هنگامی که ناپزشکان نسخه می‌پیچند‎!‎

پزشک داستان ما به خود می‌گوید: «بهتر نیست مطب را ببندم و یک عطاری باز کنم؟»‏

یک‎بار به همین عطارباشی گفتم: «بهتر نیست برای گرفتن نتیجه بهتر و دچارنشدن مردم به دردهای بیشتر، بیمارانی را که نزد شما می‌آیند، نزد پزشک سنتی دانش‌آموخته دانشگاه همسایه روبه‌رویت بفرستی و سپس با نسخه همان پزشک، به آنان گیاه و دارو بدهی؟»

او در پاسخ گفت: «این‎ها اگر 100 سال هم درس بخوانند، در برابر تجربه ما که مشق‌گرفته مکتب پدر و پدربزرگ خود هستیم، هیچ نمی‌دانند!»

**ناشیانه‌گری!

چای سبز، ضد چنگار(سرطان)، ضد پیری و پوکی استخوان و رادیکال‌های آزاد و باکتری‌های زیانبخش غذاها و گلوگز و چربی شکم و پهلو و ران و دیابت و سرماخوردگی و آنفلوآنزا و آسم و افسردگی و استرس و آلرژی و همچنین ضد ویروس‎ HIV ‎است.

کاتچین آن 100 بار نیرومندتر از ویتامین‌‏‎ C ‎و بالاتر از ویتامینE ‎‏ است. این چای خوشرنگ زمردین، کاهنده کلسترول بد و افزاینده کلسترول خوب و نیز سوخت‌وساز بدن است، از آلزایمر و پارکینسون و افتادگی و چروک پوست پیشگیری می‌کند، در درمان رماتیسم و ورم بندها(مفاصل) نقش بسزا دارد، با شفای سلول‌های آسیب‌دیده قلب، به دچارشدگان سکته قلبی یاری می‌رساند، مخدر ملایمش آرامبخش است، کبد را پاکیزه می‌کند، کاهنده وزن، درمانگر تبخال، دارای فلوراید، نیرومندساز سیستم ایمنی بدن، جوانساز سلول‌ها، اکسیر جوانی و همچنین ره‌بان پوست، دندان‎ها و پاها و دستگاه گوارش انسان است.

ولی همین اکسیر جوانی را اگر پیش از خواب بنوشیم، بیخوابی شبانه می‌آورد، نوشیدنش پشت‌بند غذا، سدی در برابر جذب مواد معدنی(آهن/کلسیم)است، برای خانم‌های باردار و شیرده و دچارشدگان به ناتوانی اعصاب و تپش قلب نامنظم، چندان خوب نیست. زیادی‌اش یبس‌زاست و از آب بدن می‌کاهد و اگر آداب دم‌کردنش را بجا نیاورید، دگردیس به زهر می‌شود.

از این پیشگفتار خواستم به این برآیند برسم که نوش‎جان‎کردنِ خودسرانهِ گیاهان، گوارا نیست و مانند داروهای شیمیایی، ممکن است ما را با پیامدهای بدی روبه‌رو سازد.

نمونه دیگر استفاده از پماد(مرهم)گیاهی، نیمی از بینی یک زن را سایید و از میان برد. این زن به جای رفتن نزد پزشک متخصص، به سفارش دوست خود، یک جایگزین گیاهی را برگزیده بود، ناآگاه از آن که زخم کوچک ایجادشده روی نوک بینی وی، نشانه‌ای از چنگار پوست است و باید از سوی پزشکان متخصص بازبینی شود و درمان زخم با پماد گیاهی، چه بسا زخم را ژرف‌تر سازد و بخشی از پوست و تیغه بینی را بجود. سرانجام این زن ناچار شد برای بازسازی بینی خود، تن به تیغ پزشک جراح بدهد.

این پماد سیاه گیاهیِ آزمایش‌پس‌نداده، برای خشک‌کردن زخم پوست کاربرد دارد، ولی سرانجام از خود اسکار(پیسی) به جا می‌گذارد. انگلستان و سازمان غذا و داروی امریکا نیز آن را در شمار داروهای دروغین(جعلی) قرار داده‌اند. با این همه، برخی از «ناخوانده‎پزشک‌ها» به خود اجازه می‌دهند به هر انسانی که با یک زخم نزدشان می‌رود، همین پماد سیاه گیاهی را بدهند.

**گزینه درست، استفاده نادرست

تنها گزینش، بسنده نیست. گاهی برخی انسان‌ها یک گیاه‌دارویی مفید را به درستی برای درد خود بر می‌گزینند، ولی روش استفاده آنان نادرست است! برای نمونه، برخی شنیده‎اند که گل‎گاوزبان، درمان هزار درد است، از این‎رو مشت‌/مشت آن را دم می‎کنند و پیاپی می‌نوشند، در حالی که نباید آن را بدون سنبل‎طیب دم کرد؛ یا به سبب داشتن یک ماده شیمیایی(آلکالوئید) که به چنگار کبد می‌انجامد، باید در نوشیدنش اندازه را نگه داشت. الکالوئید، چه بسا سبب تولد نارس نوزاد شود یا از شیر مادر وارد بدن نوزاد شده و وی را مسموم کند، «کبد بیمار» نیز آن را تاب نمی‌آورد، جلوگیر بندآمدن خونریزی کسانی است که به تازگی یک جراحی را پشت‌سر گذاشته‌اند.(دوهفته پیش و پس از جراحی باید دمنوش گل‌گاوزبان کنار گذاشته شود.)

در مورد چای سبز، یکی از بخش‌های با اهمیت آن، دم‎آوردنش است، که اگر فرایندی نادرست را پیمایش کند، تفاوتی با سم نخواهد داشت. برای ره‌بانی از ویژگی معجزه‌‏‎گر چای سبز، باید آب را جوشاند، ولی بی‌درنگ روی چای سبز نریخت، چون آنتی‌اکسیدانش می‌میرد؛ بلکه خوب است 10 دقیقه درنگ شود تا دمای آب به 80 درجه سانتی‌گراد برسد. برای دم‎کردن، 15‏CC‎‏ چای سبز را در لیوان سرامیکی بریزید و آب از جوش‌افتاده را رویش سرازیر کنید. اگر «درِ» لیوان را 2 دقیقه رویش بگذارید، کافئین آن به میزان زیادی بیرون می‎آید که می‌توانید این آب را دور بریزید. دوباره لیوان را از آب داغ پر کنید و با در بسته، 3 یا 5 دقیقه(تا 7 دقیقه) چشم به راه بمانید تا مواد دارویی چای با آب گرم بیامیزد؛ سپس مخزن سوراخدار را بیرون بکشید و آب زمردین را با عسل بنوشید.

نباید قوری سرامیک یا پرکس چای سبز را روی چایساز یا آتش دم کنید، یا این چای را که دارای تانن است و فرساینده فلز، در قوریِ استیل بریزید. ناگفته پیداست که چای سبز کیسه‎ای، بسیار مدرن، خوشگل، ملوس و بسیار باشکوه و بی‌نهایت مجلسی‌پسند است، ولی «چای سبز» نیست!

**تنت به ناز طبیبان نیازمند مباد

در مطب نشسته‌ام، خلوت است، نگاهی به تابلوی روی دیوار می‌اندازم(تنت به ناز طبیبان...، می‎دانم این آرزوی قلبی هر پزشکی است که گذر هیچ انسانی به دکتر و دارو و درمان نیفتد، اما انسان‌ها را از بیمارشدن گریزی نیست، و آرزوی هر پزشکی این است که بیماران برای درمان بهتر، به جای نزد «ناپزشک»‌رفتن، پیش پزشک متخصص بروند.

ـ آقای دکتر، بفرمایید در طب سنتی «خوددکتر بودن» رواست؟

دکتر بهروز سوهانی، متخصص پزشکی سنتی: «نه، چون این یک کار تخصصی است. برای نمونه، خوردن (کوشار)جنتیانا، شکم(معده) را دچار آشفتگی می‌کند. به تازگی فروش شربت‎هایی مانند تیموس کامپاند، آویشن‌پلاس و شربت تیماسین به سبب نداشتن پروانه تولید، از سوی سازمان غذا و دارو قدغن شده است؛ شاید مردم در این موارد آگاهی بسنده نداشته باشند، ولی پزشک متخصص آگاهی دارد و رفتن بیمار نزد متخصص، یکی از خوبی‌هایش همین کسب آگاهی است.

سوهانی می‌افزاید: «گیاهان دارویی بی‌زیان نیستند و پیامدهای ویژه خود را دارند. لونی‌کرای ژاپنی(پیچ‌امین‌دوله) جایگزین بسیار مناسب آسپرین و برای کاهش میگرن است، اما نباید در خوردنش زیاده‌روی کرد.

او در ادامه سخنانش می‎گوید: «شیوه نسخه‌پیچیدن داروهای گیاهی با داروهای شیمیایی متفاوت است، اما این کار(دادن داروهای جنسی، ترک اعتیاد و لاغری و چاقی به دست مردم کوچه وخیابان) بی‌هیچ مسئولیتی و به آسانی در عطاری‌ها انجام می‌گیرد. حتی عرق‌های گیاهی را نباید در روز بیش از یک لیوان خورد. برای همین زیان‌های جانبی، سازمان غذا و دارو وزارت بهداشت و درمان، کنترل کیفی عرق‌های گیاهی را در آزمایشگاه‌های مدرن انجام می‌دهد، همچنین دیده‌بانیِ وزارت صنعت، معدن و تجارت و اتحادیه عطاری‌ها را نیز در تولید عرق‌های گیاهی نباید نادیده انگاشت؛ همه این‌ها هم نوید ایمنی گیاه‌داروها است و هم نشانگر گونه‌ای نگرانی از سلامت جامعه!

دکتر سوهانی باور دارد: «بخش دیگر «داروهای گیاهی» است که زیر پوشش وزارت بهداشت و درمان تولید می‌شود و تجویزش فقط به عهده پزشک متخصص طب سنتی است، زیرا زیان «داروهای گیاهی» در آمیزش با داروهای شیمیایی برای یک بیمار، دوچندان می‌شود. اینک در برخی عطاری‌ها داروهای گیاهی(مانند افشره جنتیانا) آن هم تاریخ‌گذشته چینی، به مردم داده می‌شود، چرا، روشن نیست! این در حالی است که پروانه عطاری‌ها فقط برای فروش گیاهان است!

سوهانی همچنین معتقد است: مبارزه نباید محدود شود به داروهای شیمیایی تقلبی و تاریخ مصرف ‌گذشته تولید چین در ناصرخسرو(کوچه مروی)، بلکه پیامد «داروهای گیاهی» کم از شیمیایی نیست. بی‌گمان بیشتر کژروی‌ها در عطاری‌های بی‌پروانه انجام می‌گیرد که زیر پوشش اتحادیه خود نیستند.

دکتر بهروز سوهانی می‌گوید: «برخی از دست‌اندرکاران طب سنتی که داروسازی نخوانده‌اند، پا را فراتر می‌گذارند و خود دست به تولید داروگیاهی(داروهای ترکیبی) می‌زنند که افزون بر آلودگی‌های میکربی و غیربهداشتی‌بودن، ترکیب‌های‌شان بسیار زیانبار است. تولید داروهای گیاهی، فرآیند پیچیده‌ای دارد که فقط باید زیر پوشش تخصص پزشک داروساز انجام گیرد و حساسیت تولید آن‌ها کم از داروهای شیمیایی نیست.»

سوهانی در باره نوشیدنی‌ها و دمنوش‌های گیاهی می‌گوید: چای سبز را باید با زنجفیل، دارچین و چند چکه لیموترش نوشید تا ویژگیِ ضدباکتریایی و آنتی‌اکسیدانی چندبرابر بیابد و همچنین در برابر جذب آهن، پایداری نکند. حتی آموزش و ارایه دستور دم‌کردن یک گیاه، نیاز به تخصص دارد. گیاهان دارویی، زمانی ویژگیِ درمانی می‌یابند که بهترین روش تهیه آن را بدانیم. برای نمونه، گیاه سبز باید هنگام دم‌کردن در تماس با بدنه داغ قوریِ پرکس و سرامیک قرار گیرد تا در فرایندی، شیره مفیدش استخراج شود. اما بیشتر چای‌های کیسه‌ای در بازار، دارای مواد شیمیایی‌اند تا با یک‌بار فروبردن در فنجان، رنگ بدهد. 

برخی سودجویان، خاکِ چای را جایگزین برگ کامل چای می‌کنند و به آن مواد رنگ‌زا و طعم‌دهنده می‌افزایند. فرایند دم‌کردن چای سبز طبیعی که سبزرنگ و دارای برگ(نه قلمه)است، در 3 پروسه و بیش از 10 دقیقه زمان می‌برد، پس چگونه است که چای کیسه‌ای در کمتر از 30 ثانیه آماده نوشیدن می‌شود؟ بیشتر چای‌های سبز کیسه‌ای، نه یک نوشیدنی گوارایند و نه ارزش دارویی دارند، بلکه به سبب فلوراید زیاد، تولید زیرزمینی، کیفیت پایین، فیلتر آلوده به میکرب، نخ و سنجاق غیربهداشتی، مواد افزودنیِ شیمیایی و اسانس و رنگ‌میوه، زیانبخش است و میکرب وارد بدن می‌کنند.

**بزرگنمایی یا حقیقت؟

پژوهشگران به اندازه‌ای از چای سبز می‌گویند که انسان دودل می‎شود که مگر ممکن است این همه ویژگی‌های درمانی در یک گیاه گرد آمده باشد، و اگر هست، چرا این گیاه را با «زغال‌کردن» سم می‌کنند؟

ـ‎ ‎آقای دکتر! سخن‌ها در باره چای سبز تا چه اندازه باپایه، یا بی‌پایه است؟

دکتر فرید نوذری، متخصص طب سنتی: «چای سبز در بسیاری از کشورهای جهان هواخواه دارد. گمان نکنید که تبلیغات بیهوده چینی‌ها است، پژوهشگران جهان نیز می‌گویند باید روزی تا 3 فنجان چای سبز نوشید تا از معجزه‌اش برخوردار شد، البته اگر «نور و هوا و گرما»، بوی خوش و تازگی و شفابخشی‌اش را کم نکرده باشد!

دکتر نوذری می‌افزاید: کلسترول همیشه قلب شما را نشانه رفته است؛ چای سبز مانند سیبل در برابر شما می‌ایستد که تیر کلسترول به قلب شما آسیب نزند! چای سبز با آنتی‌اکسیدان خود پوست شما را شاداب می‌کند تا همیشه جوان بمانید. این چای برای ره‌بانی از سلول‌های پوست شما در برابر رادیکال‌های آزاد، گارد می‌گیرد و چنگار پوست، رخت می‌بندد. این دمنوش برای درمان رماتیسم و ورم مفاصل، در 2 نقش پیشگیر و درمانگر پدیدار می‌شود.

دکتر نوذری با بیان این که چای سبز با فوران فلوراید خود، ره‌بان استخوان‌ها و دندان‌ها است، به سخن‌اش ادامه می‎دهد: چای سبز را با کمی خرما بخورید تا گلوگز را از سلول‌های چربی شما جارو کند؛ و زمانی این ویژگی دارویی چای سبز چندبرابر می‌شود که تغذیه خود را سرشار از ویتامین برگزینید و کمی به خود سختی دهید و 30 دقیقه در روز به ورزشی بپردازید که دوست دارید‎.‎‏ ‏

چای سبز همچنین آتش به چربی‌های زیانبخش شکم و پهلو و رانتان می‌کشد و این کار را با بالابردن سوخت‌وساز بدنتان انجام می‌دهد. آنتی‌اکسیدان این سبزی آتش‌ندیده(برخلاف چای سیاه سوخته) سلول‌های مغز را در بر می‎گیرد که پیر و فرسوده نشوند‎.‎‏ با چای سبز آلزایمر نمی‌گیرید، چون به جوانسازی سلول‌های حافظه مغز شما می‌پردازد و استیل‎کولین را نابود می‌کند که سلول‌های مغز شما را نابود نکند.

- آقای دکتر، برخی می‌گویند هنگامی که چای سبز می‌نوشند، از اُفت فشار خون، دچار لرزش دست می‌شوند.

دکتر نوذری: چای سبز، پیشگیر لرزش دست و پارکینسون است؛ بی‌گمان این افراد، چای سبز را یا تلخ می‌خورند، یا در نوشیدنش زیاده‌روی می‌کنند، یا هنگام دم‌کردن، از آن با روش درست دم‌کردن چند مرحله‌ای، سم‌زدایی نمی‎کنند. ‏

او می‌افزاید: «با افزایش سن، میزان قند خون بالا می‌کشد؛ اما پلی‎فنل‌ها و پلی‎ ساکاریدهای موجود در چای سبز، سبب کاهش قند خون می‌شود. با خوردن چای سبز در جوانی، قند در کهنسالی افزایش نمی‎یابد‎.‎‏ چای سبز تنفس را آسان و آسم را کنترل می‌کند و برای کسانی که در قلمروهای نفتی یا کارخانه‌های سیمان‌سازی می‌زیند، سفارش می‌شود. با گوش پاک‌کن آغشته به چای سبز، به آرامی لاله گوش خود را ضدعفونی کنید. چای سبز را مانند پماد، 3 ‌بار در روز بر زخم تبخال بمالید. نوشیدن چای سبز، 3 ساعت پیش از خواب، باکتری‌های زیانبخش دهان و دندان را نابود می‌کند و سبب خوشبویی دهان می‌شود‎.‎‏»

منبع: روزنامه اطلاعات، 1395.10.16