بانکداری ایرانی ـ بانک مرکزی دور جدید ساماندهی بازار ارز با جمع‌آوری دلالان و سفته‌بازان را پس از حدود سه سال دوباره آغاز کرده است و مسوولان این بانک اعلام می‌کنند که این بار بانک مرکزی با جدیت و برنامه‌ریزی فاز جدید ساماندهی دلالان ارزی را شروع می‌کند.
این موضوع اتفاقات و تصمیماتی که مجلس و بانک مرکزی برای ساماندهی دلالان ارزی در دستور کار داشتند را تداعی می‌کند؛ با این تفاوت که افزایش قیمت ارز در آن زمان باعث اتخاذ چنین تصمیمی از سوی مسوولان شده بود.
بازی با قیمت ارزها در خیابان از بین می‌رود
برخی از کارشناسان اقتصادی بر این باورند که با توجه به اینکه دلالان به قیمت سازی و تعیین نرخ‌های صوری می‌پردازند، ساماندهی آنها می‌تواند نرخ‌های بازار را پاکسازی کند و دیگر نرخ‌گذاری‌های جدید و بازی را قیمت‌ها از بین خواهد رفت.
این بار هم بانک مرکزی اعلام کرده است که قصد دارد از طریق راه‌اندازی سامانه سنا، دلالان ارزی را از بازار پاکسازی وهرگونه خرید و فروش ارز را در خیابان‌ها و پاساژهای ارزی ممنوع کند.
بر این اساس است که این بانک چند روز پیش مقررات ناظر بر عملیات ارزی صرافیها با توجه به بند (ج) ماده (۱۱) و بند (الف) ماده (۴۲) قانون پولی و بانکی کشور راابلاغ کرد.
مسوولان این بانک می‌گویند که در اجرای چنین برنامه‌ای جدی و مصمم اقدام خواهند کرد و از این پس دلالی ارزی از بین خواهد رفت و با ابلاغ مقررات جدید دیگر خرید و فروش ارز در خیابان و ملاءعام ممنوع خواهد بود.
دلالان از معاملات ارزی منع شدند
در همین حال غلامعلی کامیاب، معاون ارزی بانک مرکزی با بیان اینکه براساس مقررات جدید می‌توان با صرافی‌های غیرمجاز برخورد قانونی کرد، تاکید کرد: مطابق ضوابط ابلاغ شده دلالان مجاز به انجام معاملات ارزی نیستند و به صراحت از این کار منع شده‌اند.
معاون ارزی بانک مرکزی با تاکید براینکه طبق دستورالعمل جدید هرگونه خرید و فروش و نرخ‌گذاری ارز توسط دلال‌ها جرم محسوب می‌شود، گفت: تاکنون دلال‌ها در پاساژ افشار داد می‌زدند و به صورت صوری ۱۰۰ هزار دلار خرید و فروش را ثبت می‌کردند.
کامیاب در پاسخ به این پرسش که پیرو ابلاغ دستورالعمل مقررات ناظر بر عملیات ارزی صرافیها و الزام بانک مرکزی به اعلام نرخ‌های ارز از سوی کانون صرافان، چه برخوردی با دلال‌های سبزه میدان و پاساژ افشار که روزانه با تجمع در این اماکن به نرخ‌گذاری می‌پردازند، خواهد شد؟ اظهار داشت: با توجه به ابلاغ این دستورالعمل دیگر کسی نباید این کار را انجام دهد چراکه جرم محسوب می‌شود.
وی با بیان اینکه همان‌طور که افراد به راحتی نمی‌توانند در ملاء عام مرتکب جرم شوند و امور خلاف را انجام دهند در بازار ارز هم عده‌ای نمی‌توانند نرخ تعیین کنند و ارز بفروشند به تسنیم گفت: بنابراین دیگر افراد نباید در بازار ارز به این شکل فعالیت کنند.
معاون ارزی بانک مرکزی در پاسخ به این پرسش که بنابراین می‌توان گفت که بناست مشابه سال‌های ۹۰ و ۹۱ دلال‌های خیابان فردوسی توسط نیروی انتظامی دستگیر شوند؟ گفت: بله البته آن زمان مقررات مدونی وجود نداشت اما هم‌اکنون دستورالعمل مدون تدوین و به بخش‌های مختلف ابلاغ کرده‌ایم.
کامیاب تاکید کرد: هم‌اکنون ارز فروش‌ها در بازار ارز و همچنین نهاد رسمی اعلام نرخ ارز در بازار آزاد مشخص شده است و باید برهمین اساس خرید و فروش و قیمت‌گذاری انجام شود.
وی در پاسخ به اینکه نرخ ارز در کانون صراف‌ها برچه اساسی تعیین می‌شود؟ گفت: کانون صراف‌ها براساس معاملات واقعی و میانگین موزون نرخ ارز را تعیین و اعلام می‌کند.
معاون ارزی بانک مرکزی در همین ارتباط افزود: صرافیها اطلاعات معاملات خود را در سیستم سنا ثبت می‌کنند و بانک مرکزی حجم و نرخ معاملات را برای تعیین نرخ روز ارز در اختیار کانون صرافان قرار می‌دهد البته فقط نرخ و حجم نه اسم صرافی و اشخاص را.
کامیاب با تاکید براینکه با مکانیزم مذکور نرخ ارز براساس واقعیت تعیین و اعلام می‌شود، گفت: تاکنون دلال‌ها در پاساژ افشار داد می‌زدند و به صورت صوری ۱۰۰ هزار دلار خرید و فروش را ثبت می‌کردند و همین باعث نرخ‌های غیرواقعی می‌شد.
وی از اقدامات این بانک برای جلوگیری از معاملات فردایی خبر داد و گفت: با تدوین مقررات ناظر بر عملیات ارزی اقدامات جدید برای ساماندهی بازار ارز آغاز شده و از معاملات فردایی و غیرقانونی جلوگیری می‌شود.
معاون ارزی بانک مرکزی با بیان اینکه در برخی از معاملات در واقع تسویه‌ای انجام نمی‌شود و این معاملات به 'معاملات فردایی' معروف هستند، افزود: در قالب معاملات فردایی افراد محدودی با صدای بلند در بازار قیمت تعیین می‌کنند و در واقع نوعی دلالی غیرمجاز انجام می‌دهند.
معاملات صوری ارزی
وی افزود: همچنین افرادی نزدیک به زمان بسته شدن بازار و حتی بعد از این زمان با اقدامات خود نرخ‌ها را تحت‌تاثیر قرار می‌دهند، ضمن آنکه بسیاری از معاملات کنونی در بازار ارز صوری هستند که این معاملات به نوسانات ارزی و سوءاستفاده از این نوسانات دامن می‌زند.
کامیاب ادامه داد: بانک مرکزی برای جلوگیری از این مشکلات، اقدام به تدوین و ابلاغ مقررات ناظر بر عملیات ارزی صرافیها کرد تا دخالت عوامل غیرمجاز در بازار ارز و نوسانات در این بازار کمتر شود.
معاون ارزی بانک مرکزی تصریح کرد: برهمین اساس این مقررات برای نخستین بار و با هدف ایجاد شفافیت در معاملات ارزی تدوین و با ثبت در تارنمای بانک‌مرکزی ابلاغ شد که براساس آن این قبیل معاملات منع و از دلالی‌های غیرقانونی جلوگیری می‌شود.
وی با بیان اینکه افرادی که مجوز ندارند نباید در سایت‌ها اقدام به اعلام نرخ‌های بازار کنند، گفت: تاکنون برای اعلام نرخ ارز در بازار فرآیند مشخصی وجود نداشت اما با مقررات جدید کانون صرافان باید هر ساعت نرخ متوسط موزون را اعلام کند تا این نرخ ملاک معاملات شود برای این منظور شبکه سنا در صرافی‌های مجاز نصب شده که با آن صرافان میزان و نرخ معاملات انجام شده را دریافت می‌کنند.
معاون ارزی بانک مرکزی با تاکید بر اینکه معاملات عمده بیش از ۱۰ هزار دلار مبنای تعیین نرخ ارز است، گفت: این معاملات باید صرفا در ساعات کاری صرافیها انجام شود. ابلاغیه این مقررات برای کانون صرافان ارسال و میان صرافی‌های مجاز نیز توزیع می‌شود.
وی با بیان اینکه بخش نظارتی بانک مرکزی بر حسن اجرای این مقررات نظارت می‌کند، گفت: این ابلاغیه به سایر دستگاه‌ها همانند دادستانی و نیروی انتظامی نیز ارسال شده است.
کامیاب افزود: کانون صرافان باید در چند روز آینده برای اعلام هر ساعت نرخ ارز و گزارش عملکرد واقعی بازار اقدام کند ضمن آنکه این کانون باید هر روز متوسط نرخ معاملات روز قبل را نیز اعلام کند.
تداعی اقدامات بانک مرکزی
در سال‌های ۹۰ و ۹۱ بانک مرکزی با همکاری نیروی‌انتظامی قصد داشت که بازار ارز را از دلالان و سفته‌بازانی که در خیابان‌های منتهی به میدان فردوسی تا چهارراه استانبول اقدام به خرید و فروش ارز می‌کردند و باعث دستکاری نرخ‌ها می‌شدند، پاکسازی کند.
گرچه این اقدام با پشتیبانی مجلس تا حدودی پیش رفت و برای مدت زمانی کوتاه بانک مرکزی توسط با همکاری نیروی انتظامی بازار را از جولان دلالان پاکسازی کند، اما این اقدام فقط برای مدت زمان کوتاهی بود و پس از آن دلالان با حضور در خیابان‌های اطراف مرکز ارزفروشان تهران خرید و فروش را آغاز کردند و پس از مدتی نیز دوباره به کف بازار باز گشتند.
در آن زمان حتی در راستای مبارزه با دلالان ارزی برای ساماندهی بازار ارز و جلوگیری از فعالیت دلالان که به صورت غیرمجاز در کنار خیابان اقدام به فروش ارز می‌کردند، پلیس آگاهی تهران بزرگ در چند عملیات ضربتی در خیابان فردوسی، تعدادی از دلالان ارزی فعال در این خیابان را دستگیر کرد.
طبق ماده «۵» مصوبه هیات وزیران، خرید و فروش ارز خارج از سیستم بانکی یا صرافی‌های غیرمجاز بدون رعایت قوانین و مقررات مجاز نمی‌باشد و مشمول قانون نحوه اعمال تعزیرات حکومتی قاچاق کالا و ارز می‌باشد.
بازار ارز در هفته‌ای که گذشت
براساس این گزارش، دلار در هفته گذشته روندی کاهشی را طی کرد تا رکوردی تازه را در چند ماه اخیر به جا بگذارد. کاهش قیمت دلار که از ابتدای هفته‌گذشته آغاز شده بود در آخرین روزهای معامله هم ادامه پیدا کرد. با این حساب کانال ۳۵۰۰ تومانی دلار شکست و با قیمت ۳۴۵۵ تومان هفته را به پایان برد. هفته جاری هم برای دلار آنچنان کم نوسان نبود. عوامل بسیاری برای این نوسانات اعلام شده‌اند.
روند کاهشی‌ای که دلار از هفته گذشته آغاز کرده بود در اوایل این هفته نیز ادامه پیدا کرد آخرین بار دلار در مهر ماه کاهشی چند روزه و مداوم را تجربه کرده بود. در روز شنبه قیمت دلار هشت تومان کاهش یافت و با قیمت ۳۴۴۷ تومان خرید و فروش شد.
کارشناسان هفته گذشته «تزریق حواله درهم»، «انتظاری شدن بازار»، «روند نزولی قیمت‌ها» و «کاهش حجم معاملات» را از جمله عوامل اصلی تاثیر‌گذار بر بازار معرفی کردند.
دلار روی خط نوسان
در دو روز ابتدایی هفته دلار در بین ۵ تا ۱۰ تومان نوسان را تجربه کرد اما باز هم روند به این ترتیب باقی نماند. از اواسط هفته باز هم افزایش قیمت در پی گرفته شد و ناگهان قیمت به ۳۵۱۰ تومان رسید.
با این افزایش ناگهانی نه تنها دلار باز هم به کانال ۳۵۰۰ تومانی بازگشت بلکه افزایشی بالای ۵۰ تومان را هم تجربه کرد.
به گفته کارشناسان سه عامل اصلی قیمت دلار را در بیست و نهمین روز دی‌ماه افزایش دادند. همان‌طور که پیش از این هم گفته شد «کاهش حضور معامله گران اصلی» یکی از عوامل کاهش قیمت دلار بود. در شرایطی که این ارز حدود یک هفته کاهش قیمت را تجربه کرد معامله‌گرانی که بر این باور بودند که حال دیگر دلار به کف قیمتی خود رسیده به بازار بازگشتند و معاملات خود را از سر گرفتند.
از طرفی دیگر اما شماری از صرافیها عرضه ارز خود را کاهش دادند. همین کاهش عرضه در کنار افزایش معامله گران قرار گرفت و بر قیمت‌ها تاثیر گذاشت. در این میان نباید از حرکت‌های هیجانی بازیگران غیررسمی بازار هم غافل بود آنان با استفاده از برخی شایعات بیرونی و اعلام برخی نرخ‌های بالاتر در سمت معاملات آتی بازار، زمینه افزایش نرخ ارز را فراهم کردند.
با توجه به این شرایط انتظار می‌رفت که روند افزایشی دلار از سر گرفته شود. افزایش ۱۰ تومانی قیمت دلار در ابتدای معاملات روز سه‌شنبه هم نشان‌دهنده همین اتفاق بود. اما در ادامه معاملات چهارمین روز هفته قیمت این ارز در مسیر کاهشی قرار گرفت و تا ساعت ۳ بعدازظهر به سطح ۳۴۹۵ تومان پایین آمد. به این ترتیب بازگشت ۵۰ تومانی دلار در دو روز گذشته باز هم کاهش یافت. دو عامل برای این اتفاق عنوان شد؛ «عرضه ارز بازیگران بازارساز رسمی» و «ابلاغ مقررات ناظر بر عملیات ارزی صرافیها».
در روز سه‌شنبه شماری از صرافیها ارز به بازار عرضه کردند و قیمت را کاهش دادند. این عرضه موجب شد که بهای دلار پس از گذشت تنها یک روز بار دیگر به کانال ۳۴۰۰ تومان وارد شود.
عامل اصلی کاهش نرخ ارز
برخی دیگر از فعالان هم انتشار دستورالعمل بانک‌مرکزی در روز دوشنبه را عامل کاهش قیمت دانستند. بر مبنای این دستورالعمل مقررات ناظر بر عملیات ارزی صرافیها اعلام شد به همین دلیل برخی از معامله‌گران غیررسمی در روز سه‌شنبه از فعالیت دست کشیدند تا اثرات اعلام این خبر بر بازار مشخص‌تر شود. بر مبنای مقررات هشت بندی اعلام شده از سوی بانک مرکزی، معاملات آتی و سلف ارز فقط براساس دستورالعمل مصوب این نهاد مجاز خواهد بود.
تمام این زمینه‌ها برای چندمین‌بار شرایط کاهش قیمت دلار را فراهم کردند. در اولین روز بهمن‌ماه قیمت با ۲۵ تومان افت به ۳۴۷۰ تومان رسید.
کنار کشیدن معامله گران آتی از انجام خرید و فروش‌های ارزی در روز چهارشنبه هم ادامه پیدا کرد. حال باید دید که این روند در روزهای آینده هم ادامه پیدا خواهد کرد یا متوقف خواهد شد.
خبرها حاکی از آن است که دلار در آخرین روز هفته هم به کاهش خود ادامه داده است و حال با قیمت ۳۴۵۷ تومان در بازار خرید و فروش می‌شود.
لازم به ذکر است که روز چهارشنبه نرخ رسمی دلار با ۲۵ ریال افزایش به ۲۷۴۲ تومان رسید. با گذشت نرخ دلار مبادله‌ای از مرز ۲۷۴۰ تومان فاصله این نرخ با نرخ پیش‌بینی شده در بودجه سال آینده (۲۸۵۰ تومان) به ۱۱۰ تومان رسید.
نظر شما
