پیروزی مرکل در انتخابات بعدی قطعی نیست

روزنامه شرق در صفحه جهان به گفت وگو با هاینز بیربائوم، درباره انتخابات کنگره آمریکا و میزان شانس مرکل در پیروزی در این انتخابات منتشر کرد.

در این گفت و گو که در شماره دوشنبه 24 اسفند 1394 هجری خورشیدی با معاون پیشین رهبر حزب «چپ» آلمان به چاپ رسید، آمده است: تنها یک سیاستِ «آنگلا مرکل» صدراعظم آلمان را شایسته ستایش می داند، آن هم استراتژی باز او به روی پناه جویان؛ اما همین موضوع را عاملی می داند که می تواند در دور بعدی انتخابات آلمان، به ضرر مرکل تمام شود. انکار نمی کند که احزاب راست افراطی از جمله حزب «آلترناتیو» برای آلمان در سطح منطقه ای و ملی در حال رشد هستند. این بخشی از گفت وگوی مفصل «هاینز بیربائوم» نماینده کنونی حزب چپ آلمان (Die Linke) و معاون پیشین رهبر آن حزب است که در هفته های اخیر به دلیل اظهارات شدید نمایندگانش در مخالفت با مشارکت آلمان در عملیات نظامی خارجی در سوریه، در مرکز توجهات رسانه ها قرار گرفته است.

**منتقدان بر این باورند که حزب چپ از مدل اقتصاد دولتی و مدل شوروی حمایت می کند که برای دنیای امروز ما کارآمد نیستند. شما چه نظری دراین باره دارید؟ آیا فکر نمی کنید می توان از الگوی جایگزین سوسیال دموکراتیک و دولت رفاهی به شکل مؤثرتری برای سامان امور اقتصادی استفاده کرد؟

حزب چپ آلمان از مدل شوروی دفاع نمی کند. ما خیلی خوب می دانیم که این مدل اقتصادی به دلایل مختلف شکست خورده است. یک اقتصاد کاملا متمرکز کارآمد نیست و به سمت بوروکراسی عریض و طویلی سوق می یابد. این موضوع قابل انطباق با نیازهای ما نیست. در نتیجه بازار باید نقش مهمی را در اقتصاد ایفا کند. از سوی دیگر، یک اقتصاد تماما بازارمحور نیز کمبودهایی دارد و به طور متناوب به سوی بحران ها و تغییرات اجتماعی بزرگ هدایت می شود.

ما نیازمند راهبردهایی برای توسعه اقتصادی مطابق با نیازهای زیست محیطی و اجتماعی هستیم. ما برای ایجاد تغییر و تحول اقتصادی و اجتماعی در نظام اقتصادی سرمایه داری خود را متعهد می دانیم. یک اقتصاد تحت حکمرانی سیاسی لزوما به معنای اقتصادی با مالکیت دولتی نیست. موضوع مالکیت قطعا موضوعی حساس و مهم است. فارغ از مالکیت خصوصی، سایر اشکال مالکیت ضروری هستند. این به آن معناست که شرکت های تحت مالکیت دولتی و عمومی به طور خاص در حوزه خدمات عمومی و رفاهی هستند؛ با این حال، با شرکت های تعاونی و خودگردان نیز همکاری می کنند. ما برای تحقق دموکراسی اقتصادی متعهد شده ایم. فقدان دموکراسی یکی از بزرگ ترین نقیصه های مدل شوروی بوده است. درک ما از این موضوع به دور از مدل سوسیال دموکراتیک دولت رفاهی نیست. با این حال، سوسیال دموکرات ها، سیاست هایشان را تغییر داده اند و مدل نئولیبرالی را در حوزه سیاست گذاری های اجتماعی و اقتصادی پذیرفته اند.

**نظر شما درباره رویکرد و سیاست مرکل در قبال پناه جویان و مهاجران سوری چیست؟

رویکرد مرکل دراین باره قابل تقدیر است. این نشانه ای از انسانیت بود. با افزایش تعداد پناه جویان (ما درحال حاضر بیش از یک میلیون پناه جو در آلمان داریم) محبوبیت مرکل کاهش یافته است. منتقدانی جدی حتی درون حزب او وجود دارند که از این سیاست ها راضی نیستند. حزب چپ آلمان اما از موضع مرکل حمایت می کند. ما اما نقدی بر او داریم و آن اینکه به اندازه کافی به نیازهای مهاجران و لزوم ادغام پناه جویان در جامعه اصلی توجه نداشته است.

**برخی ناظران مسائل آلمان معتقدند مرکل به خوبی توانسته برخی از اهداف احزاب چپ و سبزها از جمله تعطیلی و توقف کار تأسیسات هسته ای را تحقق بخشد. آیا فکر نمی کنید اتخاذ چنین موضعی به پیروزی او در انتخابات بعدی نیز کمک کند؟

هیچ نشانه ای وجود ندارد که سبزها و حزب چپ در نتیجه سیاست های مرکل به حاشیه رانده شده باشند. این درست است که او با بسته شدن نیروگاه های هسته ای موافقت کرده است اما این به آن معنا نیست که حزب دموکرات مسیحی تبدیل به حزبی مشابه حزب سبز شده باشد. پیروزی دوباره مرکل به هیچ وجه قطعی نیست چراکه او به دلیل مواضعش در قبال مهاجران و پناه جویان بخش عمده ای از هوادارانش را از دست داده و سبب ایجاد نارضایتی هایی در میان پایگاه حمایتی اش شده است.

**به نظرتان جنبه های مثبت و منفی کارنامه مرکل کدام اند؟

حزب چپ رویکرد او در قبال پناه جویان را شایسته تحسین می داند. او بدون شک سیاست مداری قدرتمند است. در حوزه سیاست در کلیت، ما با او به هیچ وجه اشتراک نظر و همدلی نداریم. مرکل در سیاست گذاری های اقتصادی و اجتماعی از برنامه های نئولیبرال حمایت می کند. او کاملا مخالف با سیاست هایی است که ما می خواهیم. به طور خاص، ما از سیاست های ریاضتی او در قبال کشورهای اروپایی انتقاد کرده ایم، سیاست هایی که باعث مشکلات عدیده اجتماعی شده و مشکلات اقتصادی به وجود آورده اند، به خصوص در قبال یونان که نمونه بارز این موضوع است.

**نتایج نظرسنجی ها نشان می دهند که احزاب راست افراطی در سطح اروپا از اقبال قابل توجهی برخوردار هستند. آیا فکر نمی کنید احزاب راست افراطی تهدیدی جدی برای آلمان هستند؟

بله؛ درست است که فعالیت احزاب راست افراطی از جمله حزب آلترناتیو برای آلمان رو به رشد بوده است؛ به طور خاص این موضوع را می توان در شرق آلمان به وضوح مشاهده کرد. این یک هشدار و خطر برای آلمان است. این یک تهدید جدی است و می تواند باعث ایجاد مشکلات نه تنها برای حزب چپ که برای تمام احزاب دموکراتیک و برای وجهه عمومی و بین المللی آلمان شود. حزب چپ آلمان ناسیونالیسم و نژادپرستی را به طور کامل رد کرده و مخالفت خود را با احزاب راست افراطی به خصوص حزب آلترناتیو برای آلمان ابراز کرده است.

**در ماه های اخیر ما شاهد تجربیات متفاوتی در میان نیروهای چپ اروپایی بوده ایم؛ برای مثال، با وجود رد همکاری حزب «کمونیست» با «سیریزا» در یونان، در پرتغال حزب «سوسیالیست» با کمونیست ها ائتلاف چپ تشکیل داده اند. چرا حزب چپ آلمان و سوسیال دموکرات ها با یکدیگر اختلاف نظر دارند؟

دولت جدید در پرتغال نشانه ای از امید است. «بلوکو اسکوئردا» یا یلوک چپ و حزب کمونیست پرتغال از دولت اقلیت سوسیالیست ها حمایت کردند. سه حزب بر سر توقف سیاست های ریاضتی در پرتغال با یکدیگر به توافق رسیده اند و قرار است سیاست گذاری های اجتماعی متفاوتی را اتخاذ کنند. این موضوع می تواند در اسپانیا نیز دیده شود؛ بااین حال، وضعیت در اسپانیا کاملا شکننده تر و نامشخص تر است. درباره آلمان روابط میان حزب سوسیال دموکرات و حزب چپ با دشواری همراه است اما توافق میان طرفین ناممکن نیست. با وجود این، در سطح ملی وضعیت متفاوت است. تفاوت های سیاسی جدی میان ما و سوسیال دموکرات ها در حوزه مسائل اجتماعی و سیاست خارجی وجود دارد. حزب چپ به شدت مخالف مداخلات نظامی است و ما می خواهیم که به قانون «هارتز» (قانونی ارائه شده برای اصلاحات در بازار کار آلمان در سال ٢٠٠٢ میلادی که به نام «پیتر هارتز» عضو هیأت مدیره «فولکس واگن» پیشنهاددهنده آن ارائه شده و خواستار حذف حقوق بی کاری است) پایان داده شود و سیاستی اجتماعی اتخاذ شود که بودجه اختصاص داده شده برای امور اجتماعی، رفاهی و حقوق بازنشستگان افزایش یابد.

**مهم ترین اولویت های حزب چپ آلمان چیست؟

نخستین اولویت و دستور کار ما تغییر سیاست گذاری های اجتماعی و اتخاذ سیاستی متفاوت است. ما برنامه چهارم هاینز را رد می کنیم. این یکی از مهم ترین مؤلفه های ما در امر سیاست گذاری اجتماعی است و مبارزه علیه فقر و کار مخاطره آمیز و تلاش برای فراهم کردن شرایط شغلی مناسب و معقول را شامل می شود. ما خواستار امنیت اجتماعی بیشتر و افزایش حقوق و دستمزد هستیم. بازتوزیع درآمدها و اخذ مالیات بیشتر از ثروتمندان و معرفی برنامه مالیات بر سرمایه از جمله برنامه های ما هستند. این موضوع برای افزایش سرمایه گذاری در بخش های عمومی و زیربنایی امری حیاتی است به خصوص در حوزه مسکن و آموزش که ما نیاز شدیدی به آنها داریم. صلح برای حزب ما امری کلیدی و دارای اولویت است. جنگ برای ما ابزاری برای سیاست ورزی نیست؛ درهیچ شرایطی. ما صادرات تسلیحات را رد می کنیم. حزب چپ خواستار تحولاتی اجتماعی و اکولوژیکی در اقتصاد است. فعالیت های اقتصادی باید در خدمت نیازهای اجتماعی باشند. ما خواستار مشارکت بیشتر کارکنان و کارگران در فعالیت های اقتصادی و ایجاد یک دموکراسی صنعتی هستیم.

**در برخی ایالت ها ازجمله باواریا اعضای حزب چپ تحت نظارت مداوم دستگاه های اطلاعاتی هستند و نظام سیاسی آلمان با اعضای این حزب به مثابه عناصری مخرب برخورد می کند. آیا شما خواستار سرنگونی نظام سیاسی در آلمان هستید و در این راستا به خشونت ورزی باور دارید؟ آیا این در تضاد با مشی مبارزات پارلمانی نیست؟ 

نگرش ها نسبت به حزب چپ آلمان تغییر کرده است. حزب چپ به طور عمده به عنوان یک حزب دموکراتیک پذیرفته شده است. قطعا همه با آن موافق نیستند. در باواریا ما دولتی بسیار محافظه کار داریم و حزب دموکرات مسیحی بسیار محافظه کار و بسته است. در نتیجه، رویکرد نسبت به حزب چپ در آنجا کمی متفاوت تر از دیگر نقاط آلمان است. این درست است که حزب چپ می خواهد بر نظام سرمایه داری فائق آید اما ما این کار را در روندی دموکراتیک انجام می دهیم. هدف ما ایجاد جامعه ای است که در آن سوسیالیسم دموکراتیک حاکم باشد. ما روش های خشونت آمیز را به طور کامل نفی می کنیم. خشونت برای ما ابزاری سیاسی نیست. من هیچ گونه شعار انقلابی ای ندیدم که از سوی نمایندگان و اعضای حزب چپ آلمان سر داده شده باشند.

**نظرتان درباره خشونت های اخیر صورت گرفته علیه زنان در آلمان چیست؟ آیا فکر نمی کنید که پذیرش مهاجران و پناه جویان از سوی دولت آلمان بر ساختار جامعه آلمان تأثیر گذاشته است؟

پناه جویان درحال حاضر موضوع اصلی سیاست در آلمان هستند و البته از نفوذ درخور توجهی در جامعه برخوردار است. ناسیونالیسم و نژادپرستی در حال رشد بوده است. حزب راست گرای افراطی آلترناتیو برای آلمان در حال رشد بوده است. ما در حال نبرد علیه گسترش این موضوع هستیم. به طور خاص، ما به شدت، خشونت علیه پناه جویان را محکوم کردیم. هدف ما ادغام پناه جویان در جامعه اصلی است. آنان نیازمند حمایت برای زندگی و کار هستند. برنامه های آموزشی و تربیتی برای آنان ضروری است. برای این کار و اجرای برنامه ها ما نیازمند ابزارهای مالی هستیم. البته تفاوت های فرهنگی وجود دارند که ما نیز به آنها توجه داریم. ما باید بر این تفاوت های فرهنگی غلبه کنیم. سیاست مداران محافظه کار و نمایندگان اتحادیه صنفی قصد دارند از پناه جویان استفاده ابزاری کنند و این موضوع زمانی که استانداردهای اجتماعی در بدترین شکل ممکن وجود دارد، بیشتر است. حزب چپ به طور آشکار این موضوع را رد و اشاره کرده که نیاز به بهبود شرایط اجتماعی برای همه وجود دارد.

**احزاب راست افراطی معتقدند که ورود غیرقابل مدیریت پناه جویان سوری و سایر پناه جویان از دیگر ملیت ها به آلمان و سایر کشورهای عضو اتحادیه اروپا یکی از اصلی ترین علل گسترش بحران است. نظر شما دراین باره و درباره سیاست های کنونی پذیرش مهاجران آلمان چیست؟

مهاجران و موضوعات مرتبط با آنان قطعا یکی از موضوعات محوری در آلمان و اروپا هستند. بااین حال، ما شاهد گسترش بحران در نتیحه افزایش موج مهاجران نیستیم. در زمینه آلمان بحث های گسترده ای درباره سیاست های مهاجرتی و جذب پناه جویان وجود دارد. پناهندگی و درخواست آن یک حق اساسی است و ما مخالف رسیدن وضعیت جذب پناه جویان به بدترین شکل ممکن هستیم؛ وضعیتی که اکنون به دلیل رویه دولت آلمان در حال حرکت در آن جهت هستیم.

**خلع سلاح بین المللی یکی از اهداف اصلی اعلام شده از سوی حزب چپ بوده است. صدراعظم مرکل با تعطیلی تأسیسات هسته ای و کاهش بودجه دفاعی موافقت کرده است. نظر شما درباره این رویکرد چیست؟

کاهش بودجه دفاعی در سال ٢٠١٦ میلادی به میزان ١,٢ میلیارد یورو خواهد بود. «زیگمار گابریل»، معاون صدراعظم از حزب سوسیال دموکرات، وعده کاهش صادرات تسلیحاتی آلمان را داده است. با این حال، در عمل این روند رو به افزایش بوده است. ما باید درباره شکست اجرای سیاست های تسلیحاتی هشدار دهیم و دائما این موضوع را به دولت متذکر شویم.

**در حوزه سیاست خارجی، حزب چپ مخالف هرگونه مداخله نظامی آلمان در سایر کشورها است. آیا فکر نمی کنید که داعش تهدیدی جدی برای آلمان است؟

داعش تهدیدی برای اروپا و قطعا برای آلمان است. ما مخالف هرگونه مداخله نظامی آلمان هستیم. اقدامات نظامی راه حل رفع معضل تروریسم نیستند. ما کاملا با آن مخالفیم. اقدامات نظامی خود بستر لازم برای رشد و گسترش تروریسم را فراهم می کنند. ضروری است تا مسیرهایی که پول و تسلیحات به داعش می رسند، قطع شوند. هیچ جایگزینی به جای مذاکره میان تمام جریانات و گروه های دخیل در بحران سوریه برای رفع وضعیت کنونی وجود ندارد.

**حزب چپ به نظام امنیت جمعی جایگزینی برای ناتو با حضور روسیه باور دارد. نظر شما درباره حملات اخیر روسیه علیه منافع داعش در سوریه چیست؟ برخی معتقدند دلیل مخالفت حزب چپ با همکاری نظامی آلمان با ائتلاف بین المللی، به دلیل رهبری آمریکا در آن ائتلاف است.

بله، این درست است که حزب چپ خواستار جایگزینی ناتو با یک نظام امنیت جمعی است. ما هرگونه اقدامات نظامی ناتو در شرق اروپا را محکوم می کنیم. ما اقدامات ناتو و آمریکا را صرفا به دلیل سیاست های امپریالیستی آنان محکوم نکرده ایم، بلکه همواره بمباران های روسیه را نیز محکوم می کنیم.

**«گریگور جیسی»، سخنگوی حزب چپ آلمان پیش تر از روسیه به عنوان یک «دولت سرمایه داری» یاد کرده و از الحاق کریمه به روسیه اننقاد کرده بود. بااین حال، برخی از اعضای حزب چپ آلمان به روسیه تمایل دارند. آیا می توان گفت که حزب چپ در قبال نوع رویکرد در قبال روسیه دارای وحدت نظری نیست؟

روسیه به هیچ وجه دولتی سوسیالیستی نیست. برخی از نمایندگان حزب ما ممکن است سمپاتی بیشتری با روسیه داشته باشند و گروهی دیگر نداشته باشند. بااین حال، این موضوع مهمی نیست. من بیشتر فکر می کنم که ما نیازمند ابتکار عملی برای سیاست گذاری آشتی جویانه ای هستیم که روسیه را نیز شامل شود. وضع تحریم ها علیه روسیه اقدام نادرستی بود. دراین باره تمام اعضای حزب اشتراک نظر دارند.

**منتقدان شما بر این باورند که حزب چپ به ایدئولوژی استالینیستی باور دارد و از فرهنگ سیاسی اروپای شرقی دنباله روی می کند.

منتقدان اشتباه می کنند. دوران ایدئولوژی استالینیستی به پایان رسیده و ما نیز این موضوع را به خوبی می دانیم.

**نظر شما درباره نهاد اتحادیه اروپا چیست؟ آیا خواستار نابودی اتحادیه اروپا همانند ناتو هستید. برخی بر این باورند که شباهت هایی میان شما و احزاب راست افراطی دراین باره وجود دارد.

مشکل و موضوع اصلی انحلال اتحادیه اروپا نیست. موضوع اصلی لزوم دموکراتیزه کردن اتحادیه اروپا و تغییر سیاست ها و سیاست گذاری های اروپایی است. بحث های زیادی درباره چگونگی دستیابی به این هدف وجود دارد. مسلما نظرات متفاوتی دراین باره دیده می شود. پرسش های اصلی حول این محور هستند که آیا تغییر در درون اتحادیه اروپا امکان پذیر است یا خیر. اکثریت اعضای حزب به این موضوع باور ندارند. تفاوتی اساسی در رویکرد ما نسبت به اتحادیه اروپا در مقایسه با احزاب راست افراطی وجود دارد. آنان دیدگاهی ملی گرایانه دارند و اغلب از رویکردی نژادپرستانه حمایت می کنند، در حالی که چپ ها از سیاست ادغام گرایی و هم بستگی پشتیبانی می کنند.

**در سال های اخیر شاهد رشد پدیده افراط گرایی مذهبی در آلمان بوده ایم. علت اصلی به وجودآمدن این چالش چیست؟

سلفی گرایی یک مشکل جدی است. دلیل جذابیت این ایده و رویکرد برای جوانان کاملا مشخص نیست و کمی پیچیده است. مباحثه دراین باره امری ضروری است. با این حال، یکی از اصلی ترین دلایل آن است که به نظر می رسد برای این طیف سلفی گرایی پاسخی برای نیازهای نسل جوانی محسوب می شود که چشم انداز ناروشن و ازدست رفته را پیش روی خود می بینند.

**پیش بینی شما درباره نتیجه انتخابات فدرال سال ٢٠١٧ چیست؟

پاسخ به این پرسش بسیار دشوار است. ما انتخابات منطقه ای را در ١٣ مارس خواهیم داشت؛ در مناطق «بادن وورتمبرگ»، «راینلند فالز» و «زاکسن آنهالت». طبق نظرسنجی های صورت گرفته ما شاهد تغییری قابل توجه در قوای سیاسی هستیم. حزب دموکرات مسیحی در حال ازدست دادن قابل توجه پایگاه رأی دهندگان است و حزب سوسیال دموکرات نیز همین وضعیت را دارد و در مقابل جریان راست گرای افراطی آلترناتیو برای آلمان در حال رشدی قابل توجه است. نتایج این انتخابات منطقه ای و انتخابات پس از آن که در فصل پاییز برگزار خواهد شد به طور قطع بر انتخابات سال ٢٠١٧ تأثیرگذار خواهند بود. در نتیجه، پیش بینی رویدادها ناممکن است.