مهندس مصطفی کتیرایی، سرلشگر ولی‌الله قرنی، سرتیپ علی‌اصغر مسعودی به اتفاق آرا به عضویت انتخاب شدند.» 

مهم‌ترین فعالیت‌های شورای انقلاب در طول حیات آن علاوه بر پیشنهاد مهندس بازرگان به عنوان نخست وزیر دولت موقت، می‌توان به تصویب اساسنامه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ملی شدن بانک‌ها، سامان بخشیدن به دادگاه‌های انقلاب، برگزاری همه‌پرسی نظام جمهوری اسلامی، بررسی پیش‌نویس قانون اساسی، تصویب قانون شوراهای محلی، ملی شدن صنایع بزرگ، تصویب آیین‌نامه مجلس خبرگان و برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و مجلس اشاره کرد.