برگزیدگان نهمین دوره‌ی جشنواره‌ی فیلم‌های مستند «سینما-حقیقت»، امسال برای جشنواره‌ی پیش‌رو متقاضی هستند؟!
دهمین دوره جشنواره بین‌المللی سینما-حقیقت ۱۴ تا ۲۱ آذر برگزار می‌شود؛ از سال گذشته تاکنون مستندسازان برگزیده‌ی جشنواره‌ی نهم بیکار ننشسته‌اند و هریک در جایی ایده‌هایی را در سر پرورانده‌اند؛ در این گزارش خواهیم دید که هریک از این هنرمندان در فاصله‌ی سینما-حقیقت نهم تا دهم چه کرده‌اند و در پایان بخشی از آمار جشنواره‌ی پیشِ رو را نیز مرور می‌کنیم.
در بخش مستند بلند دور قبلی جشنواره مهرداد اسکویی برای فیلم «رویاهای دم صبح» و لقمان خالدی برای فیلم «فصل هَرَس» بطور مشترک برگزیده شدند و تندیس و دیپلم افتخار جشنواره را به خانه بردند.
لقمان خالدی و مهرداد اسکویی در بخش بهترین کارگردانی مستند بلند بطور مشترک برگزیده شدند.
فیلم اسکویی پس از نمایش در سینما-حقیقت و کسب جایزه‌ی بهترین کارگردانی، بهترین فیلمبرداری (محمد حدادی) و بهترین آهنگسازی (افشین عزیزی)، نگاه‌های بسیاری را به خود جلب کرد و در جشنواره فجر هم برنده‌ی سیمرغ کارگردانی شد. اما این تنها آغاز موفقیت‌های این مستندساز و «رویاهای دم صبح» اش نبود، او با این فیلم در جشنواره‌های بسیاری در کشورهای مختلف جهان شرکت‌کرده و تحسین‌ها و جوایز زیادی را دریافت کرد و هم‌پای سینمای داستانی، سفیر موفقی برای سینما در عرصه‌ی بین‌المللی بود.
بنا بر اعلام اسکویی قرار بود خرداد ماه ۹۵ «رویاهای دم صبح» در گروه سینمایی «هنر و تجربه» برای عموم اکران شود اما او در تصمیمی اخلاقی از نمایش فیلمش برای جلوگیری از پیامدهای احتمالی منفی برای دختران حاضر در این مستندصرف‌نظر کرد. با این حال فیلم امکان نمایش در جشنواره‌ها و مجامع خاص داخل کشور را دارد و شرکت پخش آمریکایی «سینماگیلد» نیز حق پخش این مستند در آمریکا، کانادا و پورتریکو را خریداری کرده است.
همزمان با این موفقیت‌ها اسکویی بیکار ننشست و همزمان با پی‌گیری پروژه‌ی عکاسی از مشاهیر فرهنگی، ساخت یک مستند شهری را هم به پایان برد و در عین حال در حد یک سفیر فرهنگی با مستندش «رویای دم صبح» در یک سال گذشته سفرهای مختلفی داشت و امسال در جشنواره فیلمی نخواهد داشت.
محمد حدادی تصویربردار فیلم «رویاهای دم صبح» نیز در جشنواره‌ی نهم تندیس و دیپلم افتخار جشنواره را از آن خود کرد و پس از آن نیز در پروژه‌ی جدید مهرداد اسکویی با او همکاری کرده است، او اولین تصویربردار سینمای مستند ایران است که از یک جشنواره‌ی بین‌المللی (کرونوگراف) نیز جایزه‌ی بهترین فیلمبرداری را به ارمغان آورده است.
لقمان خالدی که با «فصل هرس» تندیس و دیپلم افتخار بهترین کارگردانی بهترین فیلم بلند را بطور مشترک با مهرداد اسکویی به دست آورد، پس از کسب این موفقیت سراغ پژوهش‌های پروژه‌ای جدید رفت؛ پروژه‌ای که هنوز تهیه‌کننده‌ای برای آن پیدا نکرده و به همین دلیل جزئیات آن را نیز اعلام نکرده است. به این ترتیب خالدی فیلمی برای معرفی به هیات انتخاب نداشته و در این دوره جشنواره حضور نخواهد داشت.
«فصل هرس» در دوره قبلی علاوه بر جایزه‌ی کارگردانی، جایزه‌ی اصلی جشنواره یعنی «نشان فیروزه» بهترین فیلم سینما-حقیقت در سال ۹۴ را نیز برای تهیه‌کننده‌اش به ارمغان آورد و مهدی شاه‌محمدی نیز پس از دریافت این جایزه برای قدردانی از زحمات او «که با وجود پیشنهادهای کاری بسیار پای این فیلم ایستاد» تمام مبلغ جایزه را به او تقدیم کرد.
این فیلم که در بخش بهترین تدوین هم نامزد دریافت تندیس شده بود، در بخش «هنر و تجربه» نیز خالدی را برنده‌ی تندیس کرد. «فصل هرس» بعد از جشنواره هم به برکت گروه سینمایی هنر و تجربه برای عموم اکران شد.
کمیل سوهانی دیگر برگزیده‌ی نهمین جشنواره‌ی سینما-حقیقت بود که تندیس و دیپلم افتخار جشنواره را در رشته‌ی بهترین پژوهش برای مستند بلند «مادرکشی» مشترکاً با مهران پورمندان (پژوهشگر فیلم «یک موسیقیدان فرانسوی در دربار قاجار»)دریافت کرد. گرچه فیلم سوهانی از سوی مدیر عامل شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران غیر دقیق توصیف شد اما از سوی سایر مسئولان از جمله حسام الدین آشنا (مشاور رسانه‌ای رئیس جمهوری)، محمدنهاوندیان (مسئول دفتر رئیس جمهوری) و معصومه ابتکار رئیس سازمان حفاظت محیط زیست) مورد توجه قرار گرفت و توانست توجه‌ها را به بحران آب در کشور جلب کند. با وجود توفیق نسبی فیلم اما سوهانی پس از آن پروژه‌ی جدیدی را آغاز نکرد و طبعاً در دهمین دوره‌ی سینما-حقیقت نیز متقاضی شرکت در جشنواره نشده است.
هانیه یوسفیان در اختتامیه‌ی جشنواره‌ی نهم
هانیه یوسفیان هم که برای کارگردانی فیلم بلند «پدر» موفق به دریافت تندیس جشنواره و دیپلم افتخار در قالب جایزه‌ی ویژه‌ی هیئت داوران شد، این روزها همزمان مشغول پژوهش پیرامون چند موضوع مختلف است اما تصمیم قطعی برای ساخت هیچ‌یک نگرفته و به گفته‌ی خودش بستگی دارد کدام سوژه راضی‌اش کند و احتمالاً تا برگزاری جشنواره درباره‌ی موضوع فیلم جدیدش به نتیجه خواهد رسید. با این اوصاف این فیلمساز نیز در جشنواره‌ی دهم سینما-حقیقت غایب است.
هایده مرادی که تندیس و دیپلم افتخار بهترین مستند کوتاه جشنواره‌ی نهم را برای ساخت فیلم «قارلی داملار» به دست آورد، امسال و در دهمین جشنواره‌ی سینما حقیقت نیز با فیلم «فریم‌های خالی» متقاضی شرکت در جشنواره است.
ساخت این فیلم نیمه‌بلند سه سال طول کشیده و موضوع آن درباره‌ی سینماست که چقدر رویا محسوب می‌شود و چه مقدار واقعیت! مستند «فریم‌های خالی» حاوی مصاحبه‌هایی با کیانوش عیاری، فرهاد قائمیان، محسن علی‌اکبری و زاون قوکاسیان است. به گفته‌ی این مستندساز مراحل تولید «فریم‌های خالی» از سال ۹۲ و پیش از «قارلی داملار» آغاز شده و تکمیل آن سه سال طول کشیده است.
حجت طاهری دیگر برگزیده‌ی سینما-حقیقت بود که در بخش مستند نیمه بلند با فیلم «زندگی در خور موسی» در شش رشته نامزد دریافت جایزه بود و توانست تندیس و دیپلم افتخار بهترین کارگردانی فیلم نیمه بلند را از آن خودکند.
طاهری در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه با یک فیلم نیمه‌بلند دیگر در این دوره از جشنواره نیز متقاضی حضور در جشنواره است، اظهار کرد: فیلم محیط‌زیستی «پرندگان در سایه» با تهیه‌کنندگی خودم و سرمایه‌گذاری صدا و سیمای مرکز خوزستان تولید شده است. تصویربرداری این کار از سال ۹۱ آغاز شده و «زندگی در خور موسی» در اثنای ساخت این فیلم تولید شد. خوزستان موقعیت خوبی از نظر اکوسیستم پرندگان دارد و این قضیه باعث شد چند فیلم در این باره بسازیم که دو فیلم کوتاه دیگر هم تصویربرداری شده که احتمالاً اواخر امسال یا اوایل سال بعد آماده پخش می‌شوند.
به گفته‌ی این مستندساز فیلم «زندگی در خور موسی» از طریق شبکه‌های مختلف تلویزیون پخش شده و «پرندگان در سایه» هم به همین شکل پخش خواهد شد.
فرشاد اکتسابی مستندسازی بود که در نهمین جشنواره‌ی سینما –حقیقت جایزه‌ی ویژه‌ی دبیر جشنواره را برای فیلم بلند «همراه با فرات» به دست آورد. این فیلم مستندی به زبان عربی بود که از دل یک مجموعه‌ی مستند یازده قسمتی به نام «عراق، سالهای بیم و امید» -که برای تلویزیون عراق تهیه شده است- تولید شده و به تاریخ معاصر عراق می‌پردازد.
این کارگردان که درست در آخرین روز ساخت این مجموعه‌ی مستند (شنبه، اول آبان) با خبرنگار ایسنا گفت‌وگو می‌کرد، از تولید یک فیلم دیگر با نام «۱۹۲۰» با اتکا به تصاویر همین مجموعه خبر داد و گفت: مستند «۱۹۲۰» به قیام سال ۱۹۲۰ مردم که درنهایت منجر به شکل‌گیری کشور عراق شد می‌پردازد. این فیلم که در بخش مسابقه‌ی جشنواره فیلم مقاومت نیز حضور داشت، متقاضی شرکت در دهمین دوره‌ی سینما-حقیقت نیز هست.
فرشاد اکنسابی علاوه بر این با دو فیلم کوتاه درباره‌ی عراق در جشنواره‌ی فیلم کوتاه تهران حضور خواهد داشت؛ فیلم‌های «عراق، سالهای بیم و امید» با مدت سه دقیقه در بخش تجربی و «گذر از غبار» با مدت ۱۱ دقیقه در بخش مسابقه‌ی این جشنواره پذیرفته شده‌اند.
بهروز نورانی‌پور در نهمین جشنواره‌ی سینما-حقیقت
در بخش «جایزه بین‌المللی شهید آوینی» نیز سال گذشته و در جشنواره‌ِ نهم حقیقت؛ سه فیلم برجسته از ایران نگاه‌ها را به خود جلب کردند.
بهروز نورانی‌پور کارگردان فیلم تکان‌دهنده‌ی «A۱۵۷»که موفق به دریافت دیپلم افتخار نهمین جشنواره‌ی سینما-حقیقت شد و بعد در بخش مستند جشنواره‌ی فیلم فجر که آن هم با عنوان «سینما-حقیقت» شناخته می‌شود، موفق به دریافت سیمرغ بهترین فیلم شد، او پس از این موفقیت سراغ ساخت اولین فیلم داستانی خود با نام «دایان» رفته است که این روزها در مرحله‌ی پیش تولید قرار دارد.
نورانی‌پور که فعلا مشغول آماده‌سازی لوکیشن‌های فیلمش است، فیلمبرداری «دایان» را از اواسط آبان در مرز سوریه و ترکیه و با همکاری یک گروه ترکیه‌ای و با استفاده از بازیگران ترک به انجام خواهد رساند.
اولین فیلم داستانی این مستندساز درباره‌ی روستایی جنگ‌زده است که اهالی آن یک روز پس از پایان جنگ به موطنشان باز می‌گردندو ... به گفته‌ی این کارگردان «دایان» یک داکیو-درام (مستند-داستانی) است.
محسن اسلام‌زاده با «تنها میان طالبان» در بخش مستندهای نیمه‌بلند، تندیس شهید آوینی و دیپلم افتخار جشنواره را به دست آورد؛ کارگردانی که با جسارت و به تنهایی توانسته بود با طالبان افغانستان ارتباط برقرار کند و از شرایط «حکومت» آنان، فیلمی مستند بسازد.
پروژه‌ی بعدی اسلام‌زاده باز هم درباره‌ی افغانستان است اما این بار نه یک فیلم مستند بلکه یک مجموعه برنامه‌ی تلویزیونی به نام «وطندار». اسلام‌زاده این برنامه‌ی ترکیبی بیست‌وشش قسمتی را به همراه چند تن دیگر برای شبکه‌ی تلویزیونی «افق» می‌سازد که شب‌های شنبه از این شبکه پخش می‌شود. طبیعتاً تولید چنین برنامه‌ای وقتی برای ساخت مستند جدید برای اسلام‌زاده باقی نگذاشته و او نیز در جشنواره‌ی دهم غایب خواهد بود.
مهدی قربان‌پور هم در بخش شهید آوینی برای مستند بلند «زمناکو» تندیس و دیپلم افتخار جشنواره را از آن خود کرد و بعدتر فیلمش در گروه سینمایی هنر و تجربه برای علاقه‌مندان سینمای مستند به نمایش در آمد. این مستندساز هم در یک سال گذشته فیلم جدیدی را کلید نزده است.
***
آماری از فیلم‌های متقاضی جشنواره‌ی دهم
در دهمین جشنواره‌ی «سینما-حقیقت» تهیه‌کنندگان و کارگردانان هزار و ۱۰۷ فیلم مستند متقاضی شرکت در بخش مسابقه ملی جشنواره شده‌اند که این تعداد نسبت به سال گذشته بیش از ۱۰ درصد رشد داشته است.
این فیلم‌ها در سه گروه مستندهای کوتاه، نیمه‌بلند و بلند توسط هیئت‌های انتخاب درحال بررسی‌اند و نتیجه‌ی کار آنها به‌زودی اعلام و حاضران قطعی جشنواره‌ی دهم مشخص می‌شوند.
هرچند تولید این حجم از فیلم‌های مستند در کشور خود نکته‌ای درخور تأمل است (فراموش نشود که این هزار و ۱۰۷ فیلم همه‌ی تولیدات سینمای مستند نیستند و تنها متقاضیان شرکت در جشنواره‌اند!)، اما با نگاهی به آمار اعلام شده از سوی دبیرخانه‌ی جشنواره‌ی سینما-حقیقت، نکات جالب دیگری هم به چشم می‌خورد.
برای نمونه تنها فیلم‌های متقاضی حضور در بخش «جایزه‌ی شهید آوینی»، بالغ بر ۲۲۸ اثر است که ۶۵ اثر از این میان با موضوع «مدافعان حرم» ساخته شده‌اند.
به گزارش ایسنا، در بخش مستندهای محیط‌زیستی هم بیش از ۱۳۰ فیلم فرم شرکت در جشنواره را پر کرده‌اند؛ رقمی که با توجه به بحران‌های ریز و درشت محیط زیست در کشور، نشان‌دهنده‌ی حساسیت هنرمندان مستندساز به این مسائل است. در کنار اینها ۱۱۸ فیلم مستند «دینی-آیینی» هم به جشنواره ارائه شده است.
نکته‌ی جالب دیگر اینکه ۴۰درصد کل آثار ارائه شده به دبیرخانه‌ی جشنواره در ژانر مستند پرتره قرار می‌گیرند که این موضوع خودش قدری قابل تامل است.
نظر شما
